Kleome
Cleome anomala | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | kapustowce | ||
Rodzina | Cleomaceae | ||
Rodzaj | kleome | ||
Nazwa systematyczna | |||
Cleome L. Sp. Pl. 671. 1 Mai 1753 | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
C. ornithopodioides L.[3] | |||
|
Kleome (Cleome L.) – rodzaj roślin zielnych lub drewniejących bylin z rodziny Cleomaceae. W przeszłości i w niektórych współczesnych ujęciach do rodzaju tego zaliczanych było od około 75[4], przez ponad 120[5] do ponad 200 gatunków[6]. Po rewizji taksonomicznej w 2007 pozostawiono w nim około 20 gatunków, pozostałe przenosząc do rodzajów Arivela, Cleoserrata, Gynandropsis i Tarenaya[7]. Rośliny te występują głównie w strefie ciepłego klimatu, z największym zróżnicowaniem w południowo-zachodniej Azji[7]. W południowej Europie występują dwa gatunki. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne[4], najszerzej rozpowszechniona w uprawie jest zaliczana tu tradycyjnie kleome ciernista (C. hassleriana)[5] (po rewizji taksonomicznej Tarenaya hassleriana (Chodat) H. H. Iltis)[8].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny roczne, dwuletnie, byliny, czasem drewniejące u nasady, a nawet krzewy. Pędy prosto wzniesione, do 2 m wysokości[4], zwykle słabo rozgałęzione[9]. Pędy gładkie lub owłosione, także gruczołowato[7][9].
- Liście
- Skrętoległe, pojedyncze do dłoniasto złożonych (listki zwykle w liczbie 3, 5 lub 7, rzadko do 11[9][5])[4][7]. Osadzone na ogonku krótkim lub długim[7]. U niektórych gatunków obecne są przylistki[9].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe grona, czasem wyrastają z kątów górnych liści. Grona wydłużone lub spłaszczone u szczytu[7]. Działki kielicha 4, zwykle zrośnięte u nasady, trwałe lub odpadające po przekwitnieniu[10]. Płatki 4, nierówne, zwężone u nasady, barwy czerwonej, różowej, żółtej lub białej. Pręcików jest 6, rzadziej 4 do 12, czasem z prątniczkami[10], są dłuższe od płatków korony i wygięte. Zalążnia górna, osadzona jest na długim gynoforze (wydłużonym dnie kwiatowym). Powstaje z dwóch owocolistków i zwieńczona jest siedzącym znamieniem, czasem osadzonym na krótkiej szyjce[4].
- Owoce
- Torebki jednokomorowe, wielonasienne, zwykle zwisające[4]. W czasie owocowania kwiatostan się wydłuża[7].
Biologia i ekologia
Rośliny zapylane są przez owady, głównie błonkoskrzydłe i motyle. Rośliny z tego rodzaju występują na stepach i murawach, na terenach skalistych[4].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj z rodziny Cleomaceae z rzędu kapustowców (Brassicales).
- Wykaz gatunków (w wąskim ujęciu według GRIN[8])
- Cleome anomala Kunth
- Cleome arborea Kunth
- Cleome chilensis DC.
- Cleome glabra Taub. ex Glaz.
- Cleome hirta (Klotzsch) Oliv.
- Cleome lechleri Eichler
- Cleome ornithopodioides L.
- Cleome parviflora Kunth
- Cleome rubella Burch.
- Cleome rutidosperma DC.
- Cleome stylosa Eichler
- Cleome titubans Speg.
- Cleome viridiflora Schreb.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ Cleome. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 161. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 238, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Cleome. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ a b c d e f g Cleome Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ a b Species Records of Cleome. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ a b c d Cleome Linnaeus. [w:] Flora of America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ a b S.M.H. Jafri: Cleome L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
- J9U: 987007530063105171
- Britannica: plant/spiderflower
- БРЭ: 2623859
- SNL: Cleome