Michał Gradowski

Michał Gradowski (ur. 12 maja 1932 w Warszawie, zm. 18 grudnia 2014) – polski historyk sztuki specjalizujący się w złotnictwie, badacz rzemiosła artystycznego, dokumentalista i konserwator zabytków, muzealnik – organizator wystaw, autor książek i tekstów popularnonaukowych, redaktor i wydawca, działacz kultury.

Urodził się w rodzinie Leona i Krystyny Gradowskich. Przed wojną rozpoczął edukację w szkole powszechnej. Podczas okupacji niemieckiej uczył się na tajnych kompletach. Przed wybuchem powstania warszawskiego ukończył siódmą klasę szkoły powszechnej^[1]. Uczestniczył w powstaniu warszawskim (pseudonim Miś), walczył w II batalionie KB „Sokół”. Został ranny 8 września 1944 r. Po upadku powstania wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną^[2].

Po wojnie przez cztery lata przebywał na Pomorzu, gdzie zrobił maturę. W 1950 r. wrócił do Warszawy^[1]. W latach 1952–1957 studiował historię sztuki na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował w Muzeum Narodowym w Warszawie, Przedsiębiorstwie Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków (1955–1958), salonie Desy, Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie (1960–1966) i Ośrodku Dokumentacji Zabytków (później Krajowym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków, obecnie Narodowy Instytut Dziedzictwa) (1966–2003).

Wykładał historię złotnictwa na uniwersytetach Warszawskim i Toruńskim. Współzałożyciel Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym, gdzie przez 20 lat pełnił funkcję kustosza. Członek grupy twórczej Muzeum^[3]. Przez ponad 50 lat był związany ze Stowarzyszeniem Historyków Sztuki^[4].

Był autorem ponad 120 publikacji naukowych (głównie z zakresu złotnictwa) w tym 17 książek oraz słownika złotniczego^[3].

Laureat Nagrody Specjalnej Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych za wkład w sztukę złotniczą oraz starania o jej uznanie jako pełnoprawnej dziedziny sztuki^[3].

Miał żonę i dwóch synów^[5].

• Technika i technologia w dawnym złotnictwie, Warszawa 1975 (kolejne wydania jako Dawne złotnictwo. Technika i terminologia: 1980 i 1984).
• Słownik polskiej terminologii wyrobów złotniczych, Warszawa 1976.
• Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski w obecnych jej granicach, Warszawa 1993 (kolejne wydania: 1994, 2001, 2010).

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2012)
• Krzyż Walecznych
• Warszawski Krzyż Powstańczy^[6]
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (1 października 2010)^[7]
• Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” (1974)

• Marek Konopka. Michał Gradowski – mistrz sztuk wszelakich. „Ochrona zabytków”. 68 (2), s. 258–260, 2015. 
• Bibliografia prac Michała Gradowskiego. W: Całe srebro Rzeczypospolitej Panu Michałowi Gradowskiemu ofiarowane. Red. Jacek Kriegseisen. Warszawa: 2012, s. 19–32.