Markus Jastrow
 | |||
| Pełne imię i nazwisko | Markus Mordechaj Jastrow | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 5 czerwca 1829 | ||
| Data i miejsce śmierci | 13 października 1903 | ||
| Zawód, zajęcie | rabin | ||
| |||
Markus Mordechaj Jastrow (ur. 5 czerwca 1829 w Rogoźnie, zm. 13 października 1903 w Germantown) – warszawski rabin postępowy, kaznodzieja, prawnik, działacz ruchu asymilatorskiego, biblista.
Życiorys
Urodził się w Rogoźnie w Wielkim Księstwie Poznańskim. Był piątym dzieckiem Abrahama Jastrowa i jego żony Jetty z domu Rolle. Do 1840 roku pobierał prywatne nauki. W 1844 rozpoczął naukę w ewangelickim gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma w Poznaniu, którą ukończył w 1852 roku. W tym samym roku rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Rok później został ordynowany na rabina. W 1858 roku opublikował rozprawę dotyczącą sytuacji i prawnego położenia Żydów w zaborze rosyjskim.
W sierpniu 1852 roku dzięki poparciu Heinricha Graetza przyjechał do Warszawy i objął stanowisko rabina w niemieckiej synagodze przy ulicy Daniłłowiczowskiej. Jako pierwszy w historii wygłosił kazanie w języku polskim, co wzbudziło protesty ortodoksyjnych Żydów.
2 marca 1861 roku na Cmentarzu Powązkowskim brał udział w pogrzebie pięciu ofiar starć manifestacji politycznej z 27 lutego 1861 roku, który następnie przeistoczył się w demonstrację solidarności różnych stanów społeczeństwa Królestwa Kongresowego. W październiku tego samego roku wraz z rabinami Dow Berem Meiselsem i Izaakiem Kramsztykiem zdecydował o zamknięciu synagog, odpowiadając na apel arcybiskupa Antoniego Melchiora Fijałkowskiego, który nakazał zamknąć kościoły po ich zdesakralizowaniu przez kozaków rozpędzających demonstracje. Za udział w tych manifestacjach społeczno-politycznych został aresztowany[1]. Osadzony był na trzy miesiące w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W 1862 roku został skazany na deportację z Królestwa Polskiego do Prus[2]. Przez dwa lata pełnił funkcję rabina w Wormacji. Nie zerwał jednak kontaktów z Polską.
W 1866 roku przybył do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował działalność reformistyczną[3]. Osiadł w Filadelfii, gdzie do 1892 roku pełnił funkcję rabina. W latach 1867–1875 wykładał judaistykę w Maimonides College. Był jednym z twórców judaizmu konserwatywnego w Stanach Zjednoczonych i wiceprezydentem American Zionist Federation. W 1900 roku uzyskał doktorat z literatury na University of Pennsylvania[4].
Michał Galas wydał o nim opracowania: Rabin Markus Jastrow i jego wizja reformy judaizmu. Studium z dziejów judaizmu w drugiej połowie XIX wieku, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2007[5] oraz Rabin Markus Jastrow (1829–1903) – polski patriota i reformator amerykańskiego judaizmu.
Jego synem był Joseph Jastrow.
Przypisy
- ↑ Materiał YIVO Institute for Jewish Research. www.yivo.org. [dostęp 2011-04-17]. (ang.).
- ↑ Stefan Król: Cytadela Warszawska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 129.
- ↑ Michał Galas: W walce o kształt amerykańskiego judaizmu. Polemika M. Jastrowa z I.M. Wise. [dostęp 2011-04-17].
- ↑ JASTROW, MARCUS (MORDECAI). W: Jewish Encyclopedia. (ang.).
- ↑ Katedra Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego: Dr hab. Michał Galas, Kierownik Zakładu Historii Judaizmu i Literatur Żydowskich. www.judaistyka.uj.edu.pl. [dostęp 2011-04-17].
Bibliografia
- Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.
Kontrola autorytatywna (osoba):
- PWN: 3917226
