Archiwum Diecezjalne Płockie

Archiwum Diecezjalne Płockie

łac. Archivum diœcesanum Plociæ

Siedziba Archiwum Diecezjalnego
Data założenia	5 XII 1922
Siglum	ADPl
Dyrektor	Katarzyna Kalińska
Rodzaje zbioru	archiwalia wytworzone w kancelariach kościelnych diecezji płockiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Płock
Adres	ul. abp. A.J. Nowowiejskiego 2, 09-400 Płock
Położenie na mapie Płocka Archiwum Diecezjalne Płockie
Położenie na mapie Polski Archiwum Diecezjalne Płockie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Archiwum Diecezjalne Płockie
52°32′55,8568″N 19°41′06,7686″E/52,548849 19,685213
Strona internetowa

Archiwum Diecezjalne Płockie (łac. Archivum diœcesanum Plociæ) – instytucja Kurii Diecezjalnej Płockiej, gromadząca, przechowująca i udostępniająca archiwalia wytworzone w kancelariach kościelnych diecezji płockiej.

Archiwum Diecezjalne jest formalną i rzeczywistą kontynuacją archiwum kapituły katedralnej płockiej, przechowującego do 1922 roku nie tylko dokumentację własną, ale także najdawniejsze zachowane archiwa diecezji począwszy od jej powstania^[1]. Również erygowana w 1448 roku przez bp. Pawła Giżyckiego kapituła pułtuska miała swoje archiwum^[2]. Oddzielnie, przynajmniej od 1499 roku, przechowywano dokumentację działalności biskupów, najpierw jako archiwa oficjalatów (płockiego i pułtuskiego), potem jako archiwa konsystorzy (płockiego i pułtuskiego), w końcu jako archiwum kurii diecezjalnej^[3].

Archiwum Diecezjalne w obecnej formie zostało erygowane 5 XII 1922 roku przez bp. bł. Antoniego J. Nowowiejskiego, a jego pierwszym został mianowany ks. Władysław T. Mąkowski, liturgista, historyk i działacz społeczny^[3]. Archiwum powstało ze scalenia różnych, oddzielnych dotychczas, zespołów: archiwum kapituły katedralnej płockiej, archiwum kapituły pułtuskiej, archiwum konsystorza płockiego, archiwum konsystorza pułtuskiego, archiwum Kurii Diecezjalnej Płockiej oraz archiwów seminariów pułtuskiego i płockiego. Połączone zespoły przeniesiono w 1926 roku do nowo wybudowanego gmachu na terenie seminarium duchownego^[4][5]. Z czasem zasób powiększono o zbiór ksiąg metrykalnych sprowadzanych z parafii diecezji.

Zimą i wiosną 1940 roku, podczas okupacji niemieckiej zbiory Archiwum wraz ze zbiorami biblioteki seminaryjnej zostały zrabowane i wywiezione do Królewca^[6]. Latem 1945 roku prawie nieuszkodzone zbiory zostały dzięki wysiłkom ks. Romualda Zawistowskiego, ks. Jakuba Wójcickiego i ks. Mieczysława Żywczyńskiego odnalezione, sprowadzone do Płocka, gdzie do dziś są przechowywane i udostępniane.

W zasobach Archiwum znalazły miejsce zachowane dokumenty wytworzone przez kancelarie biskupów płockich (1448-1945), kapitułę katedralną płocką (1438-1893) i kapitułę pułtuską (1482-1902). Archiwum zawiera też fragmenty dokumentów seminariów duchownych płockiego i pułtuskiego oraz klasztorów znajdujących się na terenie diecezji przed 28 X 1925 (min. Czerwińska nad Wisłą, Płocka, Skępego, Trutowa). W zbiorach Archiwum przechowywane są wreszcie księgi metrykalne z 228 parafii diecezji płockiej w granicach z 28 X 1925 roku oraz kilkunastu z okresu poprzedzającego tamtą zmianę. Oddzielnym zespołem jest zbiór pergaminowych dyplomów z różnych kancelarii (XIII-XX w.).

• Diecezja płocka
• Muzeum Diecezjalne w Płocku

• Graczyk W. (red.), Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku, Płock 2003.
• Graczyk W., Marszalska J., Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku, Kraków 2010.
• Grzybowski M.M., Mądrość zbudowała sobie dom, Płock 2004.
• Majewski D., Inwentarz ksiąg metrykalnych, Płock 2006¹, Płock 2014².
• Majewski D., Spis dokumentów parafialnych, Płock 2011.
• Nowowiejski A.J., Płock. Monografja historyczna, Płock 1917¹, Płock 1930².
• Żebrowski T., Zarys dziejów diecezji płockiej, Płock 1976.

• oficjalna strona Archiwum