Kwadratnik
| Tetragnatha[1] | |||
| Latreille, 1804 | |||
 Samica kwadratnika trzcinowego, Belgia | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | stawonogi | ||
| Podtyp | |||
| Gromada | pajęczaki | ||
| Rząd | pająki | ||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | kwadratnikowate | ||
| Podrodzina | czaikowate | ||
| Rodzaj | Tetragnatha | ||
| |||
| |||
Kwadratnik[2] (Tetragnatha) – rodzaj pająków z rodziny kwadratnikowatych, obejmujący co najmniej 324 opisane gatunki.
Systematyka
Rodzina kwadratnikowatych dawniej była dzielona na dwie podrodziny: czaikowate (Metinae lub Metainae) oraz Tetragnathinae(inne języki)[3]. Trzy analizy filogenetyczne z początku XXI wykazały, że Tetragnathinae jest taksonem monofiletycznym[3], składającym się z 7 rodzajów[3]. Rodzaj Tetragnatha opisał Pierre-André Latreille w 1804 roku[4], gatunek typowy to kwadratnik trzcinowy[5]. Naukowa nazwa taksonu pochodzi z języka greckiego i oznacza „cztery szczęki”[6] (kły), nawiązuje to do podobnej długości szczękoczułek i maxilli nogogłaszczek, co może sprawiać wrażenie, że pająk dysponuje czterema kłami[7]. Jedną z pierwszych prób rewizji rodzaju była praca Ralpha M. Seeley'a(inne języki) z 1928 roku dotycząca kwadratników Ameryki Północnej[4]. Rewizją rodzaju pod kątem gatunków europejskich zajmowali się m.in. Adolf Lendl(inne języki)[4] i Hermann Wiehle(inne języki)[4]. Rodzaj Tetragnatha liczy 324 opisane gatunki[8] (według innego źródła jest to 349 gatunków[4]), co stanowi blisko ⅓ wszystkich gatunków z rodziny kwadratnikowatych (liczącej 987 gatunków[9]). Wiele gatunków pozostaje słabo rozpoznanych na poziomie taksonomicznym[4]. Taksonomia tego rodzaju opiera się głównie na morfologii szczękoczułek[3] (terminologię ich dotyczącą opracował Hermann Wiehle w pracy z 1939 roku[10]) i, w mniejszym stopniu, na morfologii genitaliów[3].
Morfologia
Długość ciała wynosi od 3,8 do 13,3 mm[11]. Wszystkie gatunki z rodzaju kwadratnik cechują dobrze wykształcone[12] i wydłużone szczękoczułki[4] u samców[12] (wykorzystywane m.in. do przytrzymywania samic podczas kopulacji[13]), wydłużone i wąskie ciało[12], owalny[12], wydłużony i spłaszczony grzbietowo karapaks[4], prosoma dłuższa niż szersza[12] z wyraźną jamką środkową[12] (ang. fovea), opistosoma również wąska i długa[12] z gruczołami przędnymi na końcu[12], równoległe rzędy małych[12] oczu[4] (każde oko otacza czarna obwódka[12][11]) z zazwyczaj oddzielonymi od reszty oczami bocznymi[14] oraz otwór płciowy samicy ulokowany przy zakrzywionym końcu bruzdy epigastrycznej (ang. epigastric furrow)[4].
Występowanie
Takson kosmopolityczny[3], rozpowszechniony w Europie (w Polsce występuje 9 gatunków[15]), Afryce, Azji i Amerykach[14]. 67 gatunków występuje w krainie neotropikalnej[4] (z czego 15 gatunków stwierdzono w Ameryce Północnej[14]), a 56 – w Australazji[10]. Zasięgi geograficzne poszczególnych gatunków nie są jednak w pełni poznane[4].
Kwadratniki zamieszkują m.in. drzewa i krzewy, wysokie trawy na łąkach bądź zarośla na brzegach jezior i potoków[11].
Zachowanie
Część gatunków buduje sieci łowne nad płynącą wodą[11]. Sieć jest zazwyczaj odchylona od pionu[11], może być także pozioma[11], a jej średnica może przekraczać 30 cm[11]. Centrum sieci zazwyczaj pozostaje puste[11]. Niektórzy przedstawiciele rodzaju czatują w centrum sieci w dzień i w nocy[11], natomiast inne gatunki polują nocą[11]. Charakterystycznym sposobem na kamuflaż jest ścisłe przyleganie do źdźbeł trawy blisko sieci, polegające na wyciągnięciu odnóży I i II pary w przód oraz III i IV pary w tył[11]. Przedstawiciele rodzaju potrafią szybko i z łatwością poruszać się po powierzchni wody[16]. Możliwe również, że są w stanie oddychać pod wodą z wykorzystaniem pęcherzyka powietrza[16].
Galeria
-
Kokon jajowy -
Sieć kwadratnika -
Kamuflaż na łodydze -
Tetragnatha laboriosa na wodzie, Izrael -
Tetragnatha hasselti, Singapur -
Tetragnatha squamata, Japonia -
Tetragnatha montana, samiec, Wielka Brytania -
Tetragnatha viridis, USA -
Tetragnatha obtusa, Dania -
Tetragnatha subsquamata, Zimbabwe
Przypisy
- ↑ Tetragnatha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ kwadratnik, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ a b c d e f Pedro de SouzaP.S. Castanheira Pedro de SouzaP.S., Renner Luiz CerqueiraR.L.C. Baptista Renner Luiz CerqueiraR.L.C., Francisca Sâmia MartinsF.S.M. Oliveira Francisca Sâmia MartinsF.S.M., Five new species of the long-jawed orb-weaving spider genus Tetragnatha (Araneae, Tetragnathidae) in South America, with a key to the species from Argentina and Brazil, „Evolutionary Systematics”, 6 (2), 2022, s. 175, DOI: 10.3897/evolsyst.6.91418, ISSN 2535-0730 [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ a b c d e f g h i j k l Pedro de SouzaP.S. Castanheira Pedro de SouzaP.S. i inni, Contributions to the taxonomy of the long-jawed orb-weaving spider genus Tetragnatha (Araneae, Tetragnathidae) in the Neotropical region, with comments on the morphology of the chelicerae, „Zoosystematics and Evolution”, 95 (2), 2019, s. 465, DOI: 10.3897/zse.95.36762, ISSN 1860-0743 [dostęp 2022-10-28] (ang.).
- ↑ Song-linS. Li Song-linS., PingP. Liu PingP., Xian-jinX. Peng Xian-jinX., Three new species of the genus Tetragnatha Latreille, 1804 (Araneae, Tetragnathidae) from China, „ZooKeys”, 1125, 2022, s. 89, DOI: 10.3897/zookeys.1125.86905, ISSN 1313-2970 [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ Long-Jawed Orbweavers (Family Tetragnathidae) [online], University of Wisconsin-Milwaukee, 24 września 2013 [dostęp 2022-10-30] (ang.).
- ↑ RayR. Wilson RayR., Spiders : Tetragnathidae [online], raywilsonbirdphotography.co.uk [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ Species list for Tetragnatha, [w:] NMBE - World Spider Catalog [online], wsc.nmbe.ch [dostęp 2022-10-28] .
- ↑ Currently valid spider genera and species (2022-10-28), [w:] NMBE - World Spider Catalog [online], wsc.nmbe.ch [dostęp 2022-10-28] .
- ↑ a b ChiyokoCh. Okuma ChiyokoCh., A revision of the Australasian species of the genus Tetragnatha (Araneae, Tetragnathidae), „Esakia”, 25, 1987, s. 38, DOI: 10.5109/2493, ISSN 0071-1268 [dostęp 2022-10-30] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Charles D.Ch.D. Dondale Charles D.Ch.D. i inni, The orb-weaving spiders of Canada and Alaska : Araneae:Uloboridae, Tetragnathidae, Araneidae, Theridiosomatidae, Ottawa: NRC Research Press, 2003, s. 53, ISBN 0-660-19260-8, OCLC 54829142 [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ a b c d e f g h i j SunilS. Nautiyal SunilS., KatariK. Bhaskar KatariK., Y.D. ImranY.D.I. Khan Y.D. ImranY.D.I., Biodiversity of Semiarid Landscape, Environmental Science and Engineering, Cham: Springer International Publishing, 2015, s. 302, DOI: 10.1007/978-3-319-15464-0, ISBN 978-3-319-15463-3 [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ R.J.R.J. Adams R.J.R.J., Field guide to the spiders of California and the Pacific Coast states, Berkeley 2014, s. 127, ISBN 978-0-520-95704-6, OCLC 868975350 [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ a b c Charles D.Ch.D. Dondale Charles D.Ch.D. i inni, The orb-weaving spiders of Canada and Alaska : Araneae:Uloboridae, Tetragnathidae, Araneidae, Theridiosomatidae, Ottawa: NRC Research Press, 2003, s. 54, ISBN 0-660-19260-8, OCLC 54829142 [dostęp 2022-10-30] .
- ↑ araneae - Biodiversity [online], araneae.nmbe.ch [dostęp 2022-10-30] (ang.).
- ↑ a b StanislavS. Gorb StanislavS., Functional surfaces in biology. Vol. 1, Little structures with big effects, Dordrecht: Springer, 2009, s. 87, ISBN 978-1-4020-6697-9, OCLC 495477447 [dostęp 2022-10-30] .
