4U 0142+61

Artystyczna wizja pulsara 4U 0142+61 wraz z dyskiem protoplanetarnym

Dane obserwacyjne (J2000)

Gwiazdozbiór

Kasjopeja

Rektascensja

01^h 46^m 22,41^s

Deklinacja

+61° 45′ 03,2″

Odległość

~12 tys. ly
~3,6 tys. pc

Charakterystyka fizyczna

Rodzaj gwiazdy

pulsar AXP

Okres obrotu

8,68832877(2) s

Alternatywne oznaczenia

3A 0142+614, [BM83] X0142+614, 1ES 0142+61.4, EXO 0142+614, 1H 0132+607, [HVK2000] A, 1RXS J014621.5+614509, 2S 0142+614, 2U 0143+61, 3U 0143+61, 1XRS 01429+614, PSR 0142+61

4U 0142+61 – anomalny pulsar rentgenowski znajdujący się około 12 tys. lat świetlnych od Słońca w gwiazdozbiorze Kasjopei.

4U 0142+61 najprawdopodobniej powstał w wyniku eksplozji gwiazdy o masie 10-20 mas Słońca, do której doszło około 100 tysięcy lat temu. Należy do grupy anomalnych pulsarów rentgenowskich (AXP), stanowiących prawdopodobnie odmianę magnetarów. Jego okres pulsacji wynosi około 8,7 s (Israel i in. 1994).

Dysk protoplanetarny

4U 0142+61 jest otoczony dyskiem wokółgwiazdowym, odkrytym w 2006 roku przez Zhongxianga Wanga, Deeptę Chakrabarty'ego i Davida L. Kaplana z Kavli Institute for Astrophysics and Space Research w Massachusetts Institute of Technology. Masę dysku szacuje się na około 10 mas Ziemi. Dysk emituje silne promieniowanie podczerwone, które wykryto za pomocą Teleskopu Spitzera w wyniku systematycznych obserwacji pulsarów prowadzonych przez odkrywców w celu potwierdzenia opracowywanej teorii „niekompletnego” wybuchu supernowej, po którym część odrzuconej materii miałaby wracać do pulsara, tworząc przejściowo dysk akrecyjny, w którym zachodzą procesy lepkie (Ertan i in. 2007).

Bibliografia

Adrienne M. Juett, Herman L. Marshall, Deepto Chakrabarty, Claude R. Canizares, Norbert S. Schulz: Chandra/HETGS Spectroscopy of the Anomalous X-ray Pulsar 4U 0142 61. arXiv, 2001-11-27. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
G.L. Israel, S. Mereghetti, L. Stella. The discovery of 8.7 second pulsations from the ultrasoft X-ray source 4U 0142+61. „Astrophysical Journal Letters”. 433 (1), s. L25-L28, wrzesień 1994. DOI: 10.1086/187539.
Michał Różyczka. Brakujące ogniwo. „Świat Nauki”. Lipiec 2006. 7 (179). s. 18.
Ü. Ertan, M. H. Erkut, K. Y. Ekşi, M. A. Alpar. The Anomalous X-Ray Pulsar 4U 0142+61: A Neutron Star with a Gaseous Fallback Disk. „Astrophysical Journal”. 657 (1), s. 441-447, marzec 2007. DOI: 10.1086/510303.
McGill SGR/AXP Online Catalog. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).