Marian Dąbrowski (1878–1958)

Ten artykuł dotyczy wydawcy. Zobacz też: Marian Dąbrowski.

Marian Dąbrowski

Marian Dąbrowski (przed 1932)
Data i miejsce urodzenia	27 września 1878 Mielec, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	27 września 1958 Miami
Miejsce spoczynku	cmentarz Rakowicki w Krakowie
Zawód, zajęcie	dziennikarz, przedsiębiorca
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Dąbrowski (ur. 27 września 1878 w Mielcu^[1], zm. 27 września 1958 w Miami) – polski dziennikarz, przedsiębiorca, założyciel wydawnictwa Ilustrowany Kuryer Codzienny, największy magnat prasowy w Polsce międzywojennej; poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji.

Syn Franciszka i Apolonii^[1]. W latach 1903–1907 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, próbował pracować bez powodzenia jako nauczyciel, był najpierw profesorem gimnazjalnym, później sekretarzem redakcji „Ilustracji Polskiej”. W latach 1908–1910 był redaktorem „Głosu Narodu”^[2]. W 1910 założył własne pismo – „Ilustrowany Kuryer Codzienny”. 18 grudnia 1910 ukazał się pierwszy numer nowej gazety, która osiągnęła nakład 180 tysięcy egzemplarzy. Dąbrowski w 1914 przejął „Nowiny”, a w 1918 przystąpił do budowy własnego koncernu prasowego poprzez rozbudowę istniejących i budowę nowych oddziałów terenowych. W sumie stworzył ich 11, m.in. w Łodzi, Lwowie, Katowicach, Zakopanem, Toruniu i Warszawie. W 1927 przejął „Nową Reformę” i przeprowadził swoje przedsiębiorstwo do Pałacu Prasy przy ulicy Wielopole 1. W 1932 wartość jego koncernu była szacowana na 1,5 miliona dolarów (ok. 13 mln 350 tys. ówczesnych złotych^[3], co będzie równowartością dzisiejszych 267 mln złotych^[4]) zatrudniał 1400 pracowników, wydawał „Ilustrowany Kurier Codzienny” oraz 5 ilustrowanych tygodników w nakładzie 200 tysięcy egzemplarzy. Wśród tygodników był Światowid od 1924, Wróble na dachu od 1933, Tajny Detektyw (1931–1934), Na Szerokim Świecie (1928–1939).

W latach 1921–1935 Dąbrowski był posłem na Sejm II RP, początkowo z listy PSL „Piast”, potem z listy BBWR. Od 1926 zwolennik sanacji. Wiele lat był radnym miasta Krakowa. Fundował nagrody dla młodych malarzy i wspierał finansowo budowę nowego gmachu dla Muzeum Narodowego. W 1925 przed Pomnikiem Grunwaldzkim ufundował Pomnik Nieznanego Żołnierza. Był pomysłodawcą powstania Teatru Bagatela oraz podjęcia prac badawczych na Kopcu Krakusa.

21 lipca 1936 r. został odznaczony Wielkim Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Korony Italii przez ambasadora Włoch w Polsce, Pietra Arone di Valentino. Był to wyraz wdzięczności za stanowisko „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w trakcie wojny w Abisynii (Marian Dąbrowski zdecydowanie opowiadał się za zniesieniem sankcji ekonomicznych wobec Włoch).

Był wieloletnim członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, od 1927 zasiadał w jego władzach, w latach 1935–1939 będąc jego prezesem. Był także członkiem Towarzystwa Operowego i Towarzystwa Oratoryjnego. Propagował rozwój sportu: organizował od 1922 Bieg Okrężny o puchar IKC-a, wyścig kolarski na trasie Kraków–Katowice–Kraków, pomagał przy wyścigach motocyklowych i samochodowych. Za popularyzowanie walorów turystycznych Tatr w marcu 1931 zostało mu przyznane honorowe obywatelstwo Zakopanego^[5].

Krótko przed wybuchem II wojny światowej wyjechał za granicę do Francji, wybuch wojny okazał się dla niego katastrofą zawodową i finansową. Szybko wyczerpały się zasoby oszczędności. Zapomniany, ubogi, bez jakichkolwiek środków do życia zmarł po 19 latach poniewierki w USA, w dzień swoich 80. urodzin. Po latach urna z jego prochami powróciła do Krakowa, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

• Wielki Oficer Orderu Korony (Włochy)^[4]
• Wielki Oficer Orderu Korony (Rumunia)^[6][7]
• Komandor Orderu św. Sawy (Jugosławia)^[6][7]
• Krzyż Węgierski Zasługi II Klasy^[6][7]
• Order św. Jerzego z Burgundii(inne języki) I klasy^[6][7]
• Order NMP Łaskawej III klasy^[6][7]

• Dąbrowski Marian w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1 t. II s. 262;