Euanisoptera
Euanisoptera | |
Bechly, 1996 | |
Okres istnienia: jura–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 201.4/0 201.4/0 | |
Szklarnik leśny, samiec | |
Żagnica sina, samiec | |
Systematyka | |
Domena | eukarionty |
---|---|
Królestwo | zwierzęta |
Typ | stawonogi |
Gromada | owady |
Podgromada | owady uskrzydlone |
Infragromada | staroskrzydłe |
Nadrząd | Odonatoptera |
Rząd | ważki |
Podrząd | |
(bez rangi) | Euepiproctophora |
(bez rangi) | Anisopteromorpha |
(bez rangi) | Trigonoptera |
(bez rangi) | Pananisoptera |
(bez rangi) | Neoanisoptera |
Infrarząd | |
(bez rangi) | Euanisoptera |
Euanisoptera – takson owadów z rzędu ważek, podrzędu Epiprocta i infrarzędu ważek różnoskrzydłych.
Morfologia
Euanisoptera podobnie jak inne ważki różnoskrzydłe mają głowę o dużych oczach złożonych z większymi fasetkami po stronie grzbietowej i mniejszymi po stronie brzusznej, a ich skrzydła w pozycji spoczynkowej trzymane są całkowicie rozprostowane na boki. Odwłok u samic Euanisoptera nie jest jednak tak gruby jak u Petalurida i nie zachowuje ściśle walcowatego kształtu, często będąc miejscami przewężonym lub przypłaszczonym. W pierwotnym planie budowy odwłok samca ma wtórny aparat kopulacyjny z ostatnim segmentem pęcherzyka nasiennego (vesicula spermalis) zaopatrzonym w parzyste flagellae[1].
Larwy mają wyraźną piramidkę analną utworzoną przez wydłużone, spiczasto zwieńczone przysadki odwłokowe, paraprokty i wyrostki epiproktów, co łączy je z innymi Neoanisoptera. Wyróżniają się na tle wszystkich innych ważek redukcją liczby fałdek przedżołądka z ośmiu do czterech. Z wyjątkiem Austropetaliida charakteryzują się obecnością mięśnia poprzecznego nie tylko w szóstym, ale także w piątym segmencie odwłoka, co umożliwia im poruszanie się napędem odrzutowym, dzięki gwałtownemu wypuszczaniu wody z komory rektalnej. W pierwotnym planie budowy larwy Euanisoptera odróżniają się także od Petalurida mniej lub bardziej nitkowatymi czułkami[1].
Taksonomia
Takson ten wprowadzony został w 1996 roku przez Güntera Bechly’ego[2]. Zalicza się do niego wszystkie ważki różnoskrzydłe z wyjątkiem Petalurida. Filogenetyczna systematyka Euanisoptera według pracy Bechly’ego z 2007 roku, do rangi rodziny z pominięciem podziału Valvulida przedstawia się następująco[3]:
- Exophytica
- Cavilabiata
- Cordulegastrida
- Zoraenidae
- Cordulegastridae – szklarnikowate
- Cristotibiata
- Neopetaliidae
- Brachystigmata
- †Nannogomphidae
- Eubrachystigmata
- †Hemeroscopidae
- Neobrachystigmata
- Chlorogomphida
- †Araripechlorogomphidae
- Chlorogomphoidea
- Chloropetaliidae
- Chlorogomphidae
- Paneurypalpidomorpha
- †Juracorduliidae
- Eurypalpidomorpha
- †Valdicordulioidea
- †Valdicorduliidae
- †Araripephlebiidae
- Eurypalpidiformia
- †Eocorduliidae
- Paneurypalpida
- †Araripelibellulidae
- Eurypalpida
- Synthemistidae
- Neolamellida
- Gomphomacromiidae
- Valvulida
- Eurypalpida
- †Araripelibellulidae
- †Valdicordulioidea
- Eurypalpidomorpha
- †Juracorduliidae
- Chlorogomphida
- Cordulegastrida
- Gomphides
- †Araripegomphidae
- Progomphidae
- Desmoproctida
- Lindeniidae
- Oligophlebiata
- Hagenioidea
- †Proterogomphidae
- Hageniidae
- Brevicubitalia
- Zonophoridae
- Gomphida
- Epigomphidae
- Gomphidae – gadziogłówkowate
- Hagenioidea
- Cavilabiata
- Aeshnoptera
- †Mesuropetaloidea
- Austropetaliida
- Panaeshnida
- †Progobiaeshnidae
- Aeshnida
- †Cymatophlebioidea
- Paneuaeshnida
- †Paracymatophlebiidae
- Euaeshnida
- †Eumorbaeschnidae
- Neoaeshnida
- Gomphaeschnidae
- Aeshnodea
- Allopetaliidae
- Euaeshnodea
- Brachytronidae
- Aeshnoidea
- Telephlebiidae
- Aeshnidae – żagnicowate
Przypisy
- ↑ a b GünterG. Bechly GünterG., Phylogenetic Systematics of basal Pananisoptera and Anisoptera / Petalurida, [w:] GünterG. Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007 .
- ↑ GünterG. Bechly GünterG., Morphologische Untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten Libellen und deren Stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata), unter besonderer Berücksichtigung der Phylogenetischen Systematik und des Grundplanes der *Odonata, „Petalura”, Special Volume 2, 1996, s. 1–402 .
- ↑ GünterG. Bechly GünterG., Phylogenetic classification of fossil and extant odonates, [w:] GünterG. Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007 .
- identyfikator taksonu Fossilworks: 177606