Edward Uściński

Edward Uściński

por. Edward Uściński
major broni pancernych
Data i miejsce urodzenia	20 sierpnia 1909 Guzów
Data i miejsce śmierci	3 stycznia 1984 Włocławek
Przebieg służby
Lata służby	1933–1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	1 pułk strzelców konnych Szkoła Podchorążych Broni Pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych 2 batalion czołgów (Francja) 1 pułk czołgów (Szkocja) 66 batalion czołgów (16 Brygada Czołgów) 2 pułk pancerny
Stanowiska	dowódca plutonu kawalerii dowódca plutonu szkolnego instruktor oficer strzelecki dowódca szwadronu pancernego zastępca dowódcy pułku
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: kampania francuska 1940 kampania zachodnioeuropejska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Dokumenty archiwalne

Edward Uściński (ur. 20 sierpnia 1909 w Guzowie, zm. 3 stycznia 1984 we Włocławku) – porucznik broni pancernych Wojska Polskiego II RP, major broni pancernych Polskich Sił Zbrojnych, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari^[1], przez władze RP na uchodźstwie awansowany do stopnia podpułkownika^[2].

Urodzony w miejscowości Guzów (województwo warszawskie). Syn Edwarda (lekarza fabrycznego) i Jadwigi. Ukończył Gimnazjum Państwowe im. Lelewela w Warszawie, uzyskując w roku 1929 świadectwo maturalne. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Rolnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie^[3]. W sierpniu 1930 r. został powołany do czynnej służby wojskowej w grudziądzkiej Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii (V rocznik, 1930–1931). Po odbyciu służby czynnej wstąpił do Szkoły Podchorążych Kawalerii^[4].

W Szkole Podchorążych Kawalerii kształcił się w okresie od dnia 15 października 1931 r. do dnia 15 sierpnia 1933 roku. Ukończył ją z wynikiem celującym i lokatą 4/75 (absolwent X promocji im. Bitwy Ostrołęckiej). W dniu 5 sierpnia 1933 roku prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1933 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów kawalerii, a minister spraw wojskowych wcielił do 1 pułku strzelców konnych w Garwolinie^[5].

Podporucznik Edward Uściński brał udział w zawodach konnych o Mistrzostwo Wojska, odbywających się w okresie od 25 do 28 lipca 1935 r. w Suwałkach^[6]. Startując na koniu „Zefir” zajął w tych zawodach 54. miejsce indywidualnie^[7] oraz IV miejsce zespołowo wraz z drużyną 1 pułku strzelców konnych^[8]. Rok później zawody te odbyły się w Łucku w dniach od 23 do 26 lipca^[9]. Porucznik Uściński startował w nich na klaczy „Wierna”, która nie została przez jury dopuszczona do czwartej próby (skutkiem tego por. Uściński nie był klasyfikowany indywidualnie, a reprezentacja 1 psk – drużynowo)^[10]. Przy 1 pułku strzelców konnych działał klub sportowy, w którym zorganizowano (w 1934 roku) sekcję piłki nożnej. Jej kierownikiem został ówczesny podporucznik Edward Uściński^[11].

Awansowany do stopnia porucznika został ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 roku oraz 27. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[12]. Do końca września 1936 r. zajmował stanowisko dowódcy plutonu w 1 pułku strzelców konnych, po czym został skierowany na VIII-my 11 miesięczny Kurs Aplikacyjny na Oficerów Broni Pancernych do modlińskiego Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych^[4]. Kurs ten, trwający w okresie od dnia 17 listopada 1936 r. do dnia 12 października 1937 r., ukończył z wynikiem pomyślnym, otrzymując stosowne zaświadczenie z rąk komendanta CWBPanc. – ppłk. dypl. Jerzego Levittoux. Następnie przeniesiony został z korpusu oficerów kawalerii do korpusu oficerów broni pancernych^[13].

Do wybuchu II wojny światowej pełnił służbę w Szkole Podchorążych Broni Pancernych, w której był dowódcą plutonu podchorążych służby stałej^[14], zastępcą dowódcy plutonu podchorążych rezerwy^[15] oraz instruktorem (na dzień 23 marca 1939 r. piastował stanowisko oficera strzeleckiego w 2 kompanii podchorążych rezerwy tejże szkoły^[16]). W marcu 1939 roku zajmował 7. lokatę wśród poruczników korpusu oficerów broni pancernych w swoim starszeństwie (z dnia 1 stycznia 1936 roku)^[13].

Wziął udział w wojnie obronnej 1939 roku^[a], uniknął niewoli i 28 września na rozkaz przełożonych przekroczył granicę polsko-węgierską^[b]. Został internowany w obozie Vác koło Budapesztu, skąd uciekł. W ambasadzie RP w Budapeszcie otrzymał paszport na „lewe” nazwisko oraz wizę i koleją przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji. Z dniem 7 października 1939 r. wstąpił do formowanych na terenie Francji Polskich Sił Zbrojnych. Po upadku Francji przedostał się^[c] w czerwcu 1940 r. do Anglii^[4] (od dnia 29 czerwca 1940 r. pełnił już służbę w polskich oddziałach na terenie Wielkiej Brytanii). W dniu 18 marca 1943 r. został skierowany na IV trzytygodniowy Kurs Taktyczny Broni Pancernej dla polskich oficerów sztabowych zorganizowany w Officers Tactical School RAC Oxford (tam bowiem została w 1942 r. przeniesiona brytyjska szkoła wojsk pancernych). Po ukończeniu kursu został awansowany do stopnia kapitana^[3] (rozkaz NW L.2500/Tjn.Pers.43).

Od momentu przedarcia się do Francji Edward Uściński pełnił służbę w 2 batalionie czołgów (jednostka ta powstała 29 stycznia 1940 r. we francuskim Camp de Coëtquidan, w roku 1941 stacjonowała w szkockim Blairgowrie)^[d]), 1 pułku czołgów (istniejącym w Szkocji od 01.10.1940 r. do 19.09.1941 r.; w listopadzie 1940 r. został kierownikiem sekcji piłki nożnej klubu sportowego „Pancerni” działającego w 2 batalionie czołgów 1 pułku czołgów), 66 batalionie czołgów (powstałym po przeformowaniu 1 pułku czołgów i wchodzącym w skład 16 Brygady Czołgów) oraz w 2 pułku pancernym (powstałym 13 sierpnia 1942 roku w wyniku przeformowania 66 batalionu czołgów z 16 Brygady Czołgów).

Podczas inwazji aliantów we Francji walczył w składzie 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, jako dowódca 1 szwadronu pancernego w 2 pułku pancernym (szwadron ten podczas przełamywania obrony niemieckiej pod Caen, w dniu 8 sierpnia 1944 r., walczył w szpicy czołowej I rzutu polskiej dywizji i poniósł dotkliwe straty^[e]). Jego szlak bojowy wiódł przez Francję, Belgię, Holandię do Niemiec^[17] (brał udział w walkach o grzbiet „Maczuga”). W uznaniu czynów męstwa i odwagi w czasie walk pościgowych od Sekwany do Gandawy, za walki o Gandawę – Hulst – Terneuzen, oraz za obronę rejonu Alfen w 1944 r. – prezydent RP odznaczył kapitana Edwarda Uścińskiego Orderem Wojennym Virtuti Militari kl. 5 (zarządzenie L.dz. 1231/GNW/44 z dnia 7 grudnia 1944 r., nadanie ogłoszono w londyńskim Dzienniku Personalnym Naczelnego Wodza i Ministra Obrony Narodowej Nr 6 z dnia 30 grudnia 1944 r.). Dwukrotnie ranny w czasie walk – w dniach 18 i 20 sierpnia 1944 r. Z dniem 28 października 1944 r. dowódca 2 pułku pancernego – ppłk Stanisław Koszutski – został oddelegowany do Wielkiej Brytanii celem pełnienia obowiązków komendanta kursu pancernego w Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego. Wówczas obowiązki dowódcy 2 pułku panc. przejął jego etatowy zastępca dowódcy – kapitan Uściński^[18][f]. W dniu 1 lutego 1945 roku Edward Uściński, w uznaniu zasług bojowych, został mianowany do stopnia majora. Do kwietnia 1947 r. pełnił służbę okupacyjną na terenie Niemiec (jako zastępca dowódcy 2 pułku pancernego), a następnie przez okres czterech miesięcy zajmował stanowisko dowódcy ośrodka demobilizacyjnego. Dnia 8 sierpnia 1947 r. powrócił do Polski razem z ostatnim transportem zdemobilizowanych żołnierzy i kadrą ośrodka^[17] (w dniu 13.08.1947 r. przybył do Szczecina). W latach późniejszych został przez władze Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie awansowany do stopnia podpułkownika broni pancernych^[2].

Po powrocie do kraju, jako przedwojenny oficer i żołnierz generała Maczka, doświadczał licznych szykan i kłopotów. Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, a po jej zjednoczeniu z Polską Partią Robotniczą – członkiem PZPR, z której został usunięty w 1951 roku jako były oficer zawodowy^[19]. W tym też roku zamieszkał wraz z żoną we Włocławku. Pracował w cukrowni Guzów, warszawskim „Motozbycie” (kierownik działu technicznego), Państwowej Centrali „Las” (dyrektor ekspozytury w Słupsku i w Szczecinie), Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego (kierownik działu ekonomicznego), Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej we Włocławku (kierownik sekcji ekonomicznej), Prezydium Miejskiej Rady Narodowej we Włocławku (starszy planista, kierownik Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej), ponownie w Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej (dyrektor), Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym we Włocławku (dyrektor od dnia 1 stycznia 1961 r.) oraz Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego we Włocławku^[20].

Edward Uściński był aktywnym działaczem sportowym na terenie Włocławka. Pełnił między innymi funkcje: wiceprezesa Okręgowego Związku Piłki Nożnej we Włocławku^[21], działacza Terenowego Koła Sportowego „Sparta”^[22] oraz klubów „Zryw”, „Spójnia” i „Sparta”^[23]. Przez okres dwudziestu lat (1954–1974) zasiadał w zarządzie Klubu Sportowego „Kujawiak” (aż do rozwiązania tego klubu). Przyczynił się w znacznej mierze do odrodzenia „Kujawiaka” w roku 1983. W klubie tym zajmował stanowiska: kierownika sekcji piłki nożnej, wiceprezesa do spraw piłki nożnej i prezesa klubu^[24]. Za swą działalność na polu sportu otrzymał, między innymi, srebrną^[25] i złotą odznaki Polskiego Związku Piłki Nożnej.

We wrześniu 1973 r. podpułkownik Uściński przebywał wraz z żoną w szkockim Edynburgu, na zjeździe byłych żołnierzy 2 pułku pancernego^[26].

Żonaty był z Marią z domu Kurkiewicz (ur. 16.05.1915 r., zm. 07.03.2000 r.), z którą miał trzy córki. Przyszłą żonę, sanitariuszkę Armii Krajowej z powstania warszawskiego, poznał w wyzwolonym przez pododdziały 1 Dywizji Pancernej obozie Oberlangen (stalag VI C)^[27]. Edward Uściński miał dwie siostry: Marię i Wandę – studentkę medycyny, żołnierza AK, poległą w powstaniu warszawskim w dniu 8 sierpnia 1944 r.

Podpułkownik Edward Uściński zmarł w dniu 3 stycznia 1984 roku we Włocławku i pochowany został na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym – sektor 107, rząd 2, grób 22.

• podporucznik (15.8.1933)^[28]
• porucznik (1.1.1936)^[12]
• kapitan (10.10.1943)^[4]
• major (1.2.1945)^[4]
• podpułkownik (awansowany przez władze RP na uchodźstwie)^[2]

• Odznaka za Rany i Kontuzje – dwukrotnie^[29]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari^[30][31][32] nr 10527^[33]
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie^[34][35][36]
• Medal Wojska – trzykrotnie^[4][37][38]
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945 – odznaczenie brytyjskie^[29]
• Gwiazda Francji i Niemiec – odznaczenie brytyjskie^[29][39]
• Medal Obrony – odznaczenie brytyjskie^[29]
• Medal Wojny 1939–1945 – odznaczenie brytyjskie^[29]
• Krzyż Kombatanta-Ochotnika – odznaczenie francuskie^[29][40]
• Krzyż Kombatanta – odznaczenie francuskie^[29]
• Medal Pamiątkowy Wojny 1939–1945 – odznaczenie francuskie^[29]
• Medal Rannych na Wojnie – odznaczenie francuskie^[29]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1940–1945 – odznaczenie belgijskie^[29]
• Odznaka Pamiątkowa 2 Pułku Pancernego^[41]
• Odznaka Pamiątkowa 16 Brygady Pancernej „Smok”^[42]
• Odznaka Pamiątkowa „Krzyż 1 Dywizji Pancernej”^[43]
• Odznaka Grunwaldzka
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Brązowa Odznaka „Zasłużony Działacz LOK”
• Srebrna Odznaka Polskiego Związku Piłki Nożnej
• Złota Odznaka Honorowa Polskiego Związku Piłki Nożnej
• Odznaka „100-lecia Sportu Polskiego”
• Złota Odznaka „Za zasługi dla województwa włocławskiego”
• Złota Odznaka za zasługi położone w rozwoju sportu i wychowania fizycznego Federacji Sportowej „SPARTA”
• Honorowa Odznaka Okręgowego Związku Piłki Nożnej we Włocławku
• Złota Odznaka Honorowa Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Koninie
• Jubileuszowa Odznaka 50-lecia Bydgoskiego Związku Piłki Nożnej
• Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”
• Srebrna Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”
• Odznaka Prezydium Miejskiej Rady Narodowej we Włocławku „Za zasługi dla rozwoju miasta”

• Ryszard Jarzembowski: Włocławski sport. Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 1992.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2018-02-24].
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 Pułk Strzelców Konnych 1806–1944. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1995. ISBN 83-11084-15-7.
• Przegląd Kawaleryjski. [dostęp 2018-03-03].
• Juliusz S. Tym, Zbigniew Lalak: Śladami polskich gąsienic 1939–1947. Polskie oddziały pancerne na Zachodzie. 2 Pułk Pancerny. T. 3. Warszawa: Edipresse – Kolekcje Sp. z o.o., 2014. ISBN 978-83-7989-102-3.
• Lista żołnierzy odznaczonych zestawiona przez płk. dypl. Antoniego Grudzińskiego. [dostęp 2018-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Zrzeszenie Kół Oddziałowych Broni Pancernej: Komunikat Informacyjny Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernej. Londyn: Z.K.O.Br.Panc., 1984.Sprawdź autora:1.
• Rajmund Szubański: Szkoła Podchorążych Broni Pancernych 1936–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1993. ISBN 83-85621-31-8.
• Mieczysław Wojciechowski: Zasłużeni dla Włocławka (XIII–XX wiek) pod redakcją Mieczysława Wojciechowskiego. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 1991. ISBN 83-85289-00-3.
• Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza: Nr 228 z dnia 24 września 1973. Londyn: 1973.Sprawdź autora:1.
• Tadeusz Sławiński: W żołnierskiej służbie. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2005. ISBN 83-60150-03-6.
• Praca zbiorowa żołnierzy 2 Pułku Pancernego: 2 Pułk Pancerny. Hanower: Wydawnictwo Polskiego Związku Wychodźctwa Przymusowego, 1946.Sprawdź autora:1.
• Bydgoski OZPN: 50 lat pomorskiego piłkarstwa. Bydgoszcz: BOZPN, 1972.Sprawdź autora:1.