Henryk Dyduch

Henryk Bolesław Dyduch
Ilustracja
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

3 października 1896
Nowosielce, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków, USRR, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

Legion Wschodni
2 Pułk Strzelców Lwowskich
2 Pułk Obrony Warszawy
39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich
206 Pułk Piechoty

Stanowiska

instruktor
dowódca batalionu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa)
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa: obrona Przemyśla, bitwa w lasach janowskich, obrona Lwowa)

Odznaczenia
Medal Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Henryk Bolesław Dyduch[a] (ur. 3 października 1896 w Nowosielcach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Henryk Bolesław Dyduch urodził się 3 października 1896 r. w Nowosielcach w rodzinie Wojciecha i Reginy z Dyduchów. Miał braci Henryka i Walentego (ur. 1904-1941)[2]. Ukończył gimnazjum realne w Łańcucie zdając maturę w 1914. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 wstąpił do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu został wcielony do Armii Austro-Węgier, w ramach której został absolwentem szkoły oficerów rezerwy w 1916. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 grudnia 1917 w korpusie oficerów rezerwy piechoty. Jego oddziałem macierzystym był 90 pułk piechoty[3]. W działaniach wojennych był dowódcą plutonu moździerzy oraz dowódcą kompanii szturmowej. U kresu wojny jesienią 1918 przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej w Kołomyi. Tam został internowany przez Ukraińców, po czym uciekł z obozu. W szeregach II batalionu w 2 pułku Strzelców Lwowskich uczestniczył w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej.

Wstąpił do Wojska Polskiego, zweryfikowany jako podporucznik i został przydzielony do przemianowanego z 2 pułku Strzelców Lwowskich na 39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich, stacjonującego w garnizonie Jarosław. 6 marca 1919 został mianowany porucznikiem. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej służył w szeregach 2 pułku Obrony Warszawy w lipcu i sierpniu 1920. W listopadzie 1920 został skierowany do Oddziału V Sztabu Generalnego. Od 1921 do 1922 studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1922. Wykładał jako instruktor w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. W późniejszym czasie powrócił do Jarosławia i ponownie służył w 39 pułku piechoty Strzelców Lwowskich. Został dowódcą kompanii. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 26. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W marcu 1939 był dowódcą III batalionu.

W czasie kampanii wrześniowej został dowódcą II batalionu Ośrodka Zapasowego 24 Dywizji Piechoty w Przemyślu. Na czele tego batalionu walczył w obronie miasta. Wycofując się w stronę wschodnią jego batalion wziął udział w bitwie w lasach janowskich. 19 września w Brzuchowicach, w ramach reorganizacji resztek 24 DP, objął dowództwo zbiorczego batalionu złożonego z pozostałości improwizowanych batalionów obrony Przemyśla, resztek II/1 psp oraz innych pododdziałów. Na czele tego batalionu następnego dnia przebił się do Kleparowa[4]. 21 września dowódca 35 Dywizji Piechoty przybyłych do Lwowa żołnierzy majora Dyducha wcielił do 206 pułku piechoty, a jego samego wyznaczył na stanowisko dowódcy II batalionu w tym pułku[5].

Po agresji ZSRR na Polskę i kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną został wbrew warunkom kapitulacji miasta wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku[6]. Stamtąd nadsyłał listy do rodziny. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

Za swoje czyny został przedstawiony do odznaczenia Orderem Virtuti Militari, lecz nie odebrał tego orderu.

Jego brat Walenty padł ofiarą masakr więziennych we Lwowie.

Upamiętnienie

  • 5 października 2007 Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[7]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[8].
  • W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Henryka Dyducha przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Chełmie.

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ 26 stycznia 1934 minister spraw wojskowych sprostował imię kpt. Henryka Dyducha z 39 pp, z „Henryk” na „Henryk Bolesław”[1].

Przypisy

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 31.
  2. ↑ GrzegorzG. Łeszczyński GrzegorzG., Henryk Bolesław Dyduch, Warszawa: IPN, 2020, s. 4 .
  3. ↑ Lista starszeństwa c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1918 ↓, s. 373, 764.
  4. ↑ Dalecki 1989 ↓, s. 127, 247, 249, 329, 332, 333, 390.
  5. ↑ Dokumenty 1997 ↓, s. 264.
  6. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 300. ISBN 83-7001-294-9.
  7. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  8. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  9. ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  10. ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 144 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

Bibliografia

  • Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918.
  • Ryszard Dalecki: Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r.. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02830-8.
  • Dokumenty obrony Lwowa 1939. Artur Leinwand (oprac.). Warszawa: Instytut Lwowski, 1997. ISBN 83-910659-0-1.
  • Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 102. [dostęp 2015-03-03].
  • Henryk Dyduch. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2019-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-28)].
  • Listy znad grobu – mjr. Henryk Dyduch. podkarpackahistoria.pl. [dostęp 2019-09-17].
  • Jeden z wielu tysięcy. glusk.diecezja.lublin.pl. [dostęp 2019-09-17].
  • Ryszard Tłuczek: Przemyska Lista Katyńska (1). niedziela.pl. [dostęp 2015-03-01].
  • Grzegorz Łeszczyński, Henryk Bolesław Dyduch, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2020, ISBN 978-83-8098-849-1, wersja zdigitalizowana.
  • VIAF: 2826152563102615560008
  • GND: 1157126774