Acroloxus
| Acroloxus[1] | |||
| Beck, 1838 | |||
 Przyczepka jeziorna w Jeziorze Bodeńskim | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | mięczaki | ||
| Gromada | ślimaki | ||
| Podgromada | Heterobranchia | ||
| Infragromada | Euthyneura | ||
| (bez rangi) | Tectipleura | ||
| Nadrząd | Hygrophila | ||
| Nadrodzina | Lymnaeoidea | ||
| Rodzina | przyczepkowate | ||
| Rodzaj | Acroloxus | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Patella lacustris Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| |||
| |||
Acroloxus – rodzaj ślimaków z rodziny przyczepkowatych (Acroloxidae), o charakterystycznej, czapeczkowatej muszli, występujących w wodach słodkich w Eurazji oraz, jeden gatunek, w Ameryce Północnej. W Polsce występuje jeden gatunek: przyczepka jeziorna.
Systematyka
Rodzaj opisany przez H. Becka w 1838 roku, gatunkiem typowym jest przyczepka jeziorna (Acroloxus lacustris)[3][2]. Przez długi czas klasyfikowany w rodzinie przytulikowatych (Ancylidae) ze względu na podobieństwa w morfologii muszli. Ze względu na odrębność pod względem anatomicznym, embriologicznym i genetycznym wydzielony do osobnej rodziny[4]. Według niektórych autorów rodzaj Acroloxus jest jedynym rodzajem rodziny Acroloxidae[4][5].
Występowanie
Przedstawiciele rodzaju występują głównie w północnej Eurazji, ponadto tylko jeden gatunek – A. coloradensis, o charakterze reliktowym, występuje w Górach Skalistych w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych oraz w Kanadzie[6][4]. W Polsce rodzaj jest reprezentowany przez gatunek typowy: przyczepkę jeziorną[4].
Budowa
Niewielkie ślimaki o lekko asymetrycznej, nieskręconej, czapeczkowatej muszli, jej szczyt jest wygięty w dół ku tyłowi. Wierzchołek muszli jest wyraźnie odchylony w lewą stronę. Otwór muszli jest wąskoeliptyczny[4].
Ciało wykazuje organizację prawostronną. Ujście nerki, przewodu pokarmowego i dróg płciowych znajdują się na prawej stronie ciała. Jama płaszczowa jest silnie zredukowana, płuca brak. Nerka wydłużona, rureczkowata, silnie poskręcana, znajduje się w prawym płacie płaszcza. Brak żołądka mięśniowego. Nibyskrzele jest małe, znajduje się po prawej stronie ciała. Charakterystyczną cechą jest brak rozwidlenia głównego zęba na krawędzi tnącej środkowej płytki raduli[4].
Haploidalna liczba chromosomów: n=18 (podczas gdy u Ancylidae: n=15)[4].
Biologia i ekologia
Zajmowane siedliska
Zasiedlają różne typy wód, głównie wody stojące.
Odżywianie
Zdrapywacze, żywią się glonami i mikroorganizmami peryfitonowymi porastającymi rośliny i zanurzone przedmioty oraz detrytusem.
Oddychanie
Pomimo tego, że klasyfikowane w obrębie ślimaków płucodysznych, zwierzęta oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie, funkcje oddechowe spełnia skóra płaszcza i nibyskrzele. Nie wynurzają się dla zaczerpnięcia oddechu[4].
Rozmnażanie
Lista gatunków
Do rodzaju Acroloxus zaliczane są następujące współczesne gatunki[2]:
- Acroloxus baicalensis Kozhov, 1936
- Acroloxus coloradensis (Henderson, 1930)[6]
- Acroloxus culicoides (d'Orbigny, 1835)
- Acroloxus egirdirensis Shirokaya, 2012
- Acroloxus improvisus Poliński, 1929[5]
- Acroloxus kolhymensis Prozorova & Starobogatov, 1998
- Acroloxus lacustris (Linnaeus, 1758)[5] – przyczepka jeziorna
- Acroloxus likharevi Moskvicheva, Kruglov & Starobogatov, 1991
- Acroloxus macedonicus Hadžišče, 1959[5]
- Acroloxus orientalis Kruglov & Starobogatov, 1991
- Acroloxus pseudolacustris Glöer & Pešić, 2012
- Acroloxus tetensi (Kuščer, 1932)[5]
oraz gatunki wymarłe, znane tylko ze szczątków kopalnych[2]:
- † Acroloxus actinophorus C.A. White, 1886
- † Acroloxus anatolicus Schütt in Schütt & Kavuşan, 1984
- † Acroloxus arenarius (Cossmann, 1889)
- † Acroloxus aspis Kadolsky, 2020
- † Acroloxus berellensis (de Laubrière & Carez, 1881)
- † Acroloxus croaticus (Brusina, 1902)
- † Acroloxus decussatus (Reuss, 1849)
- † Acroloxus deperditolacustris (Gottschick, 1911)
- † Acroloxus dutemplei (Deshayes, 1863)
- † Acroloxus involutus (Pavlović, 1903)
- † Acroloxus korys Kadolsky, 2020
- † Acroloxus lingulata (F. Sandberger, 1880)
- † Acroloxus matheroni (de Boissy, 1848)
- † Acroloxus michaudi (Locard, 1878)
- † Acroloxus minutus (Meek & Hayden, 1856)
- † Acroloxus ucrainicus Gozhik & Prysjazhnjuk, 1978
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Acroloxus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g MolluscaBase eds., Acroloxus H. Beck, 1838, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-26] (ang.).
- ↑ H.H. Beck H.H., Index molluscorum præsentis ævi musei principis augustissimi Christiani Frederici, Hafniæ [1837], s. 124 .
- ↑ a b c d e f g h i Andrzej Piechocki: Mięczaki (Mollusca) : ślimaki (Gastropoda). T. 7: Fauna słodkowodna Polski. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 169–171. ISBN 83-01-01143-2.
- ↑ a b c d e Genus summary for Acroloxus. AnimalBase, 2006. [dostęp 2015-12-01]. (ang.).
- ↑ a b Paul, A.J. & H.F. Clifford, Acroloxus coloradensis (Henderson), a rare North American freshwater limpet, „The Nautilus”, 105 (4), 1991, s. 173–174 .
