Kopalnia galmanu Leonidas w Sławkowie

Teren byłej kopalni „Leonidas”

Położenie na mapie Sławkowa

Kopalnia galmanu „Leonidas” – kopalnia galmanu w Sławkowie (woj. śląskie), działająca w latach 1822–1829 i ponownie od ok. 1845 do 1860.

Kopalnia „Leonidas” powstała w 1822 jako kopalnia rządowa w dozorstwie olkusko-siewierskim, gdzie należała do kopalń średniej wielkości. Usytuowana w paśmie wzgórz galmanowych ciągnących się od Sławkowa do Strzemieszyc Małych, przy wzgórzu Gieraska, na zachód od założonej rok wcześniej prywatnej kopalni „Kozioł”. W pobliżu niej powstała górnicza osada Zakawie. Obszar ten znany był już w XVII w. jako miejsce wydobycia galeny. Kopalnia „Leonidas” rozpoczęła działalność jako kopalnia głębinowa. W 1824 zatrudniała 56 górników i miała 11 szybów. Później jednak wydobycie prowadzono przede wszystkim w odkrywce. W latach 1822–1826 w kopalni wydobyto 31 758 korcy galmanu^[1]. H. Łabęcki szacuje ogólne wydobycie kopalni w latach 1822–1829 na 30 000 kibli. W 1823 w kopalni pracował Józef Cieszkowski, który pozostawił po sobie jej opis. Kopalnia „Leonidas” posiadała własną płuczkę galmanu pod nazwą „Bobrek” (obecnie teren Źródlisk w Zakawiu). W 1829 została czasowo zamknięta^[2] z powodu wyczerpywania się kruszcu i nieopłacalności dalszych poszukiwań. Głównym powodem była nieumiejętność zejścia z wydobyciem poniżej poziomu wody. Od połowy lat czterdziestych XIX wieku do 1860 kopalnia eksploatowana była ponownie metodą odkrywkową przez radcę stanu hrabiego Jana Ciechanowskiego. Wydobywany w niej galman odwożono do hut cynku w Dąbrowie Górniczej i Będzinie. W latach 1884 i 1910 podejmowano nieudane próby ponownego uruchomienia kopalni.

Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta Sławkowa relikty historycznego górnictwa obejmujące szyby kopalni „Leonidas” objęte zostały strefą ochronną. Plan nakazuje utrzymanie stanu ukształtowania terenu. Dopuszcza się wprowadzenie drzew i krzewów wyłącznie w oparciu o projekt mający na celu kompozycyjne podkreślenie zachowanych reliktów górniczych.

Strefy ochronne dawnych kopalń „Leonidas” i „Kozioł” na planie zagospodarowania przestrzennego Sławkowa [1]

• Kopalnia galmanu Kozioł w Sławkowie

• J. Brzozowski: Czasy rozbiorów i niewoli, w: F. Kiryk (red.), Sławków, Kraków 1965, s. 58-59.
• Natalia Gąsiorowska-Grabowska: Z dziejów przemysłu w Królestwie Polskim, 1815-1918, PWN 1965, s. 341.
• Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce, t. 3, z. 4, cz. 1, Wrocław 1971, s. 44-45.
• H. Łabęcki: Górnictwo w Polsce. Opis kopalnictwa i hutnictwa polskiego pod względem technicznym, historyczno-statystycznym i prawnym, t. I, Warszawa 1841, s. 515–516