Gerard de Lairesse
Rembrand van Rijn, Portret Gerarda de Lairesse’a, Metropolitan Museum of Art. Autor realistycznie ukazał zdeformowaną twarz modela | |||
Data i miejsce urodzenia | przed 11 września 1641 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 28 lipca 1711 | ||
Dziedzina sztuki | malarstwo | ||
Epoka | barok | ||
|
Gerard de Lairesse (ur. 1640 ochrzczony 11 września 1641 w Liège, zm. 28 lipca 1711 w Amsterdamie) – holenderski malarz, grafik i teoretyk sztuki.
Życiorys
Urodził się w rodzinie malarza Reniera de Lairesse, który był jego pierwszym nauczycielem. Naukę kontynuował u Bertholeta Flémalle'a i zapewne od niego przejął zainteresowanie sztuką klasyczną. W 1660 przebywał krótko w Kolonii, jednak ją opuścił ze względu na zawiść miejscowych malarzy. W 1664 musiał uciekać z rodzinnego Liège, gdzie wdał się w niefortunny romans i ledwo uszedł z życiem. Ożenił się z kuzynką Marie Saime i zamieszkał z rodziną w Amsterdamie. Miał dwóch synów, którzy także zostali malarzami[1].
Gerard de Lairesse cierpiał prawdopodobnie na kiłę wrodzoną, miał zdeformowaną twarz i wcześnie stracił wzrok. O jego chorobie może świadczyć portret Rembrandta, który realistycznie przedstawił rysy twarzy malarza. Pomimo oszpeconej twarzy artysta cieszył się popularnością u kobiet, bogatych mecenasów i studentów, rekompensując braki w wyglądzie atrakcyjną osobowością, talentem i intelektem[2][3].
Twórczość
Artysta szybko zdobył popularność stając się jednym z najwybitniejszych przedstawicieli holenderskiego malarstwa dekoracyjnego. Często z powodzeniem rywalizował z Rembrandtem, współcześni nazywali go holenderskim Rafaelem i holenderskim Poussinem[4]. Malował w akademickim, klasycyzującym stylu obrazy i malowidła ścienne o tematyce religijnej, historycznej i mitologicznej. Wykonywał ryciny oraz liczne rysunki, projektował też dekoracje teatralne. Szczególnie popularne były jego ilustracje wydane w 1685 w atlasie anatomicznym Goverta Bidloo Anatomia Hvmani Corporis[5] oraz zbiór rysunków rzeźb włoskich wydany w dziele Signorum Veterum Icones (1670).
Wśród uczniów malarza byli m.in. Jan van Mieris, Louis Fabricius Dubourg, Ottmar Elliger le Jeune, Teodor i Krzysztof Lubienieccy, Jan Hoogzaat i Zacharias Webber. Jego prace rozproszone są w wielu galeriach europejskich i amerykańskich m.in. w Rijksmuseum, Metropolitan Museum of Art, National Gallery of Art, National Portrait Gallery, Luwrze, Tate Britain i Cleveland Museum of Art.
Krytyk sztuki
W 1690, w wieku 49 lat, de Lairesse całkowicie stracił wzrok i musiał porzucić działalność artystyczną. Zajął się teorią sztuki, wygłaszał wykłady i dyktował swoje poglądy, które spisali jego synowie i wydali w formie traktatów Grondlegginge der teekenkonst (Podstawy rysunku) wyd. w 1701 i Het groot schilderboeck (Wielka księga malarstwa) wyd. 1707. Dzieła cieszyły się popularnością w XVIII wieku i były tłumaczone na język angielski, francuski i niemiecki. Autor dał się poznać jako zwolennik sztuki akademickiej, krytykował nawet podziwianego przez siebie w młodości Rembrandta i m.in. Fransa Halsa za przedstawianie scen z życia codziennego oraz zwykłych ludzi, takich jak żołnierze, rolnicy, pokojówki, czy żebracy. Jego zdaniem malarstwo powinno poruszać jedynie wzniosłe, biblijne, mitologiczne i historyczne tematy.
Poglądy i dzieła Lairesse’a były szczególnie popularne w wieku XVIII, w następnym stuleciu malarz był ostro krytykowany. Zarzucano mu nawet odpowiedzialność za upadek malarstwa holenderskiego.
Prace
- Alegoria wolności handlu, 1672, Haga,
- Alegoria pięciu zmysłów, 1668, Kelvingrove Art Gallery and Museum,
- Nimfa i satyr, Berlin,
- Wniebowzięcie Marii, Sait-Paul,
- Apollo i Aurora, Mauritshuis.
Przypisy
- ↑ Web Gallery of Art – biogram i galeria
- ↑ Journal of the Royal Society of Medicine: Gerard de Lairesse: genius among the treponemes
- ↑ The Metropolitan Museum of Art – Portrait of Gerard de Lairesse
- ↑ Ian. Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 368. ISBN 83-213-4157-8.
- ↑ Anatomia Hvmani Corporis - online
Bibliografia
- Leksykon malarstwa od A do Z. Warszawa: Muza S.A., 1996, s. 400. ISBN 83-7079-621-4.
- RobertR. Genaille RobertR. (red.), Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 113-114 .
Linki zewnętrzne
- Gerard de Lairesse w Artcyclopedia.com. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).
- Godefridi Bidloo, Medicinae Doctoris & Chirurgi, Anatomia Hvmani Corporis: Centum & quinque Tabvlis Per artificiosiss. G. De Lairesse ad vivum delineatis, Demonstrata, Veterum Recentiorumque Inventis explicata plurimisque, hactenus non detectis, Illvstrata z 105 ilustracjami Gérard de Lairesse. Amsterdam 1685
- ISNI: 0000000108668097
- VIAF: 7436560
- ULAN: 500024037
- LCCN: n83136134
- GND: 119052636
- NDL: 00620969
- BnF: 121956726
- SUDOC: 03056719X
- SBN: VEAV024628
- NKC: ola2008434569
- DBNL: lair001
- BNE: XX1036105
- NTA: 069677743
- CiNii: DA04835910
- Open Library: OL7175837A, OL2088144A
- PLWABN: 9810623192705606
- NUKAT: n01720136
- J9U: 987007275141405171
- PTBNP: 461037
- CONOR: 167848547
- PWN: 3930115
- Britannica: biography/Gerard-de-Lairesse
- Treccani: gerard-de-lairesse
- Universalis: gerard-de-lairesse
- SNL: Gerard_de_Lairesse
- Catalana: 0036349
- DSDE: Gérard_de_Lairesse