Kostliwka

Kostliwka szkarłatna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ogórecznikowce

Rodzina

Cordiaceae

Rodzaj

kostliwka

Nazwa systematyczna

Cordia Linnaeus
Sp. Pl. 190. 1 Mai 1753^[3]

Typ nomenklatoryczny

C. myxa Linnaeus^[3]

Synonimy

Acnadena Raf.
Ascania Crantz
Auxemma Miers
Bourgia Scop.
Calyptracordia Britton
Cerdana Ruiz & Pav.
Cienkowskya Regel & Rach
Coilanthera Raf.
Collococcus P. Browne
Cordiada Vell.
Diacoria Endl.
Ectemis Raf.
Firensia Scop.
Gerascanthus P. Browne
Gynaion A. DC.
Hemigymnia Griff.
Hymenesthes Miers
Lithocardium Kuntze
Macielia Vand.
Macria Ten.
Montjolya Friesen
Myxa (Endl.) Lindl.
Novella Raf.
Paradigma Miers
Patagonula L.
Physoclada (DC.) Lindl.
Pilicordia (A. DC.) Lindl.
Piloisia Raf.
Plethostephia Miers
Quarena Raf.
Rhabdocalyx (A. DC.) Lindl.
Saccellium Humb. & Bonpl.
Salimori Adans.
Sebesten Adans.
Sebestena Boehm.
Topiaris Raf.
Toquera Raf.
Varronia P. Browne^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Kostliwka (Cordia) – rodzaj roślin z rodziny Cordiaceae, wyróżnianej też w randze podrodziny Cordioideae w szeroko ujmowanej rodzinie ogórecznikowatych Boraginaceae. Obejmuje w zależności od ujęcia ok. 250^[5] do ponad 400^[6] gatunków. Rośliny te występują w całej strefie międzyzwrotnikowej, przy czym największe zróżnicowanie osiągają w Ameryce Południowej i Północnej, podczas gdy w Afryce i południowej oraz południowo-wschodniej Azji rosną nieliczne gatunki^[7].

Gatunki o słodkich i mięsistych owocach są uprawiane jako drzewa owocowe. Jadalnych owoców na Bliskim Wschodzie dostarcza np. Cordia myxa, stosowana tu także jako roślina lecznicza^[8]. Liczne gatunki sadzone są dla drewna, cenione ze względu na jego jakość i szybki wzrost. Szorstkie liście niektórych gatunków (np. C. dodecandra) używane są jako papier ścierny. Wiele gatunków to także cenione rośliny ozdobne (np. kostliwka szkarłatna C. sebestena)^[5]. Z wydrążonych pni Cordia millenii sporządza się w Afryce tzw. „mówiące bębny”, które odgrywały na tym kontynencie ogromną rolę w komunikacji (nawet już w czasach wynalezienia telegrafu)^[9].

Morfologia

Pokrój: Drzewa i krzewy^[7].
Liście: Skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, zwykle długoogonkowe, blaszka całobrzega lub piłkowana, rzadko klapowana^[7].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostany wierzchotkowe. Kwiaty obupłciowe, czasem funkcjonalnie jednopłciowe. Kielich rurkowaty lub dzwonkowaty, powiększa się podczas owocowania. Płatki białe, żółte, pomarańczowo czerwone, zrośnięte w koronę dzwonkowatą lub lejkowatą, najczęściej z 5 łatkami na szczycie, rzadziej inna liczba od 4 do 8. Pręciki często z nitkami owłosionymi u nasady. Zalążnia czterokomorowa, naga, w każdej komorze z pojedynczym zalążkiem. Szyjka słupka dwukrotnie rozwidlona i na każdym końcu z najczęściej główkowatym znamieniem^[7].
Owoce: Pestkowce jajowate, elipsoidalne do kulistych. Miąższ bardzo soczysty lub gęsty i lepki. Endokarp bardzo twardy. Nasiona w liczbie od jednego do czterech^[7].

Systematyka

Rodzaj zaliczany jest do rodziny Cordiaceae w rzędzie ogórecznikowców^[2] albo do szeroko ujmowanej rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae (np. w systemie APG IV (2016), łączącym wszystkie taksony w obrębie rzędu ogórecznikowców w tę jedną rodzinę)^[10].

Wykaz gatunków^[6]

Cordia aberrans I.M.Johnst.
Cordia acunae (Moldenke) Alain
Cordia acuta Pittier
Cordia acutifolia Fresen.
Cordia affinis Fresen.
Cordia africana Lam.
Cordia alba (Jacq.) Roem. & Schult.
Cordia allartii Killip
Cordia alliodora (Ruiz & Pav.) Oken
Cordia ambigua Schltdl. & Cham.
Cordia americana (L.) Gottschling & J.S.Mill.
Cordia anabaptista Cham.
Cordia andersonii Gürke
Cordia andreana Estrada
Cordia anisodonta Urb.
Cordia anisophylla J.S.Mill.
Cordia appendiculata Greenm.
Cordia araripensis Rizzini
Cordia areolata Urb.
Cordia aristeguietae G.Agostini
Cordia aspera G.Forst.
Cordia aurantiaca Baker
Cordia axillaris I.M.Johnst.
Cordia badeava Urb. & Ekman
Cordia bahamensis (Millsp.) Urb.
Cordia balanocarpa Brenan
Cordia bantamensis Blume
Cordia baracoensis Urb.
Cordia barahonensis Urb.
Cordia barbata Estrada
Cordia bellonis Urb.
Cordia bequaertii De Wild.
Cordia bicolor A.DC.
Cordia bifurcata Roem. & Schult.
Cordia blancoi S.Vidal
Cordia bogotensis Benth.
Cordia boissieri A.DC.
Cordia bombardensis Urb. & Ekman
Cordia bonplandii Roem. & Schult.
Cordia bordasii Schinini
Cordia borinquensis Urb.
Cordia braceliniae I.M.Johnst.
Cordia brachytricha Fresen.
Cordia brasiliensis (I.M.Johnst.) Gottschling & J.S.Mill.
Cordia bridgesii (Friesen) I.M.Johnst.
Cordia brittonii (Millsp.) J.F.Macbr.
Cordia brownei (Friesen) I.M.Johnst.
Cordia brunnea Kurz
Cordia buddleoides Rusby
Cordia bullata (L.) Roem. & Schult.
Cordia bullulata Killip ex Estrada & García-Barr.
Cordia buxifolia Juss. ex Poir.
Cordia cabanayensis Gaviria
Cordia caffra Sond.
Cordia calcicola Urb.
Cordia calocephala Cham.
Cordia calocoma Miq.
Cordia campestris Warm.
Cordia candidula (Miers) I.M.Johnst.
Cordia caput-medusae Taub.
Cordia cardenasiana J.S.Mill.
Cordia chabrensis Urb. & Ekman
Cordia chaetodonta Melch.
Cordia chamissoniana G.Don
Cordia cicatricosa L.O.Williams
Cordia cinerascens A.DC.
Cordia clarendonensis (Britton) Stearn
Cordia clarkei Brace ex Prain
Cordia claviceps Urb. & Ekman
Cordia cochinchinensis Gagnep.
Cordia colimensis I.M.Johnst.
Cordia collococca L.
Cordia colombiana Killip
Cordia coloradiphila Gilli
Cordia copulata Poir.
Cordia corallicola Urb.
Cordia corchorifolia A.DC.
Cordia cordiformis I.M.Johnst.
Cordia coriacea Killip
Cordia correae J.S.Mill.
Cordia crassifolia Killip
Cordia cremersii Feuillet
Cordia crenata Delile
Cordia crenatifolia Rizzini
Cordia crispiflora A.DC.
Cordia croatii J.S.Mill.
Cordia curassavica (Jacq.) Roem. & Schult.
Cordia curbeloi Alain
Cordia cylindrostachya (Ruiz & Pav.) Roem. & Schult.
Cordia cymosa (Donn.Sm.) Standl.
Cordia dardanoi Taroda
Cordia decandra Hook. & Arn.
Cordia decipiens I.M.Johnst.
Cordia dependens Urb. & Ekman
Cordia dewevrei De Wild. & T.Durand
Cordia dichotoma G.Forst.
Cordia diffusa K.C.Jacob
Cordia dillenii Spreng.
Cordia discolor Cham.
Cordia diversifolia Pav. ex A.DC.
Cordia dodecandra A.DC.
Cordia dodecandria Sessé & Moc.
Cordia domestica Roth
Cordia domingensis Lam.
Cordia duartei Borhidi & O.Muñiz
Cordia dubiosa Blume
Cordia dumosa Alain
Cordia dusenii Gürke
Cordia dwyeri Nowicke
Cordia ecalyculata Vell.
Cordia eggersii K.Krause
Cordia elaeagnoides A.DC.
Cordia ellenbeckii Gürke ex Vaupel
Cordia elliptica Sw.
Cordia ensifolia Urb.
Cordia eriostigma Pittier
Cordia erythrococca Griseb.
Cordia exaltata Lam.
Cordia exarata Urb.
Cordia expansa Lingelsh.
Cordia fallax I.M.Johnst.
Cordia fanchoniae Feuillet
Cordia fasciata Leonard & Alain
Cordia fasciculata Urb. & Ekman
Cordia faulknerae Verdc.
Cordia fischeri Gürke
Cordia fissistyla Vollesen
Cordia fitchii Urb.
Cordia flava (Andersson) Gürke
Cordia foliosa M.Martens & Galeotti
Cordia fragrantissima Kurz
Cordia fuertesii Estrada
Cordia fulva I.M.Johnst.
Cordia furcans I.M.Johnst.
Cordia galapagensis Gürke
Cordia galeottiana A.Rich.
Cordia gardneri I.M.Johnst.
Cordia gentryi J.S.Mill.
Cordia gerascanthus L.
Cordia gibberosa Urb. & Ekman
Cordia gilletii De Wild.
Cordia glabrata (Mart.) A.DC.
Cordia glandulosa Fresen.
Cordia glazioviana (Taub.) Gottschling & J.S.Mill.
Cordia globifera W.W.Sm.
Cordia globulifera I.M.Johnst.
Cordia goeldiana Huber
Cordia goetzei Gürke
Cordia gracilipes I.M.Johnst.
Cordia grandicalyx Oberm.
Cordia grandiflora (Desv.) Kunth
Cordia grandis Roxb.
Cordia greggii Torr.
Cordia grisebachii Urb.
Cordia guacharaca Gaviria
Cordia guanacastensis Standl.
Cordia guaranitica Chodat & Hassl.
Cordia guerkeana Loes.
Cordia guineensis Thonn.
Cordia haitiensis Urb.
Cordia harara Beck
Cordia harleyi Taroda
Cordia harrisii Urb.
Cordia hartwissiana Regel
Cordia hatschbachii J.S.Mill.
Cordia heccaidecandra Loes.
Cordia heterophylla Roem. & Schult.
Cordia holguinensis Borhidi & O.Muñiz
Cordia hookeriana Gürke
Cordia iberica Urb.
Cordia ignea Urb. & Ekman
Cordia iguaguana Melch. ex I.M.Johnst.
Cordia igualensis Bartlett
Cordia inermis (Mill.) I.M.Johnst.
Cordia insignis Cham.
Cordia integrifolia (Desv.) Roem. & Schult.
Cordia intermedia Fresen.
Cordia intonsa I.M.Johnst.
Cordia intricata C.Wright
Cordia jamaicensis I.M.Johnst.
Cordia jeremiensis Urb. & Ekman
Cordia kingstoniana J.S.Mill.
Cordia koemariae J.S.Mill.
Cordia krauseana Killip
Cordia laevifrons I.M.Johnst.
Cordia laevigata Lam.
Cordia laevior I.M.Johnst.
Cordia lamprophylla Urb.
Cordia lanceolata (Desv.) Kunth
Cordia lantanoides Spreng.
Cordia lasiocalyx Pittier
Cordia lasseri G.Agostini ex Gaviria
Cordia latiloba I.M.Johnst.
Cordia lauta I.M.Johnst.
Cordia lenis Alain
Cordia leonis (Britton & P.Wilson) Ekman
Cordia leptoclada Urb. & Britton
Cordia leslieae J.S.Mill.
Cordia leucocalyx Fresen.
Cordia leucocephala Moric.
Cordia leucocoma Miq.
Cordia leucomalla Taub.
Cordia leucomalloides Taroda
Cordia leucophlyctis Hook.f.
Cordia leucosebestera Griseb.
Cordia liesneri J.S.Mill.
Cordia lima (Desv.) Roem. & Schult.
Cordia limicola Brandegee
Cordia linearicalycina Killip ex Estrada
Cordia lippioides I.M.Johnst.
Cordia llanense Killip ex Estrada
Cordia lomatoloba I.M.Johnst.
Cordia longiflora Colla
Cordia longifolia A.DC.
Cordia longipedunculata (Britton & P.Wilson) Urb.
Cordia longipetiolata Warfa
Cordia longituba Chodat & Vischer
Cordia lowryana J.S.Mill.
Cordia lucayana (Millsp.) J.F.Macbr.
Cordia lucidula I.M.Johnst.
Cordia lutea Lam.
Cordia macleodii Hook.f. & Thomson
Cordia macrantha Chodat
Cordia macrocephala (Desv.) Kunth
Cordia macrodonta Killip
Cordia macrophylla L.
Cordia macuirensis Dugand & I.M.Johnst.
Cordia macvaughii J.S.Mill.
Cordia magnoliifolia Cham.
Cordia mairei Humbert
Cordia mandimbana E.S.Martins
Cordia marioniae Feuillet
Cordia martinicensis (Jacq.) Roem. & Schult.
Cordia mayoi Taroda
Cordia megalantha S.F.Blake
Cordia membranacea A.DC.
Cordia meridensis Gaviria
Cordia mexiana I.M.Johnst.
Cordia mhaya Kerr
Cordia micayensis Killip
Cordia micronesica Kaneh. & Hatus.
Cordia microsebestena Loes.
Cordia millenii Baker
Cordia mirabiliflora A.DC.
Cordia mirabiloides (Jacq.) Roem. & Schult.
Cordia moaensis (Moldenke) Alain
Cordia mollissima Killip
Cordia moluccana Roxb.
Cordia molundensis Mildbr.
Cordia monoica Roxb.
Cordia morelosana Standl.
Cordia mukuensis Taton
Cordia multicapitata Britton ex Rusby
Cordia multispicata Cham.
Cordia munda I.M.Johnst.
Cordia myxa L.
Cordia naidophila I.M.Johnst.
Cordia nashii Urb. & Britton
Cordia nelsonii I.M.Johnst.
Cordia neowediana A.DC.
Cordia nervosa Lam.
Cordia nesophila I.M.Johnst.
Cordia nettoana Taub.
Cordia nevillii Alston
Cordia nipensis Urb. & Ekman
Cordia nivea Fresen.
Cordia nodosa Lam.
Cordia oaxacana A.DC.
Cordia oblongifolia Thwaites
Cordia obovata Balf.f.
Cordia obtusa Balf.f.
Cordia ochnacea A.DC.
Cordia octandra A.DC.
Cordia oligodonta Urb.
Cordia olitoria Blanco
Cordia oliverii (Britton) Gottschling & J.S.Mill.
Cordia oncocalyx Allemão
Cordia ovalis R. Br.
Cordia panamensis L.Riley
Cordia panicularis Rudge
Cordia parvifolia A.DC.
Cordia paucidentata Fresen.
Cordia pedunculosa Griseb.
Cordia perbella Mildbr.
Cordia perrottetii Wight
Cordia perroyana Urb. & Ekman
Cordia peruviana Roem. & Schult.
Cordia peteri Verdc.
Cordia picardae Urb.
Cordia pilosa M.Stapf & Taroda
Cordia pilosissima Baker
Cordia platyphylla Steud.
Cordia platystachya Killip ex Estrada
Cordia platythyrsa Baker
Cordia podocephala Torr.
Cordia poliophylla Fresen.
Cordia polycephala (Lam.) I.M.Johnst.
Cordia polystachya Kunth
Cordia porcata Nowicke
Cordia propinqua Merr.
Cordia protracta I.M.Johnst.
Cordia prunifolia I.M.Johnst.
Cordia pulchra Millsp.
Cordia pulverulenta (Urb.) Alain
Cordia ramirezii Estrada
Cordia resinosa Estrada
Cordia revoluta Hook.f.
Cordia rhombifolia Estrada
Cordia rickseckeri Millsp.
Cordia ripicola I.M.Johnst.
Cordia rogersii Hutch.
Cordia roraimae I.M.Johnst.
Cordia rosei Killip
Cordia rotata Moc. ex A.DC.
Cordia rubescens Estrada
Cordia rufescens A.DC.
Cordia rupicola Urb.
Cordia rusbyi Britton ex Rusby
Cordia saccellia Gottschling & J.S.Mill.
Cordia sagotii I.M.Johnst.
Cordia salvadorensis Standl.
Cordia salviifolia Juss. ex Poir.
Cordia sangrinaria Gaviria
Cordia sauvallei Urb.
Cordia scaberrima Kunth
Cordia scabra Desf.
Cordia scabrifolia A.DC.
Cordia schatziana J.S.Mill.
Cordia schomburgkii A.DC.
Cordia schottiana Fresen.
Cordia scouleri Hook.f.
Cordia sebestena L. – kostliwka szkarłatna
Cordia seleriana Fernald
Cordia selleana Urb.
Cordia sellowiana Cham.
Cordia senegalensis Juss. ex Poir.
Cordia sericicalyx A.DC.
Cordia serratifolia Kunth
Cordia sessilifolia Cham.
Cordia setigera I.M.Johnst.
Cordia setulosa Alain
Cordia shaferi (Britton) Alain
Cordia silvestris Fresen.
Cordia sinensis Lam.
Cordia sipapoi Gaviria
Cordia skutchii I.M.Johnst.
Cordia somaliensis Baker
Cordia sonorae N.E.Rose
Cordia spinescens L.
Cordia splendida Diels
Cordia sprucei Mez
Cordia stellata Greenm.
Cordia stellifera I.M.Johnst.
Cordia stenoclada I.M.Johnst.
Cordia stenoloba Gürke
Cordia stenophylla Alain
Cordia stenostachya Killip ex Gaviria
Cordia steyermarkii Gaviria
Cordia striata Fresen.
Cordia strigosa Spreng.
Cordia stuhlmannii Gürke
Cordia subcordata Lam.
Cordia subdentata Miq.
Cordia subtruncata Rusby
Cordia suckertii Chiov.
Cordia suffruticosa Borhidi
Cordia sulcata A.DC.
Cordia superba Cham.
Cordia tacarcunensis J.S.Mill.
Cordia taguahyensis Vell.
Cordia tetrandra Aubl.
Cordia thaisiana G.Agostini
Cordia tinifolia Willd. ex Roem. & Schult.
Cordia toaensis Borhidi & O.Muñiz
Cordia tomentosa (Lam.) Schult.
Cordia toqueve Aubl.
Cordia torrei E.S.Martins
Cordia tortuensis Urb. & Ekman
Cordia trachyphylla Mart.
Cordia triangularis Urb.
Cordia trichoclada A.DC.
Cordia trichocladophylla Verdc.
Cordia trichostemon A.DC.
Cordia trichotoma (Vell.) Arráb. ex Steud.
Cordia troyana Urb.
Cordia truncata Fresen.
Cordia truncatifolia Bartlett
Cordia ucayaliensis (I.M.Johnst.) I.M.Johnst.
Cordia ulei I.M.Johnst.
Cordia umbellifera Killip ex G.Agostini
Cordia uncinulata De Wild.
Cordia utermarkiana Borhidi
Cordia valenzuelana A.Rich.
Cordia vanhermannii Alain
Cordia vargasii I.M.Johnst.
Cordia varronifolia I.M.Johnst.
Cordia venosa Hemsl.
Cordia vestita (A.DC.) Hook.f. & Thomson
Cordia vignei Hutch. & Dalziel
Cordia wagnerorum R.A.Howard
Cordia watsonii N.E.Rose
Cordia weddellii I.M.Johnst.
Cordia williamsii G.Agostini ex Gaviria
Cordia wurdackiana Feuillet
Cordia yombomba Vaupel

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b Cordia. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-01].
↑ Genus: Cordia L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-01-27].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 234, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Cordia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cordia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-01].
↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 214. ISBN 83-7079-779-2.
↑ Daniela i Stanisław Tałałajowie: Dziwy świata roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 26.
↑ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 529-532. ISBN 978-1-84246-634-6.