Cyphia
 Cyphia digitata | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | astrowce | ||
| Rodzina | dzwonkowate | ||
| Rodzaj | Cyphia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cyphia P.J.Bergius Descr. Pl. Cap.: 172 (1767)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| C. bulbosa (Linnaeus) P. J. Bergius[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Cyphia – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje 68 gatunków[3]. Wszystkie występują w Afryce od Erytrei, Etiopii i Demokratycznej Republiki Konga na południe[3], poza tym na Wyspach Zielonego Przylądka[5][6]. Bulwy tych roślin są jadalne[5].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z kulistymi lub wydłużonymi bulwami korzeniowymi, o pędach prosto wzniesionych lub (częściej) wspinających się i wijących[7][6].
- Liście
- Skrętoległe[6].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe grona. Kielich pięciodziałkowy, asymetryczny z niesparowaną, ustawioną brzusznie działką. Korona grzbiecista, z trzema płatkami tworzącymi wargę górną i dwiema tworzącymi dolną. Płatki są wolne lub zrastają się, czasem niemal w rurkę o niemal równych łatkach. Pręciki w liczbie 5, osadzone są nad zalążnią. Ich nitki i pylniki są wolne, czasem nitki zrastają się. Zalążnia dolna, rzadko niemal w górnej pozycji, dwukomorowa. Szyjka słupka z wgłębionym i wypełnionym cieczą znamieniem[7][6].
- Owoce
- Torebki dwukomorowe, otwierające się dwiema klapami, czasem rozdzielonymi podłużnie, co w efekcie wygląda jak cztery klapy. Nasiona oskrzydlone dookoła, trójkanciaste lub z łupiną siateczkowaną[7], liczne[6].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny dzwonkowatych Campanulaceae klasyfikowany w jej obrębie do monotypowej podrodziny Cyphioideae[8][7].
- Wykaz gatunków[3]
- Cyphia alba N.E.Br.
- Cyphia alicedalensis E.Wimm.
- Cyphia angustifolia Eckl. & Zeyh. ex C.Presl
- Cyphia aspergilloides E.Wimm.
- Cyphia banksiana (E.Wimm.) E.B.Knox
- Cyphia basiloba E.Wimm.
- Cyphia belfastica E.Wimm.
- Cyphia bolusii E.Phillips
- Cyphia brachyandra Thulin
- Cyphia brevifolia Thulin
- Cyphia brummittii Thulin
- Cyphia bulbosa (L.) P.J.Bergius
- Cyphia comptonii Bond
- Cyphia corylifolia Harv.
- Cyphia couroublei Bamps & Malaisse
- Cyphia crenata (Thunb.) C.Presl
- Cyphia decora Thulin
- Cyphia deltoidea E.Wimm.
- Cyphia digitata (Thunb.) Willd.
- Cyphia elata Harv.
- Cyphia erecta De Wild.
- Cyphia eritreana E.Wimm.
- Cyphia galpinii E.Wimm.
- Cyphia gamopetala J.Duvign. & Denaeyer
- Cyphia georgica E.Wimm.
- Cyphia glabra E.Wimm.
- Cyphia glandulifera Hochst. ex A.Rich.
- Cyphia heterophylla C.Presl
- Cyphia incisa (Thunb.) Willd.
- Cyphia lasiandra Diels
- Cyphia linarioides C.Presl
- Cyphia longiflora Schltr.
- Cyphia longifolia N.E.Br.
- Cyphia longilobata E.Phillips
- Cyphia longipedicellata E.Wimm.
- Cyphia maculosa E.Phillips
- Cyphia mafingensis Thulin
- Cyphia mazoensis S.Moore
- Cyphia natalensis E.Phillips
- Cyphia nyikensis Thulin
- Cyphia oligotricha Schltr.
- Cyphia pectinata E.Wimm.
- Cyphia persicifolia C.Presl
- Cyphia phillipsii E.Wimm.
- Cyphia phyteuma (L.) Willd.
- Cyphia ramosa E.Wimm.
- Cyphia reducta E.Wimm.
- Cyphia revoluta E.Wimm.
- Cyphia richardsiae E.Wimm.
- Cyphia rogersii S.Moore
- Cyphia rupestris E.Wimm.
- Cyphia salteri E.Wimm.
- Cyphia schlechteri E.Phillips
- Cyphia smutsii E.Wimm.
- Cyphia stenodonta E.Wimm.
- Cyphia stenopetala Diels
- Cyphia stenophylla (E.Wimm.) E.Wimm.
- Cyphia stheno Webb
- Cyphia subtubulata E.Wimm.
- Cyphia sylvatica Eckl. & Zeyh.
- Cyphia tenera Diels
- Cyphia transvaalensis E.Phillips
- Cyphia triphylla E.Phillips
- Cyphia tysonii E.Phillips
- Cyphia ubenensis Engl.
- Cyphia undulata Eckl. ex C.Presl
- Cyphia volubilis (Burm.f.) Willd.
- Cyphia zeyheriana C.Presl
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-01-01] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-01-01] (ang.).
- ↑ a b c d e Cyphia P.J.Bergius. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-01].
- ↑ Cyphia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-01].
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 268, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Cyphia P.J. Bergius. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. [dostęp 2021-12-31].
- ↑ a b c d K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VIII. Flowering Plants. Eudicots. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 53-54. ISBN 978-3-540-31050-1.
- ↑ Genus Cyphia P. J. Bergius. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-01-01].
