Pomnik „Matka Ziemia”

Pomnik „Matka Ziemia”

Pomnik „Matka Ziemia” (oryginał w Güstrow)
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Typ obiektu	nagrobek
Styl architektoniczny	ekspresjonizm
Projektant	Ernst Barlach
Fundator	Richard Biesel
Materiał	wapień muszlowy
Data odsłonięcia	1921
Położenie na mapie Szczecina Pomnik „Matka Ziemia”
Położenie na mapie Polski Pomnik „Matka Ziemia”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Pomnik „Matka Ziemia”
53°24′58,0″N 14°31′23,3″E/53,416111 14,523139

Pomnik „Matka Ziemia” – ekspresjonistyczna rzeźba nagrobna Ernsta Barlacha związana ze szczecińskim Cmentarzem Centralnym.

Rzeźba powstała na zamówienie szczecińskiego kupca działającego w branży drzewnej Richarda Biesela^[1]. Miała być głównym elementem rodzinnego grobowca. W 1920 Ernst Barlach wykonał w Güstrow gipsowy model rzeźby w skali 1:2^[1]. Na jego podstawie, w 1921, hamburski artysta Friedrich Bursch wykonał rzeźbę w wapieniu muszlowym mierzącą 146 cm wysokości^[1]. Została ona ustawiona w kwaterze 26 szczecińskiego Cmentarza Centralnego.

Już w latach dwudziestych XX wieku rzeźba była uznawana za jedną z najcenniejszych na szczecińskiej nekropolii. Często pojawiała się na miejscowych widokówkach^[2]. Po zakończeniu II wojny światowej rzeźba pozostawała na cmentarzu w zapomnieniu. „Odkrył” ją dopiero w 1963 Bernhard Blaschke z NRD, który był organizatorem muzeum Ernsta Barlacha w Güstrow^[1]. Po trwających cztery lata przygotowaniach i uzgodnieniach (decyzje zapadały na szczeblu rządowym) rzeźba została w 1967 przewieziona do muzeum w Güstrow^[1].

Z inicjatywą odtworzenia pomnika i przywrócenia go szczecińskiej nekropolii wystąpiło na początku XXI wieku Stowarzyszenie na Rzecz Cmentarza Centralnego^[1]. Wykonanie kopii powierzono szczecińskiej rzeźbiarce Monice Szpener^[1]. Monument, wykonany z tzw. sztucznego kamienia, został odsłonięty w listopadzie 2011.

Pomnik przedstawia siedzącą, starszą kobietę. Impulsem do takiego ukształtowania rzeźby mogła być dla Barlacha śmierć matki, która zginęła śmiercią samobójczą w czasie pracy artysty nad pomnikiem^[2]. Rzeźba oddziałuje na widza swoją surowością, podkreślaną przez chropawą fakturę materiału i jedynie zgrubne uformowanie detali.