Józef Skorel

Józef Skorel
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

8 maja 1983
Nowogródek

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1940
Twer

Przebieg służby
Lata służby

1919-1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

2 Dywizja Piechoty Legionów

Stanowiska

kapelan

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Niepodległości Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 Medal Brązowy za Długoletnią Służbę

Józef Skorel (ur. 12 czerwca 1893[1] w Nowogródku, zm. prawdopodobnie 10 maja 1940[2] w Kalininie (Twerze)) – ksiądz rzymskokatolicki, kapelan wojny polsko-bolszewickiej, podpułkownik Wojska Polskiego.

Życiorys

Był dzieckiem Aleksandra i Marii z domu Orlickiej[3]. W 1910 ukończył gimnazjum nowogródzkie. Następnie studiował w Seminarium Duchownym w Petersburgu (1911–1916) i na tamtejszej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej, której nie ukończył ze względu na wybuch rewolucji październikowej[4]}. W sierpniu 1918 został mianowany na prefekta szkół w Bobrujsku. Funkcję tę pełnił przez następny rok szkolny[5]. Był zaangażowany w działalność niepodległościową w tym mieście poprzez współpracę z polską młodzieżą harcerską[6].

W nocy z 16 na 17 lipca 1919 został aresztowany przez bolszewicką policję polityczną Czeka, po wcześniejszych siedmiu rewizjach przeprowadzonych w jego mieszkaniu. Oskarżono go o współudział w przechowywaniu broni i amunicji otrzymanej z I Korpusu Polskiego, służącej do prowadzenia akcji dywersyjnych na tyłach bolszewickich. Przesłuchiwał go osobiście Feliks Dzierżyński. Po trzech tygodniach pobytu w areszcie został zwolniony, jednak nadal był obserwowany i nie mógł opuszczać Bobrujska. W tajemnicy przed władzami bolszewickimi udało mu się przedostać do Polski, gdzie zgłosił się do służby w powstającym Wojsku Polskim jako kapelan. Sprawował kolejno posługę w 2 Pułku Piechoty Legionów, pułku strzelców w Białymstoku, twierdzy w Brześciu Litewskim, Szpitalu Okręgowym w Grudziądzu, 1 Szpitalu Okręgowym w Warszawie i Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Warszawie.

W latach 1922–1925 odbył studia teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim, zakończone magisterium[7]. Na początku lat trzydziestych został absolwentem Państwowego Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie, co pozwoliło mu na prowadzenie od 1936 zajęć z etyki w nowo otwartej Wyższej Szkole Inżynierii. Ponadto w latach 1927–1932 pełnił funkcję promotora sprawiedliwości w składzie Sądu Biskupiego przy Polowej Kurii Biskupiej WP w Warszawie.

Śmierć

Tablica upamiętniająca duchownych zamordowanych w ramach zbrodni katyńskiej odsłonięta w 2021 roku w krużganku bazyliki mniejszej pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu

Po wybuchu wojny, jako etatowy kapelan wojskowy najprawdopodobniej został ewakuowany wraz z władzami państwowymi i wojskowymi (w tym DOK I) 6 września 1939 i udał się w kierunku wschodnim. Tam po 17 września, w bliżej nieustalonych okolicznościach, dostał się do niewoli sowieckiej. Ponowne wzmianki na jego temat pojawiają się dopiero 16 grudnia 1939. Miał wówczas przebywać w obozie w Kozielsku, skąd dokładnie tydzień później został wywieziony do obozu w Ostaszkowie, do którego przybył 29 grudnia. W Kozielsku był jednym z siedmiu kapłanów, których obecność potwierdzają świadkowie. O losie ks. Skorela w obozie w Ostaszkowie nie ma żadnych informacji. Pojawia się jedynie wzmianka, że 27 kwietnia 1940 został odesłany do dyspozycji szefa Zarządu NKWD obwodu kalinińskiego. Wg ustaleń ks. Peszkowskiego został „zamordowany w Kalininie (Twerze) w podziemiach więzienia wewnętrznego UNKWD [Zarządu NKWD] Kalinin przy ul. Sowieckiej 3 o świcie 10 maja 1940 r. Ciało spoczęło w dole śmierci Dº M28 pod wsią Jamok gmina Miednoje[8]. Został pogrzebany w lesie w Miednoje razem z 12 innymi duchownymi.

Upamiętnienie

W październiku 2007 Prezydent RP Lech Kaczyński awansował pośmiertnie ks. Skorela do stopnia podpułkownika (wraz z 14 tys. innych funkcjonariuszy, ofiar Zbrodni Katyńskiej). 12 maja 2019 w Kalwarii Pacławskiej została poświęcona Aleja Dębów Pamięci Kapelanów Katyńskich i odsłonięta tablica pamiątkowa, na której znalazło się również jego nazwisko.

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Wg innej wersji, podawanej początkowo w dokumentach przez samego ks. Skorela, 12 maja 1893. Taka data widnieje też na symbolicznej tablicy nagrobnej w Miednoje. Jednak od lat 30. ks. Skorel również podawał datę 12 czerwca. Zawiera ją także wypis z ksiąg metrykalnych z terenów tzw. zabużańskich przechowywany w archiwum Urzędu Stanu Cywilnego Warszawa-Praga Północ. Zob. Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 5, 33. ISBN 978-83-8098-823-1.
  2. ↑ Taką datę podaje: Zdzisław J. Peszkowski, Stanisław Zygmunt Zdrojewski: Katoliccy duchowni w Golgocie Wschodu. Od księdza Pomirskiego do ks. Niedzielaka. Pelplin: Bernardinum, 2002, s. 1010. ISBN 83-88935-28-3.
  3. ↑ Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 5. ISBN 978-83-8098-823-1.
  4. ↑ Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 7. ISBN 978-83-8098-823-1.
  5. ↑ Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 8. ISBN 978-83-8098-823-1.
  6. ↑ Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 9. ISBN 978-83-8098-823-1.
  7. ↑ Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020, s. 21. ISBN 978-83-8098-823-1.
  8. ↑ Zdzisław J. Peszkowski, Stanisław Zygmunt Zdrojewski: Katoliccy duchowni w Golgocie Wschodu. Od księdza Pomirskiego do ks. Niedzielaka. Pelplin: Bernardinum, 2002, s. 1010. ISBN 83-88935-28-3.

Bibliografia

  • Roman Dzwonkowski: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w ZSRS 1939–1988. Lublin: TNKUL, 2003. ISBN 83-7306-153-3.
  • Grzegorz Łeszczyński: Ksiądz Józef Skorel. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-823-1.
  • Zdzisław J. Peszkowski, Stanisław Zygmunt Zdrojewski: Katoliccy duchowni w Golgocie Wschodu. Od księdza Pomirskiego do ks. Niedzielaka. Pelplin: Bernardinum, 2002. ISBN 83-88935-28-3.
  • Kapelani wojska polskiego pomordowani na wschodzie 1940–1941. Materiały i źródła do biografii duszpasterzy Wojska Polskiego z lat 1919-1939 wszystkich wyznań religijnych – ofiar zbrodni katyńskiej. Red. Barbara Tarkowska. Warszawa–Mińsk Mazowiecki: 2013.