Mauzoleum Dionizego Czachowskiego w Radomiu
Widok mauzoleum od wschodu | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | Radom | ||
Miejsce | plac 72 Pułku Piechoty | ||
Typ obiektu | mauzoleum | ||
Projektant | Kazimierz Prokulski | ||
Data odsłonięcia | 28 października 1938 | ||
Ważniejsze przebudowy | 1963 (rekonstrukcja) | ||
Data likwidacji | 1940 | ||
Położenie na mapie Radomia | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||
51°24′19,4″N 21°08′59,8″E/51,405389 21,149944 | |||
|
Mauzoleum Dionizego Czachowskiego w Radomiu – pomnik w formie mauzoleum, zlokalizowany w centralnej części placu 72 Pułku Piechoty.
Historia
Inspiracją dla wzniesienia pomnika-mauzoleum poświęconego Dionizemu Czachowskiemu, jednemu z przywódców powstania styczniowego w regionie radomskim była siedemdziesiąta rocznica zrywu. W 1936 roku powołano Komitet Przeniesienia Prochów i Uczczenia Pamięci płk. Dionizego Czachowskiego, którego przewodniczącym został ks. Jan Wiśniewski. Dzięki ofiarności społeczeństwa, władz miejskich i wojska pomnik gotowy był już jesienią 1938 roku. Na jego lokalizację wybrano skwer przed bernardyńskim kościołem św. Katarzyny Aleksandryjskiej przy ulicy Żeromskiego. W tym miejscu mauzoleum przetrwało do września 1940 roku, kiedy zostało rozebrane z rozkazu niemieckich władz okupacyjnych. Wyniesioną w tajemnicy przed okupantem brązową trumienkę ze szczątkami Dionizego Czachowskiego ukryto w podziemiach kościoła św. Katarzyny, natomiast zdemontowane kamienne elementy pomnika zostały ukryte w urządzonym przez Niemców w Starym Ogrodzie składzie budowlanym. Idea rekonstrukcji mauzoleum odżyła w 1963 roku, w setną rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Wobec braku zgody ówczesnych władz miejskich na odbudowę pomnika w jego pierwotnej lokalizacji, umieszczono go na skwerze u zbiegu ulic Wernera i Malczewskiego (obecnie plac 72 Pułku Piechoty). W 1981 roku trumienkę ze szczątkami Czachowskiego złożono w granitowym sarkofagu umieszczonym w kościele Bernardynów – w pobliżu pierwotnej lokalizacji pomnika[1]. W czasie karnawału "Solidarności" pomnik (jako jeden z nielicznych wówczas istniejących w Radomiu o konotacjach patriotycznych i historycznych) był miejscem masowych demonstracji. W dniu 16 grudnia 1980 roku, w 10. rocznicę masakry robotników na wybrzeżu, przed mauzoleum miała miejsce pierwsza wielka demonstracja radomskiej "Solidarności", w trakcie której jej wiceprzewodniczący Jacek Jerz wygłosił przemówienie na temat wydarzeń Grudnia '70 – jedno z pierwszych tak odważnych wystąpień publicznych w powojennej historii Radomia[2]. W 2015 roku mauzoleum oraz jego otoczenie przeszły gruntowną renowację[3].
Opis
Pomnik w formie mauzoleum został zaprojektowany przez radomskiego architekta Kazimierza Prokulskiego – autora m.in. projektu otoczenia Pomnika Czynu Legionów oraz pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej. Obiekt składa się czterostopniowego postumentu oraz altany wspartej na sześciu prostych filarach, zwieńczonej orłem z brązu wykonanym według projektu Jakuba Zajdensznira, umieszczonym na dwustopniowym postumencie. Przed wojną pomnik był zwieńczony krzyżem[4].
Przypisy
- ↑ red. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 193, 144
- ↑ Stenogram SB z przemówienia wiceprzewodniczącego NSZZ "Solidarność" Ziemia Radomska Jacka Jerza na uroczystości uczczenia ofiar Grudnia 1970 pod pomnikiem Dionizego Czachowskiego w dniu 16.12.1980
- ↑ Mauzoleum pułkownika Dionizego Czachowskiego już odremontowane. Gazeta.pl Radom. (pol.).
- ↑ red. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 144
- p
- d
- e
|