P-Ksylen

p-Ksylen

Nazewnictwo

Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
PIN	1,4-ksylen^[1]
inne	p-ksylen, 1,4-dimetylobenzen^[1]
Inne nazwy i oznaczenia
para-ksylen, p-ksylol

Ogólne informacje

Wzór sumaryczny

C₈H₁₀

Inne wzory

C
6H
4(CH
3)
2

Masa molowa

106,17 g/mol

Wygląd

kryształy w kształcie słupków^[2]

Identyfikacja

Numer CAS

106-42-3

PubChem

7809

SMILES
Cc1ccc(C)cc1

InChI
InChI=1S/C8H10/c1-7-3-5-8(2)6-4-7/h3-6H,1-2H3
InChIKey
URLKBWYHVLBVBO-UHFFFAOYSA-N

Właściwości

Gęstość
0,8565 g/cm³ (25 °C)^[2]; ciecz

Rozpuszczalność w wodzie
0,160 g/kg (0 °C)^[4] 0,181 g/kg (25 °C)^[4] 0,22 g/kg (40 °C)^[4]
w innych rozpuszczalnikach
rozpuszczalny w chloroformie, mieszalny z etanolem, eterem dietylowym, acetonem i benzenem^[2]

Temperatura topnienia	13,3 °C^[2]
Temperatura wrzenia	138,3 °C^[2]
Punkt krytyczny	343,02 °C^[5]; 3,55 MPa^[5]; 372 cm³/mol ≈ 0,285 g/cm³^[5]
logP	3,15^[3]
Współczynnik załamania	1,4929 (589 nm, 25 °C)^[2]
Lepkość	0,603 mPa·s (25 °C, 1 atm)^[6] 0,457 mPa·s (50 °C, 1 atm)^[6] 0,359 mPa·s (75 °C, 1 atm)^[6] 0,290 mPa·s (100 °C, 1 atm)^[6]
Napięcie powierzchniowe	28,01 mN/m (25 °C, 1 atm)^[7] 25,32 mN/m (50 °C, 1 atm)^[7] 22,64 mN/m (75 °C, 1 atm)^[7] 19,95 mN/m (100 °C, 1 atm)^[7]
Prężność pary	1 kPa (22,4 °C)^[8] 1,19 kPa (25 °C)^[9] 10 kPa (68,9 °C)^[8] 100 kPa (137,9 °C)^[8]

Budowa

Układ krystalograficzny	jednoskośny^[2]
Moment dipolowy	0 D^[9]

Niebezpieczeństwa

Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-09-02]

Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów

Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI^[10]

Uwaga

Zwroty H

H226, H312, H315, H332

Zwroty P

P210, P261, P280, P370+P378^[13]

Europejskie oznakowanie substancji

oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne

Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI^[10]

Szkodliwy
(Xn)

Zwroty R

R10, R20/21, R38

Zwroty S

S2, S25

NFPA 704

Na podstawie
podanego źródła^[14]

Temperatura zapłonu

27 °C^[11]

Temperatura samozapłonu

528 °C^[11]

Granice wybuchowości

1,1–7,0%^[11]

Numer RTECS

ZE2625000

Dawka śmiertelna

LD₅₀ 5 g/kg (szczur, doustnie)^[12]

Podobne związki

o-ksylen, m-ksylen, toluen, styren

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Multimedia w Wikimedia Commons

p-Ksylen – organiczny związek chemiczny, węglowodór aromatyczny, jeden z trzech izomerycznych ksylenów. Jest to pochodna benzenu zawierająca dwie grupy metylowe przyłączone do pierścienia w położeniu para (1,4).

Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach niepolarnych, np. w węglowodorach aromatycznych, podobnie jak wszystkie ksyleny. Jest stosowany do wytwarzania kwasu tereftalowego, przekształcanego następnie w poli(tereftalan etylenu) (PET), który jest wykorzystywany m.in. do produkcji opakowań do żywności, np. butelek.

Przypisy

↑ ^a ^b Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 139, 653, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Haynes 2014 ↓, s. 3-550.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-198.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 5-189.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-74.
↑ ^a ^b ^c ^d Haynes 2014 ↓, s. 6-234.
↑ ^a ^b ^c ^d Haynes 2014 ↓, s. 6-185.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-109.
↑ ^a ^b Haynes 2014 ↓, s. 15-22.
↑ ^a ^b ''p''-Ksylen, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-09-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 16-28.
↑ 4-Xylene, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2016-09-02] (ang.).
↑ p-Ksylen (nr 95682) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ p-Ksylen (nr 95682) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)