Alexandromys
| Alexandromys | |||
| Ognev, 1914[1] | |||
 Nornik północny (A. oeconomus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Rząd | gryzonie | ||
| Podrząd | Supramyomorpha | ||
| Infrarząd | myszokształtne | ||
| Nadrodzina | myszowe | ||
| Rodzina | chomikowate | ||
| Podrodzina | karczowniki | ||
| Plemię | Microtini | ||
| Rodzaj | Alexandromys | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Microtus pelliceus O. Thomas, 1911 (= Microtus fortis Büchner, 1889) | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Podrodzaje i gatunki | |||
| |||
Alexandromys – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Ameryce Północnej[6][7][8].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 79–176 mm, długość ogona 21–98 mm, długość ucha 7–21 mm, długość tylnej stopy 12–26 mm; masa ciała 13–149 g[7][9].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1914 roku rosyjski przyrodnik Siergiej Ogniow w artykule poświęconym ssakom z dolnego biegu rzeki Tuman, opublikowanym w czasopiśmie Dniewnik zoołogiczeskogo otdielenija Impieratorskogo Obszczestwa lubitielej jestiestwoznanija, antropołogii i etnografii[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) jest nornik wschodni (A. fortis).
Etymologia
- Alexandromys: Alexander; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[10].
- Pallasiinus: Peter Simon Pallas (1741–1811), niemiecki przyrodnik, podróżnik[2]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus oeconomus Pallas, 1776.
- Suranomys: rzeka Suran, wschodnia Francja; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[3]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Microtus malei Hinton, 1927.
- Oecomicrotus: zbitka wyrazowa nazwy gatunkowej Mus oeconomus Pallas, 1776 (nornik północny) oraz nazwy rodzajowej Microtus Schrank, 1798 (nornik)[4]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus oeconomus Pallas, 1776.
- Yushanomys: pasmo Yushan, Tajwan; gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[5]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Microtus kikuchii Kuroda, 1920.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w kilku podrodzajach[11][12][9][6]:
| Podrodzaj | Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[13] | Podgatunki[7][6][9] | Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] | Podstawowe wymiary[7][9][a] | Status IUCN[14] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Alexandromys |  | Alexandromys fortis | (Büchner, 1889) | nornik wschodni | 6 podgatunków | Rosja (Zabajkale i dorzecze rzeki Amur), północno-wschodnia Mongolia, wschodnia Chińska Republika Ludowa i Półwysep Koreański | DC: 11,5–17,5 cm DO: 3,7–7,5 cm MC: 36–117 g | LC |
| Alexandromys | Alexandromys sachalinensis | (Vasin, 1955) | nornik sachaliński | gatunek monotypowy | endemit Rosji (lasy północnej i środkowej części wyspy Sachalin) | DC: 10,8–17,6 cm DO: 3,4–7,4 cm MC: 30–149 g | LC | |
| Alexandromys | Alexandromys maximowiczii | (Schrenk, 1859) | nornik amurski | 2 podgatunki | wschodnia Rosja (południowo-wschodnia Rosja), północna i wschodnia Mongolia oraz północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa | DC: 11,1–15,2 cm DO: 2,8–5,7 cm MC: 25–95 g | LC | |
| Alexandromys | Alexandromys mujanensis | (Orlov & Kovalskaya, 1978) | nornik buriacki | gatunek monotypowy | endemit Rosji (południowa Syberia (3 małe, odizolowane obszary północno-wschodniej Buriacji i północnego Kraju Zabajkalskiego)) | DC: 11–15,8 cm DO: 3,4–5,8 cm MC: 41–97 g | DD | |
| Alexandromys | Alexandromys evoronensis | (Kovalskaya & Sokolov, 1980) | nornik samotny | gatunek monotypowy | endemit Rosji (3 małe, izolowane obszary w dorzeczu dolnego biegu rzeki Amur) | DC: 112,2–15,7 cm DO: 4–6,5 cm MC: 51–91 g | DD | |
| Alexandromys | Alexandromys mongolicus | (Radde, 1862) | nornik mongolski | gatunek monotypowy | południowa Syberia (na wschód od Republiki Ałtaju), północna i wschodnia Mongolia i północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa (od Mongolii Wewnętrznej do Jilin) | DC: 8,1–12,3 cm DO: 2,1–3,9 cm MC: 13–40 g | LC | |
| Alexandromys | Alexandromys alpinus | Lissovsky, Yatsentyuk, Petrova & Abramson, 2017 | gatunek monotypowy | endemit Mongolii (Changaj i przyległe obszary) | DC: 8,8–12,5 cm[15] DO: 2,1–2,9 cm[15] MC: 16–27,3 g[15] | NE | ||
| Alexandromys | Alexandromys middendorffii | (Poljakov, 1881) | nornik tundrowy | 3 podgatunki | endemit Rosji (tundra arktyczna i subarktyczna od północnej części gór Ural do Czukockiego Okręgu Autonomicznego) | DC: 9,9–15 cm DO: 2,1–4,2 cm MC: 20–70 g | LC | |
| Alexandromys | Alexandromys shantaricus | (Ognev, 1929) | gatunek monotypowy | endemit Rosji (północne i zachodnie wybrzeże Morza Ochockiego (południowy Magadan, północny i środkowy Chabarowsk oraz południowo-wschodnia Jakucja) | DC: 9,5–13 cm DO: 2,8–4,4 cm MC: 17–51 g | NE | ||
| Oecomicrotus |  | Alexandromys oeconomus | (Pallas, 1776) | nornik północny | 25 podgatunków | północne państwo holarktyczne od Holandii i północnego Półwyspu Fennoskandzkiego na wschód do północno-zachodniej Kanady, na południe do Węgier i Tienszan | DC: 7,9–15 cm DO: 2,8–6 cm MC: 36–78 g | LC |
| Oecomicrotus |  | Alexandromys limnophilus | (Büchner, 1889) | nornik jeziorny | 2 podgatunki | zachodnia Mongolia i środkowa Chińska Republika Ludowa (Qinghai, Gansu, Ningxia, Shaanxi i Syczuan); prawdopodobnie wschodni Tybet | DC: 8,8–12 cm DO: 2,9–4,9 cm MC: 35–54 g | LC |
| Yushanomys |  | Alexandromys kikuchii | (Kuroda, 1920) | nornik tajwański | gatunek monotypowy | endemit Tajwanu (surowe pasma górskie) | DC: 10–14 cm DO: 8–9,8 cm MC: 37–43 g | LC |
| Incertae sedis |  | Alexandromys montebelli | (Milne-Edwards, 1872) | nornik japoński | gatunek monotypowy | endemit Japonii (Honsiu, Kiusiu, Sadoga-shima i Noto-jima) | DC: 9,5–13,6 cm DO: 2,9–5 cm MC: 22–62 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu:
- Alexandromys epiratticepoides (Kawamura, 1988)[16] (Japonia)
- Alexandromys maekawai (Tokunaga & Mori, 1939)[17] (Korea Północna)
- Alexandromys malei (Hinton, 1907)[18] (Wielka Brytania)
- Alexandromys minoeconomus (Zheng Shaohua & Cai Baoquan, 1991)[19] (Chińska Republika Ludowa)
- Alexandromys nivalinus (Hinton, 1923[20] (Wielka Brytania)
- Alexandromys protoeconomus Rekovets, 1994[21] (Ukraina).
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ a b С.И. Огпев. Млекопитающие низовья реки Туман—Гана (южная часть Приморской области). „Дневник зоологического отделения Императорского Общества любителей естествознания, антропологии и этнографии”. 2 (3), s. 109, 1914. (ros.).
- ↑ a b M. Kretzoi. Über einige homonyme und synonyme Säugetiernamen. „Vertebrata Hungarica”. 6 (1–2), s. 136, 1964. (niem.).
- ↑ a b J. Cheline. Les rongeurs du Pleistocène moyen et supèrieur de France. „Cahiers de Paléontologie CNRS”. 1972, s. 142, 1972. (fr.).
- ↑ a b G. Rabeder. Die Arvicoliden (Rodentia, Mammalia) aus dem Pliozän und dem älteren Pleistozän von Niederösterreich. „Beiträge zur Paläontologie von Österreich”. 8, s. 300, 1981. (niem.).
- ↑ a b Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 269.
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 356–258. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 327–331. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subgenus Alexandromys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-26].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 229. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 160. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-31]. (ang.).
- ↑ Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 239–274.
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Taxonomy: Alexandromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-31]. (ang.).
- ↑ a b c Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 258.
- ↑ Y. Kawamura. Quaternary rodent faunas in the Japanese islands (Part 1). „Memoirs of the Faculty of Science, Kyoto University, Series of Geology & Mineralogy”. 53 (1–2), s. 322, 1988. (ang.).
- ↑ S. Tokunaga & T. Mori: Report of diggings at Dokantin, the coast of the River Toman, Korea. W: S. Tokunaga: Report of the First Scientific Expedition to Manchoukuo. Tokio: Scientific Expedition to Manchoukuo, 1939, s. 1–43. (jap. • ang.).
- ↑ M.A.C. Hinton. On the existence of the Alpine vole (Microtus nivalis, Martins) in Britain during pleistocene times. „Proceedings of the Geologists’ Association”. 20 (2), s. 49, 1907. (ang.).
- ↑ S. Zheng & B. Cai. Fossil Micromammals from the Donggou Section of Dongyaozitou, Yuxian County, Hebei Province. „Contributions to INQUA”. 13, s. 100–131, 1991.
- ↑ M.A.C. Hinton. Diagnoses of species of Pitymys and Microtus occurring in the Upper Freshwater bed of West Runton, Norfolk. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 12 (70), s. 541, 1923. DOI: 10.1080/00222932308632973. (ang.).
- ↑ Л.И. Рековец: Мелкие млекопитающие антропогена юга Восточной Европы. Киев: Наукова думка, 1994, s. 1–372. ISBN 5-12-003577-9. (ros.).
Bibliografia
- B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 1–449. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).
