Goffernik
| Thomomys | |||
| Wied-Neuwied, 1839[1] | |||
 Goffernik brunatny (T. bottae) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | gryzonie | ||
| Podrząd | Supramyomorpha | ||
| Infrarząd | bobrokształtne | ||
| Rodzina | gofferowate | ||
| Podrodzina | Geomyinae | ||
| Plemię | Thomomyini | ||
| Rodzaj | goffernik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Thomomys rufescens[a] Wied-Neuwied, 1939 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Podrodzaje i gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Goffernik[7] (Thomomys) – rodzaj ssaków z podrodziny Geomyinae w obrębie rodziny gofferowatych (Geomyidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Meksyku[8][9][10].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 80–240 mm, długość ogona 40–100 mm, długość tylnej stopy 21–35 mm, długość ucha 5–9 mm; masa ciała 40–500 g[9][11].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1839 ryoku niemiecki przyrodnik Maximilian zu Wied-Neuwied w artykule poświęconym nowemu gatunkowi norników, opublikowanym w czasopiśmie Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) goffernik kreci (T. talpoides).
Etymologia
- Diplostoma: gr. διπλοος diploos ‘podwójny’, od δυο duo ‘dwa’; στομα stoma, στοματος stomatos ‘usta’[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Diplostoma bulbivorum J. Richardson, 1829.
- Oryctomys: gr. ορυκτης oruktēs ‘kopacz’, od ορυσσω orussō ‘kopać’; μυς mus, μυός muos ‘mysz’[13]. Gatunek typowy: autorzy wymienilio trzy gatunki – Mus bursarius G.K. Shaw, 1800, Ascomys mexicanus Lichtenstein, 1830 (nomen dubium) i Oryctomys (Saccophorus) bottae Eydoux & P. Gervais, 1836 – z których gatunkiem typowym jest Oryctomys (Saccophorus) bottae Eydoux & P. Gervais, 1836.
- Thomomys (Tomomys): gr. θωμος thōmos ‘sterta, stos’; μυς mus, μυός muos ‘mysz’[14].
- Megascapheus: gr. μεγας megas ‘wielki’; σκαφευς skapheus ‘kopacz’[5]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Diplostoma bulbivorum J. Richardson, 1829.
- Plesiothomomys: gr. πλησιος plēsios ‘sąsiedni, niedaleko’, od πελας pelas ‘blisko’, od πελαζω pelazō ‘zbliżyć się’; rodzaj Thomomys Wied-Neuwied, 1839[6]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Plesiothomomys potomacensis Gidley & Gazin, 1933.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach[15][11][8]:
- Thomomys Wied-Neuwied, 1839
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[7] | Podgatunki[9][8][11] | Rozmieszczenie geograficzne[9][8][11] | Podstawowe wymiary[9][11][d] | Status IUCN[16] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Thomomys monticolus | J.A. Allen, 1893 | goffernik górski | gatunek monotypowy | Stany Zjednoczone (południowe Góry Kaskadowe i środkowa Sierra Nevada; rozdzielnie w południowej części góry Yolla Bolly (Kalifornia i zachodnia Nevada)) | DC: 12–16 cm DO: 5–9 cm MC: 70–110 g | LC |
 | Thomomys mazama | Merriam, 1897 | goffernik preriowy | 15 gatunków (w tym 1 wymarły) | Stany Zjednoczone (liczne rozłączne populacje w północnym Waszyngtonie, zachodnim Oregonie i północno-zachodniej Kalifornii) | DC: 14–17 cm DO: 5–8 cm MC: 80–130 g | LC |
| Thomomys idahoensis | Merriam, 1901 | goffernik stokowy | 3 podgatunki | Stany Zjednoczone (Idaho, zachodnia Montana, południowo-zachodni Wyoming i skrajnie północne Utah) | DC: 12–15 cm DO: 4–7 cm MC: 45–90 g | LC | |
 | Thomomys clusius | Coues, 1875 | goffernik samotny | gatunek monotypowy | Stany Zjednoczone (południowy Wyoming (2 miejsca w południowo-wschodnich hrabstwie Sweetwater i południowo-zachodnim hrabstwie Carbon) | DC: 10–13 cm DO: 5–7 cm MC: 40–70 g | LC |
 | Thomomys talpoides | (J. Richardson, 1828) | goffernik kreci | 54 podgatunki | Kanada (od środkowej Alberty) na południe do zachodnich Stanów Zjednoczonych (na południe do Kalifornii, północnej Arizony i północnego Nowego Meksyku) | DC: 11–19 cm DO: 5–8 cm MC: 65–209 g | LC |
- Megascapheus D.G. Elliot, 1903
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[7] | Podgatunki[9][8][11] | Rozmieszczenie geograficzne[9][8][11] | Podstawowe wymiary[9][11][e] | Status IUCN[17] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Thomomys bulbivorus | (J. Richardson, 1829) | goffernik bulwożerny | gatunek monotypowy | Stany Zjednoczone (Willamette Valley w północno-zachodnim Oregonie)) | DC: 20–24 cm DO: 8,5–9,5 cm MC: 300–500 g | LC |
 | Thomomys townsendii | (Bachman, 1839) | goffernik aluwialny | 2 podgatunki | Stany Zjednoczone (południowo-wschodni Oregon, południowe Idaho, północno-wschodnia Kalifornia i północna Nevada (rzeki Snake, Humboldt i Quinn oraz Honey Lake Valley) | DC: 14,5–23 cm DO: 5,5–10 cm MC: 120–420 g | LC |
 | Thomomys umbrinus | (J. Richardson, 1829) | goffernik południowy | 4 podgatunki | Stany Zjednoczone (południowo-wschodnia Arizona i południowo-zachodni Nowy Meksyk) i Meksyk (na południe do Kordyliery Wulkanicznej) | DC: 12–18 cm DO: 5,5–8 cm MC: 80–180 g | LC |
 | Thomomys sheldoni | Bailey, 1915 | 2 podgatunki | Meksyk (północno-środkowa Chihuahua, zachodnie Durango, zachodni Zacatecas i północno-wschodni Nayarit) | DC: 12–18 cm DO: 5,5–8 cm MC: 75–130 g | NE | |
| Thomomys atrovarius | J.A. Allen, 1898 | 2 podgatunki | Meksyk (Sinaloa do południowego Nayarit, zachodnie Durango i północno-zachodnie Jalisco) | DC: 11–16,5 cm DO: 5,5–8 cm MC: 75–150 g | NE | ||
| Thomomys nayarensis | Mathis, M.S. Hafner, D.J. Hafner & Demastes, 2013 | gatunek monotypowy | Meksyk (północno-wschodni Nayarit (znany tylko z 2 miejsc w Sierra de Nayarit)) | DC: 11–14 cm DO: 5–7,5 cm MC: 75–110 g | NE | ||
 | Thomomys bottae | (Eydoux & P. Gervais, 1836) | goffernik brunatny | 128 podgatunków | południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (od południowego Oregonu na wschód przez Wielką Kotlinę) na południe do nizin północnego Meksyku | DC: 8–20 cm DO: 5,5–9,5 cm MC: 80–250 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunki wymarłe z terenów dzisiejszych Stanów Zjednoczonych[18]:
- Thomomys carsonensis Kelly, 1994[19] (pliocen)
- Thomomys gidleyi R.W. Wilson, 1933[20] (pliocen)
- Thomomys microdon Sinclair, 1905[21] (plejstocen)
- Thomomys orientalis Simpson, 1928[22] (plejstocen)
- Thomomys potomacensis (Gidley & Gazin, 1933)[6] (plejstocen)
- Thomomys scudderi Hay, 1921[23] (plejstocen)
- Thomomys vetus W.B. Davis, 1937[24] (plejstocen)
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b M. zu Wied-Neuwied. Eine neue gattung der wühlmäuse. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 19 (1), s. 377, 1839. (niem.).
- ↑ J. Richardson: Northern Zoology. Part I. Mammalia. W: J. Richardson (red.): Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. T. 1. London: John Murray, 1829, s. 206. (ang.).
- ↑ J.F.T. Eydoux & P. Gervais. Voyage autour du monde de la corvette la Favorite. Mammifères. „Magasin de Zoologie”. 6, s. 23, 1836. (fr.).
- ↑ J.F. von Brandt. Bemerkungen über die Sciurospalacoïden, eine fragliche neue Nagerfamilie. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. Sixième Serie. 7, s. 188, 1855. (niem.).
- ↑ a b D.G. Elliot. A list of mammals obtained by Edmund Heller, collector for the museum, from the coast region of northern California and Oregon. „Publication. Field Columbian Museum. Zoological series.”. 3 (11), s. 190, 1903. (ang.).
- ↑ a b c J.W. Gidley & C.L. Gazin. New Mammalia in the Pleistocene Fauna from Cumberland Cave. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 354, 1933. DOI: 10.2307/1373954. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 225–228. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 304–308. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h M. Hafner: Family Geomyidae (Pocket Gophers). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 251–257. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Thomomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ a b c d e f g h Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 198–199. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 238.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 485.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 625.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).
- ↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Thomomys Wied-Neuwied, 1839, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-29] (ang.).
- ↑ T.S. Kelly. Two Pliocene (Blancan) vertebrate faunas from Douglas County, Nevada. „PaleoBios”. 16 (1), s. 16, 1994. (ang.).
- ↑ R.W. Wilson. A rodent fauna from later Cenozoic beds of southwestern Idaho. „Carnegie Institution of Washington Publication”. 440, s. 122, 1933. (ang.).
- ↑ W.J. Sinclair. New Mammalia from the Quaternary caves of California. „University of California Publications, Bulletin of the Department of Geology”. 4 (7), s. 146, 1905. (ang.).
- ↑ G.G. Simpson. Pleistocene mammals from a cave in Citrus County, Florida. „American Museum novitates”. 328, s. 6, 1928. (ang.).
- ↑ O.P. Hay. Descriptions of species of Pleistocene Vertebrata, types or specimens of most of which are preserved in the United States National Musum. „Proceedings of the United States National Museum”. 59, s. 614, 1921. (ang.).
- ↑ W.B. Davis. Variations in Townsend pocket gophers. „Journal of Mammalogy”. 18 (2), s. 156, 1937. DOI: 10.2307/1374460. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
