Dom tekstylny Weichmanna
nr rej. A/1376/88 z 27 września 1988 | |||
Gliwice – dom tekstylny Weichmanna | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Gliwice | ||
Adres | ul. Zwycięstwa 37 | ||
Architekt | Erich Mendelsohn | ||
Rozpoczęcie budowy | 1921 | ||
Ukończenie budowy | 1922 | ||
Położenie na mapie Gliwic | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego | |||
50°17′49,722″N 18°40′16,709″E/50,297145 18,671308 | |||
|
Dom tekstylny Weichmanna (niem. Seidenhaus Weichmann) − zabytkowy budynek mieszczący się w Gliwicach przy ul. Zwycięstwa 37, dawny dom handlowy. Jest jednym z najważniejszych obiektów niemieckiego modernizmu w Polsce. Nazwa pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela, lokalnego przedsiębiorcy i kupca Ericha Weichmanna oraz sprzedawanego asortymentu - wysokiej jakości artykułów tekstylnych.
Historia
Obiekt został wzniesiony przy ówczesnej Wilhelmstrasse według jednego z pierwszych projektów światowej później sławy niemieckiego architekta Ericha Mendelsohna. Wybudowano go w roku 1921 i oddano do użytku 22 stycznia roku 1922[1]. Inicjatorem budowy i pierwszym właścicielem budynku był Erwin Weichmann – lokalny przedsiębiorca i kupiec, właściciel kilku sklepów z tekstyliami. W 1932 Weichmann wraz z całą rodziną wyemigrował do Ameryki. W księdze adresowej Rzeszy Niemieckiej z 1941 r. budynek figuruje jako Seidenhaus Altgassen. Jego właścicielem był Max Altgassen, który zginął w 1945 podczas bombardowania Drezna[2].
Budynek wzbudził znaczne zainteresowanie w kręgach architektury i sztuki. Już rok po powstaniu obiektu pokazano go na wystawie Bauhausu w Weimarze. W 1924 r. jego zdjęcie ozdobiło okładkę wydawnictwa promującego najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne Gliwic. W roku 1926 został zaprezentowany na wystawie architektury nowoczesnej w warszawskiej Zachęcie. Przedstawiały go również czasopisma branżowe m.in. w Paryżu i Moskwie[1]. Szybko stał się wizytówką awangardowej architektury w Europie i punktem wyjścia do projektów wielu znacznie większych, słynnych domów towarowych w ówczesnych Niemczech, między innymi w Stuttgarcie, Norymberdze, Breslau, Chemnitz.
Po II wojnie światowej w budynku mieściła się siedziba TPPR. Do początku lat 90. parter zajmowała księgarnia z literaturą radziecką oraz kilka niewielkich punktów handlowych. W 2002 roku wykonano remont obiektu. W budynku mieściła się filia banku PKO Bank Polski a obecnie (stan na 15.10.2022) filia Nest Banku.
Architektura
Budynek powstał na planie nieregularnym, zbliżonym do prostokąta. Jest wczesnym przykładem budynku o konstrukcji z żelbetu uzupełnionego cegłami. Ma dwa piętra oraz niewielką nadbudowę uznawaną za trzecie piętro. Nakryty jest płaskim dachem. Widoczny jest podział na część handlową, obejmującą parter i pierwsze piętro oraz część prywatną na dwóch wyższych kondygnacjach[1].
Obiekt wpisano do rejestru zabytków 27 września 1988 (nr rej. A/1376/88, granice ochrony obejmują działkę)[3][4].
Przypisy
- ↑ a b c Magdalena Baraniecka. Stulecie Domu Tekstylnego Weichmanna. „Śląsk. Miesięcznik społeczno-kulturalny”. XXVIII (12 (327)), s. 35, grudzień 2022. Górnośląskie Towarzystwo Literackie w Katowicach. ISSN 1425-3917. (pol.).
- ↑ Kuźnik Grażyna: Maszyna do kupowania, w: „Polska Dziennik Zachodni – Gliwice”, 2013-09-20, s. 9
- ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków: Rejestr zabytków w Gliwicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-20].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2011-08-20] .
Bibliografia
- Leszek Jodliński, Dom tekstylny Weichmanna w Gliwicach. Nieznane dzieło Ericha Mendelsohna, Gliwice, 1994, Seria Monograficzna – Muzeum w Gliwicach, nr 4. ISSN 0860-7818.
Linki zewnętrzne
- Dom Tekstylny Weichmanna | Virtual Shtetl. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)].