Cmentarz Żołnierzy 2 Armii Wojska Polskiego w Zgorzelcu
Widok ogólny kwater | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Zgorzelec | ||
Adres | ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego | ||
Typ cmentarza | wojskowy | ||
Stan cmentarza | nieczynny | ||
Powierzchnia cmentarza | 3,5 ha[1] | ||
Data otwarcia | 1946[1] | ||
Położenie na mapie Zgorzelca | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego | |||
51°08′50,9572″N 15°01′21,1501″E/51,147488 15,022542 | |||
|
Cmentarz Żołnierzy 2 Armii Wojska Polskiego w Zgorzelcu – cmentarz wojenny żołnierzy 2 Armii Wojska Polskiego poległych w walkach wiosną 1945, w czasie forsowania Nysy Łużyckiej (operacja łużycka), w drodze na Drezno i pod czeski Mielnik[2], w walkach o Niesky oraz Horkę, jak również w trakcie operacji budziszyńskiej[3], znajdujący się w Zgorzelcu, przy ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego, w sąsiedztwie cmentarza komunalnego.
Architektura
Nekropolia ma kształt zagłębionego w gruncie prostokąta, który otacza wał. Podzielony jest symetrycznie na cztery kwatery. Na głównym skrzyżowaniu alej postawiono cokół po pierwotnym pomniku, który stanął tu wkrótce po walkach[2] (cmentarz rozpoczęto organizować latem 1946[1]). W 1948 nadano obiektowi trwały kształt, w formie obrzeży i krzyży z betonu. W latach 1961–1964 nekropolię przebudowano według projektu Zbigniewa Gnassa i Piotra Żarnowskiego (zmieniono wówczas znacząco część frontową, od strony ulicy cmentarz otoczono murem, a od strony wewnętrznej utworzono zazielenioną skarpę). Akcentem centralnym w strefie wejściowej były symetrycznie ustawione armaty. W centrum stał obelisk. W latach 1967–68 doszło do kolejnej przebudowy. Konkurs architektoniczny w tym zakresie wygrał Tadeusz Ptaszycki z Krakowa. Powstał wówczas Pomnik Orła Piastowskiego. W końcu lat 90. XX wieku nekropolia uległa degradacji. Prace remontowe podjęto w 1997[1].
Pochowani
Na cmentarzu spoczywa 3420 (lub 3396[3] albo 3384[1]) osób w 3392 grobach. Żołnierze, podoficerowie i oficerowie[3] pochowani są w identycznych mogiłach, które oznaczono betonowymi krzyżami grunwaldzkimi. Ekshumacje i pochówki rozpoczęto latem 1946[3]. Spoczywają tutaj:
- 1 podpułkownik (Nikifor Jaśkiewicz),
- 7 majorów,
- 24 kapitanów,
- 43 poruczników,
- 195 podporuczników,
- 98 chorążych i 7 podchorążych, którzy ówcześnie zaliczani byli do oficerów[2].
Spoczywa tu także sześć kobiet (telefonistek i sanitariuszek). Cmentarz upamiętnia również dwa tysiące osób, których nie dało się ekshumować lub odnaleźć (w tym 5 podpułkowników, 10 majorów, 34 kapitanów, 30 poruczników, 182 podporuczników, 92 chorążych)[2].
Na cmentarzu pochowano m.in.:
- kaprala Stanisława Ostrowskiego (grób 767), jednego z pierwszych żołnierzy poległych w operacji łużyckiej,
- podporucznika Longina Wawruszaka (grób 761), zastępcę dowódcy kompanii rusznic przeciwpancernych zastrzelonego przez niemieckiego snajpera,
- szeregowego Wacława Ciunela (grób 764), który zginął na minie podczas pierwszej, nieudanej próby uchwycenia przyczółku na lewym brzegu Nysy Łużyckiej,
- żołnierzy 3 Drezdeńskiej Brygady Pancernej (groby 177-220) poległych w walkach pod Budziszynem,
- podporucznika Franciszka Drosika (grób nr 2017), z zawodu gajowego, partyzanta z Wołynia, spadochroniarza, uczestnika walk na Lubelszczyźnie, dowódcę 3 kompanii strzeleckiej 36 pułku piechoty,
- podporucznika Jerzego Matrasa, (20 lat, grób 726), dowódcę plutonu w kompanii Franciszka Drosika[3].
Numeracja grobów nie oddaje kolejności walk – nadawana była w miarę postępu ekshumacji i pochówków[3].
Pomnik Orła Piastowskiego
Na cmentarzu posadowiono Pomnik Orła Piastowskiego, autorstwa Józefa Potępy z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Został on odsłonięty 6 maja 1978 i nawiązuje do sylwetki wojskowego orła. Symbolizować ma ptaka spoczywającego na słupie granicznym, z dumą spoglądającego w zachodnią stronę[2].
Galeria
- Pomnik Orła Piastowskiego
- Pierwszy obelisk (lata 60. XX w.)
Przypisy
- ↑ a b c d e Odpowiedź ministra kultury na zapytanie nr 3559 w sprawie remontu Cmentarza Wojennego im. II Armii Wojska Polskiego w Zgorzelcu
- ↑ a b c d e Informacja Turystyczna Zgorzelca - Cmentarz Żołnierzy II Armii Wojska Polskiego [online], www.it.zgorzelec.pl [dostęp 2021-08-19] .
- ↑ a b c d e f Waldemar Kotowicz, Przez Nysę Łużycką, KiW, Warszawa, 1969, s. 118-120