Mops (nietoperze)

Mops
Mops[1]
Lesson, 1842[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – mops angolski (M. condylurus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Vespertilionoidea

Rodzina

molosowate

Podrodzina

molosy

Rodzaj

mops

Typ nomenklatoryczny

Mops indicus Lesson, 1842 (= Molossus mops de Blainville, 1840)

Synonimy
  • Chaerephon Dobson, 1874[3]
  • Xiphonycteris Dollman, 1911[4]
  • Lophomops J.A. Allen, 1917[5]
  • Allomops J.A. Allen, 1917[6]
  • Philippinopterus E.H. Taylor, 1934[7]
  • Meganycteris Rachl, 1983[8]
Rodzaje i gatunki

37 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Mops[9] (Mops) – rodzaj ssaków latających z podrodziny molosów (Molossinae) w obrębie rodziny molosowatych (Molossidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce (włącznie z Madagaskarem), południowej i południowo-wschodniej Azji oraz Australii i Oceanii[10][11][12].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 42–94 mm, długość ogona 19–58 mm, długość ucha 9–32 mm, długość tylnej stopy 4–19 mm, długość przedramienia 27–67 mm; masa ciała 5–69 g[11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku francuski chirurg i zoolog René Lesson w publikacji swojego autorstwa na temat systematyki ssaków[2]. Na gatunek typowy Lesson wyznaczył (oznaczenie monotypowe) mopsa malajskiego (M. mops).

Etymologia

  • Mops: epitet gatunkowy Molossus mops de Blainville, 1840[13]; malajska nazwa mops dla nietoperza[14].
  • Chaerephon: Chaerephon (gr. Χαιρεφων Khairephōn) (470/460-403/399 p.n.e), starożytny Grek najlepiej zapamiętany jako lojalny przyjaciel i zwolennik Sokratesa, wspomniany przez Arystofanesa[15][3]; jego pseudonim brzmiał ‘Nietoperz’ ponieważ nigdy nie wychodził za dnia[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Molossus (Nyctinomus) johorensis Dobson, 1873
  • Xiphonycteris: gr. ξιφος xiphos ‘miecz’[17]; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Xiphonycteris spurrelli Dollman, 1911.
  • Lophomops: gr. λοφος lophos ‘grzebień, czub’[19]; rodzaj Mops Lesson, 1842 (mops)[5]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Chaerephon (Lophomops) chapini J.A. Allen, 1917.
  • Allomops: gr. αλλος allos ‘inny’[20]; rodzaj Mops Lesson, 1842[6]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Chaerephon (Allomops) osborni J.A. Allen, 1917.
  • Philippinopterus: ang. Philippines ‘Filipiny’; -πτερος -pteros ‘-skrzydły’, od πτερον pteron ‘skrzydło’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Philippinopterus lanei[a] E.H. Taylor, 1934.
  • Meganycteris: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’[22]; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Meganycteris monslapidis Rachl, 1983.

Podział systematyczny

W niektórych ujęciach systematycznych podrodzaj Chaerephon jest traktowany jako odrębny rodzaj[10][11]; zachodzi potrzeba dalszych badań potwierdzających taki układ[23]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w trzech podrodzajach[23][24][10][9]:

  • Chaerephon Dobson, 1874 – molosinek[9]
    • Mops aloysiisabaudiae (Festa, 1907) – molosek książęcy
    • Mops ansorgei (O. Thomas, 1913) – molosek sawannowy
    • Mops bemmeleni (Jentink, 1879) – molosek liberyjski
    • Mops bivittatus (Heuglin, 1861) – molosek plamkowany
    • Mops chapini (J.A. Allen, 1917) – molosek blady
    • Mops shortridgei (O. Thomas, 1926)
    • Mops gallagheri (D.L. Harrison, 1975) – molosek tajemniczy
    • Mops leucogaster (A. Grandidier, 1869) – molosek białobrzuchy
    • Mops major (Trouessart, 1897) – molosek sudański
    • Mops nigeriae (O. Thomas, 1913) – molosek nigeryjski
    • Mops tomensis (Juste & Ibañez, 1993) – molosek zatokowy
    • Mops pumilus (Cretzschmar, 1826) – molosek drobny
    • Mops russatus (J.A. Allen, 1917) – molosek rdzawy
    • Mops pusillus (G.S. Miller, 1902)
    • Mops atsinanana (Goodman, Buccas, Naidoo, Ratrimomanarivo, P.J. Taylor & Lamb, 2010) – molosinek madagaskarski
    • Mops jobimena (Goodman & Cardiff, 2004) – molosek rudawy
    • Mops johorensis (Dobson, 1873, 1873) – molosek malajski
    • Mops plicatus (Buchanan, 1800) – molosek pomarszczony
    • Mops bregullae (Felten, 1964) – molosek fidżyjski
    • Mops solomonis (Troughton, 1931) – molosek wyspowy
    • Mops jobensis (G.S. Miller, 1902) – molosek fałdousty
  • Xiphonycteris Dollman, 1911
    • Mops bakari Stanley, 2008 – mops pembański
    • Mops brachypterus (W. Peters, 1852) – mops krótkoskrzydły
    • Mops nanulus J.A. Allen, 1917 – mops karłowaty
    • Mops petersoni (El-Rayah, 1981) – mops kameruński
    • Mops spurrelli (Dollman, 1911) – mops dziuplowy
    • Mops thersites (O. Thomas, 1903) – mops brzydki
  • Mops Lesson, 1842
    • Mops condylurus (A. Smith, 1833) – mops angolski
    • Mops congicus J.A. Allen, 1917 – mops kongijski
    • Mops demonstrator (O. Thomas, 1903) – mops samotny
    • Mops midas (Sundevall, 1843) – mops jednobarwny
    • Mops niangarae J.A. Allen, 1917 – mops skryty
    • Mops niveiventer Cabrera & Ruxton, 1926 – mops śnieżnobrzuchy
    • Mops trevori J.A. Allen, 1917 – mops równikowy
    • Mops leucostigma (G.M. Allen, 1918) – mops osiedlowy
    • Mops mops de Blainville, 1840 – mops malajski
    • Mops sarasinorum (A.B. Meyer, 1899) – mops sulaweski

Opisano również gatunki wymarłe:

Uwagi

  1. ↑ Podgatunek M. sarasinorum.

Przypisy

  1. ↑ Mops, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ a b R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Regne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 18. (fr.).
  3. ↑ a b G.E. Dobson. On the Asiatic species of Molossi. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 43 (2), s. 144, 1874. (ang.). 
  4. ↑ G. Dollman. Description of a new genus of Molossine Bats from West Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 7, s. 210, 1911. (ang.). 
  5. ↑ a b Allen 1917 ↓, s. 460.
  6. ↑ a b Allen 1917 ↓, s. 470.
  7. ↑ E.H. Taylor: Philippine land mammals. Manila: Bureau of Printing, 1934, s. 314, seria: Monographs of the Bureau of Science (Philippines. Bureau of Science). (ang.).
  8. ↑ a b R.R. Rachl R.R., Die Chiroptera (Mammalia) aus den mittelmiozänen Kalken des Nordlinger Rieses (Suddeutschland), „Thesis Doct.”, München: Ludwig-Maximilians. Universität München, 1983, s. 1–284  (niem.).
  9. ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 111–115. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 200–204. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  11. ↑ a b c P. Taylor, B. Lim, M. Pennay, P. Soisook, T. Kingston, L. Loureiro & L. Moras: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 645–651, 653–657. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  12. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-02-21]. (ang.).
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 431.
  14. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 158.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 176.
  16. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 74. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  17. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 184.
  18. ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 169.
  19. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 144.
  20. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 13.
  21. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 211.
  22. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 151.
  23. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-17]. (ang.).
  24. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 520–523. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  25. ↑ a b G.F. Gunnell & F.K. Manthi. Pliocene bats (Chiroptera) from Kanapoi, Turkana Basin, Kenya. „Journal of Human Evolution”. 140, s. 102440, 2020. DOI: 10.1016/j.jhevol.2018.01.001. (ang.). 

Bibliografia

  • T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
  • J.A. Allen. The American Museum Congo Expedition collection of bats. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 37, s. 405–563, 1917. (ang.). 
  • E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • EoL: 42438
  • GBIF: 2433065
  • ITIS: 631403
  • NCBI: 258862
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 139826
  • CoL: 63CYY