Anna Gawarecka
Anna Gawarecka (ur. 9 listopada 1963) – polska literaturoznawczyni, bohemistka, wicedyrektor Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktor habilitowany[1].
Życiorys
W 1987 roku ukończyła studia na kierunku filologia polska na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1998 uzyskała stopień doktora, pracą pt. Świat artystyczny czeskiego dekadentyzmu (w kręgu „Moderní revue“), habilitację natomiast otrzymała w 2012 za książkę Margines i centrum. Od 2013 r. profesor mianowany (uniwersytecki) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W latach 1991–1993 oraz 1999-2003 lektorka języka polskiego na Uniwersytecie Masaryka w Brnie.
Zainteresowania naukowe: czeska literatura i kultura, modernizm, postmodernizm, imaginarium narodowe, geografia kulturowa, procesy umasowienia kultury, intersemiotyczność.
Twórczość
Książki
1. Wygnańcy ze światów minionych. O czeskich dekadentach, Poznań 2007.
2. Margines i centrum. Obecność form kultury popularnej w literaturze czeskiej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań 2012.
Współautorstwo
- Slovník polskich spisovatelů, red. L. Štěpán, Praha 2000
- O. Kolberg, Dzieła wszystkie, t. 59/II, Materiały do etnografii Słowian zachodnich i południowych, cz. 2. Czechy i Słowacja, red. E. Millerowa, Poznań 2001. (Opracowanie filologiczne pieśni)
- R. Madecki, Hra protikladů v Macurově „vratislavské elegii”, w: Wrocław w Czechach – Czesi we Wrocławiu. Literatura – język – kultura, red. Z. Tarajło-Lipowska, J. Malicki, Wrocław 2003, s. 114–123.
Redakcja
- Wielkie mity narodowe Słowian. materiały do dyskusji panelowej towarzyszące konferencji „język, literatura i kultura Słowian dawniej i dziś III” Poznań 23 – 26 IX 1999, red. A. Gawarecka, A. Naumow, B. Zieliński, Poznań 1999.
- Progi, pasaże, granice w kulturach słowiańskich, red. A. Gawarecka, M. Balowski, Poznań 2011.
Tłumaczenia
- Ivo Pospíšil (rec.), Slovensko-české vzt’ahy a súvislosti (Zborník prác z mezinárodnej vedeckej konferencie), red. Józef Hvišč, Bratislava 2000; Historické a kulturné zdroje slovensko-polských vzt’ahov, red. Józef Hvišč, Bratislava 2000, „Slavia Occidentalis” 2003, s. 155–157.
- Ivo Pospíšil (rec.), Litteraria humanita X. Slavistika a balkanistika, red. Ivan Dorovský, Brno 2001; Ivan Dorovský, Studia balcanica et slavica, Brno 2001; Ivan Dorovský, Mickiewicz, Puškin a Balkán, Brno 2001, „Slavia Occidentalis” 2003, s. 157–158.
- Ivo Pospíšil (rec.), Josef Vašica, Eseje a studie ze starší české literatury, red. Libor Pavera, Opava 2001; Libor Pavera, Josef Vašica (30. 8. 1884 – 11. 4. 1968) Pokus o portrét, Opava 2001, „Slavia Occidentalis” 2003, s. 167–169.
- Viera Žemberová, Tendencje feministyczne w prozie słowackiej, w: Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy, t. 2, Feminizm, red, E. Kraskowska, Warszawa 2005, s. 63–71.
- Pavel Janoušek, Przemiany atmosfery literackiej w epoce polistopadowej, czyli Kusejr, „Porównania” 2005, nr 2, s. 60–67.
Recenzje
- Dwie książki o surrealizmie: Alena Nadvorníková, K surrealismu, Praha 1998; Žoržeta Čolaková, Český surrealismus 30. let. Struktura básnického obrazu. Praha 1999, „Slavia Occidentalis” 2000, s. 282–284.
- František Všetička, Dílna bratrí Čapků. Příspěvek k poetice jejich literární tvorby, Olomouc 1999, „Slavia Occidentalis” 2000, s. 284–285.
- Brněnská polonica I, red. Ludvík Štěpán, Brno 1999, „Univerzitní noviny” 2000, nr 1. s. 54–55.
- Peter Hrubý, Osudné iluze.Čeští spisovatelé a komunismus 1917-1987, Praha 2000, „Slavia Occidentalis” 2001, s. 246–248.
- Hana Bednaříková, Česká dekadence. Kontext – text – interpretace, Brno 2000, „Slavia Occidentalis” 2001, s. 248–251.
- Leszek Engelking, Surrealizm, underground, postmodernizm, „Slavia Occidentalis” 2003, s. 169–171.
- Od poetiky poetyki dyskursu. Výbor z polské literární teorie 70. – 90. let XX století. Sestavil J. Travníček, přeložili M. Havránková, J. Travníček, P. Vidlák, Brno 2002, „Przestrzenie teorii” 2004, nr 3/4, s. 399–403.
- Lubomír Machala, Literární bludiště. Bilance polistopadové prózy, Praha 2001, s. 241, „Porównania” 2005, nr 2, s. 96–101.
- Agata Firlej, Czarny kruk. O Janie Skácelu i jego poezji, Poznań 2010, „Bohemistyka”[2] 2011, nr 2, s. 144–147.
- Nowe spojrzenie na czeską prozę awangardową. Michał Stefański, Lekcja maszyny. Przypadki poezji czeskiej awangardy, Warszawa 2012, „Slavia Occidentalis. Litteraria” 2013, s. 173–175.
- U źródeł czeskiej prozy feministycznej, Anna Car, Czeszki. Trajektorie tożsamości w prozie czeskich feministek, Kraków 2012, „Slavia Occidentalis. Litteraria” 2013, s. 175–178.
- Czy warto dziś być niezadowolonym? „Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacja. Praktyka”, 2(64) 2010, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, nr 6, 2014, s. 343–349.
- Patrycjusz Pająk, Groza po czesku. Przypadki literackie, Warszawa 2014, „Bohemistyka”[2] 2014, nr 3, s. 287–292.
- Nie tylko Szwejk. Czeska literatura w perspektywie genderowej, Marcin Filipowicz, „Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć…” Wzorce czeskości w kulturze czeskiej XIX wieku, Kraków 2013, „Slavia Occidentalis. Litteraria” 2014, s. 191–195.
- Historia – trauma – pamięć, Urszula Kowalska, „Tato noc nebude krátká...” Doświadczenie roku 1968 w czeskiej literaturze emigracyjnej, Wydawnictwo naukowe UAM, Poznań 2015, s. 348, „Slavia Occidentalis. Litteraria” 2015, s. 217–223.
- Wojna – retoryka walki, red. Joanna Goszczyńska, Wydział polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015, ss.258, „Bohemistyka”[2] 2016, nr 1, s. 89–95.
Wybrane artykuły
- Sybir – stereotyp i rzeczywistość. Sposoby ukazania Syberii w polskich pamiętnikach zesłańczych z końca XIII i pierwszej połowy XIX w. w: II Kolokwium Slawistyczne Polsko- Bułgarskie, Poznań 1991, s. 63–76.
- Technika „punktu widzenia” w powieści Vladimira Párala Kochankowie i mordercy (Milenci a vrazi), w: Język – literatura – kultura Słowian – dawniej i dziś, Poznań 1991, s. 73–90.
- Polacy – Czesi, w: „Arkusz. Miesięcznik Kulturalny”, 1992 nr 10.
- Hasło „sztuka dla sztuki” w czeskim dekadentyzmie, Plovdiv University „Paisii Hilendarski” – Bulgaria, Scientific Works, Vol. 36, Book 1, 1998 – Philology.
- Utrpení knižete Sternenhocha Ladislava Klímy – problematyka gatunku, w: Język – literatura – kultura Słowian – dawniej i dziś II, red. J. Świdziński, Poznań 1999, s. 33–44.
- Zawsze przez tłum znienawidzony – artysta i sztuka w oczach czeskich dekadentów, „Sborník prací Filozofické fakulty Masarykovy univerzity”, X3, 2001, s. 15–28.
- Julius Zeyer – spóźniony romantyk czy predekadent?, w: Brněnská polonica I, red. L. Štěpán, Brno 1999, s. 69–82.
- Ladislav Fuks a początki czeskiego postmodernizmu, w: Z małą ojczyzną w sercu. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Zdancewiczowi, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, B. Zieliński, Poznań 2005, s. 117–130.
- Fenomen: Michal Viewegh, „Slavia Occidentalis” 2005, s. 62–77.
- Opowieść o kondycji człowieka ponowoczesnego w twórczości Jiřego Kratochvila, w: Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy, t. 3, Podmiotowość, red. B. Czapik-Lityńska, Warszawa 2005, s. 64–73.
- Alternatywne światy Michala Ajvaza, w: Nasza środkowoeuropejska ars kombinatoria, red. L. Pieniążek-Marković, G. Rem, B. Zieliński, Poznań 2007, s. 221–232.
- Degradacja legendy powstania praskiego w czeskiej literaturze emigracyjnej, w: Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich VI, Slavica Vratislaviensia CXLIII, Wrocław 2007, s. 207–216
- Mordýřská katovna aneb Peleš lotrovská – czyli Josef Váchal czyta powieść brukową, w: „Sborník prací Filozofické fakulty brněské univerzity”, V 11, Brno 2008, s. 25–46.
- Budziciel wśród cyrkowców, czyli Eduarda Bassa gra z czeską popularną mitologią narodową, w: Odbicie ważnych wydarzeń historycznych w języku i literaturze czeskiej, red. M. Balowski, Poznań 2010, s. 153–171.
- Non plus ultra nemravnosti, zlotřiloství a bláznovství – metaliteracki dyskurs Ladislava Klímy a twórczość trywialna, w: „Sborník prací Filozofické fakulty brněské univerzity”, V 13, Brno 2010, s. 91–112.
- „Niewidzialne miasta” Michal Ajvaz czyta Italo Calvino, „Bohemistyka” 2012, nr 4, s. 267–279.
- Ponowoczesny oniryzm, czyli Kratochvilowskie „życie snem”, w: Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, t. 10, Sen, „Slavica Vratislaviensia” CLV, Wrocław 2012, s. 363–372.
- Był tylko wodą ten, który o tym opowiadał. Ponowoczesna obecność mitu w twórczości Miloša Urbana, w: Przestrzenne kody tekstów i narracyjne kody przestrzeni, red. B. Zieliński, Poznań 2013, s. 241–258.
- Zagubiona tradycja. Powroty do kultury rycerskiej w literaturze czeskiej,w: Ethos rycerski w kulturze. Tradycje i kontynuacje, t. 1, W kręgu średniowiecza, red. T. Banaś-Korniak, B. Stuchlik-Surowiak, M. Komenda, Katowice 2017, s. 222–239.
- Pamięć o wojnie – pamięć o młodości. Strategie wspominania w prozie Josefa Škvoreckiego i Oty Filipa, w: Słowiańska pamięć. Slavic Memory, red. K. Ćwiek-Rogalska, M. Filipowicz, Kraków 2017, s. 123–143.
- Ukryta niezwykłość czy zatęchła atmosfera? Małe miasto w czeskiej literaturze międzywojennej, w: Szlakiem miast (nie)wyobrażonych. Kontekst słowiański, red. M. Baer, P. Borowiak, Poznań 2018, s. 11–30.
- Mieszczki i buntowniczki – „męskie” postawy kobiet w czeskiej prozie psychologicznej okresu międzywojennego, w: Męskie światy w życiu kobiet. Literatura – historia – język, red. B. Walęciuk-Dejneka, Kraków 2018, s. 117–133.
- Czy Czesi są narodem tchórzy? Josefa Škvoreckiego dyskusja z tradycją heroiczną, „Bohemistyka”, 2018, nr 4, s. 327–349.
- Nie tylko knedliki. Czeska kuchnia jako przedmiot literackiej reprezentacji, „Acta Universitatis Wratislaviensis Slavica Wratislaviensia” 2018. nr 166, s. 19–29.
- W hołdzie dla Diderota. Milan Kundera, Kubuś Fatalista i ich pan, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2018, t. 15, nr 15, s. 99–116, 2018.
- W stronę cyrku, w stronę kina – czeska awangarda wobec ekspansji kultury masowej, w: Widzenie awangardy, red. Agata Stankowska, Marcin Telicki, Agata Lewandowska, Poznań, 2018, s. 111–125.
- „Tak kończy się życie...” – tanatyczne fascynacje Ladislava Fuksa, w: Dialog z tradycją, t. 7, Dawna i współczesna kultura funeralna, red. Iwona Steczko, Renata Dźwigoł, Kraków, 2018, s. 367–382.
- Między nekrofilią a objawieniem tajemnicy. Mortualne poszukiwania Ladislava Klímy, „Acta Universitatis Wratislaviensis Slavica Wratislaviensia”, 2019, tom 168, s. 275–287.