Katedra Świętych Piotra i Pawła w Brandenburgu an der Havel

Katedra Świętych Piotra i Pawła

Dom Sankt Peter und Paul

Widok z lotu ptaka
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Miejscowość	Brandenburg an der Havel
Adres	Burghof 9, 14776 Brandenburg an der Havel
Wyznanie	protestanckie
Kościół	Ewangelicki Berlina, Brandenburgii i śląskich Górnych Łużyc
Imię	śś. Piotra i Pawła
Historia Data rozpoczęcia budowy 1165 Data zakończenia budowy XIII wiek Ważniejsze przebudowy XV wiek Poprzednie wyznanie katolicyzm (do 1544)
Dane świątyni Styl romański, gotycki Świątynia • materiał bud. • czerwona cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba naw 3 Dzwonnica • typ dzwonnicy • nazwa dzwonu wbudowana (wieża) Viertelstundenglocke, Betglocke, Stundenglocke, Sterbeglocke
Położenie na mapie Brandenburgii Katedra Świętych Piotra i Pawła
Położenie na mapie Niemiec Katedra Świętych Piotra i Pawła
52°24′55″N 12°34′03″E/52,415278 12,567500
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Katedra Świętych Piotra i Pawła (niem. Dom Sankt Peter und Paul) – romańsko-gotycka świątynia luterańska znajdująca się w niemieckim mieście Brandenburg an der Havel. Jest jednym z obiektów na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego^[1].

Misyjna diecezja brandenburska została erygowana przez cesarza Ottona I w 948 lub 965 roku. Misje nie powiodły się, a biskup od 983 przebywał poza granicami jednostki^[2]. Siedzibę biskupstwa w 1161 roku ponownie ustanowiono w Brandenburgu wraz z kapitułą katedralną^[3], a w 1165 roku norbertanie wmurowali kamień węgielny pod budowę katedry^[4]. W krótkim czasie wzniesiono absydę, prezbiterium i transept, nie wybudowano planowanego wówczas jednonawowego korpusu. Na północ od zabudowań kapituły powstał pałac biskupi, znany jako Spiegelburg. Do końca XII wieku wzniesiono kryptę pod prezbiterium i skrzyżowaniem naw. Następnie wzniesiono trójnawowy korpus nawowy, a w 1230 rozpoczęto budowę dwuwieżowej fasady, przy czym ostatecznie zrealizowano tylko jedną z wież. W XV wieku świątynię przebudowano w stylu gotyckim, m.in. podwyższono mury, wzniesiono nowe sklepienia i nową, wieloboczną absydę. W 1517 wokół dziedzińca wzniesiono budynki dla kurii. Od 1544 kompleks jest w rękach protestantów^[2], lecz jeszcze przez następne lata wielu kanoników było katolikami^[4]. W 1705 założono Akademię Rycerską^[1], która działała do roku 1937, chociaż internat funkcjonował jeszcze przez kilka następnych lat^[4]. W latach 1833–1836 świątynię wyremontowano pod okiem Karla Friedricha Schinkla^[3]. W latach 1869–1870 zachodnie skrzydło kanonii zastąpiono neogotyckim budynkiem akademii. Od 1945 do 1975 mieściła się w nim Theodor-Neubauer-Oberschule, a od 2001 jest siedzibą luterańskiej szkoły podstawowej (niem. Grundschule)^[1]. W 1920 roku dziekanem katedry został marszałek i późniejszy prezydent Paul von Hindenburg. W 2009 rozpoczęto restaurację kompleksu kanonii, podczas remontu odkryto gotyckie malowidła^[3].

Świątynia romańsko-gotycka, trójnawowa, o układzie bazylikowym, z transeptem i wieloboczną absydą^[3]. Wnętrze świątyni jest przedzielone przez lektorium^[5]. Najstarsza płyta nagrobna, pochodząca z grobu Petera von Thurego, pochodzi z 1282 roku, o wadze zmarłego świadczy aureola wyrzeźbiona wokół jego głowy. Tzw. ołtarz czeski wykonano w 1380 roku, za panowania czeskiego króla Karola IV Luksemburskiego w Brandenburgii. Ołtarz Ukrzyżowania Pańskiego pochodzi z końca wieku XV^[3]. Ustawiony w absydzie ołtarz główny, poświęcony Maryi Pannie, wykonano w 1518 roku dla klasztoru Lehnin, po okresie reformacji przeniesiono go do Brandenburga. Reprezentuje styl przejściowy między gotykiem a renesansem^[6]. Ścianę katedry zdobi manierystyczne epitafium Christopha Dehnego z 1632 roku. Nad zachodnim portalem znajduje się rozeta z okresu przebudowy w latach 1833–1836. Organy wykonano w 1725 roku w warsztacie Joachima Wagnera(inne języki), są jednymi z nielicznych jego autorstwa, które zachowały się w niemal oryginalnym stanie^[3]. Na dwóch piętrach wieży zawieszone są łącznie cztery brązowe dzwony. W 1942 instrumenty zarekwirowano na cele wojenne, lecz uniknęły przetopienia i w 1948 wróciły do Brandenburga. Dane dzwonów^[7]:

• 
  Fasada przed XIX-wieczną przebudową
• 
  Fasada współcześnie
• 
  Widok z południa
• 
  Absyda
• 
  Wnętrze
• 
  Ambona
• 
  Empora i organy
• 
  Krypta