Pszczelnik (roślina)
 Dracocephalum moldavica | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | pszczelnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Dracocephalum L. Sp. Pl. 594. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| |||
Pszczelnik (Dracocephalum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny jasnotowatych. Należy do niego około 75 gatunków[4][5]. Występują one głównie w Azji (na wschodzie sięgając po Japonię), w Europie rodzime są trzy gatunki, jeden w Afryce Północnej i jeden w Ameryce Północnej[5][6][7]. W Polsce rodzimym gatunkiem jest tylko pszczelnik wąskolistny D. ruyschiana, kilka innych gatunków jest uprawianych lub zawlekanych i przejściowo dziczeje (pszczelnik drobnokwiatowy D. parviflorum, pszczelnik macierzankowy D. thymiflorum i pszczelnik mołdawski D. moldavicum)[8].
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne ze względu na okazałe kwiaty. Są też wykorzystywane jako rośliny miododajne i lokalnie w ziołolecznictwie[5].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny, rośliny jednoroczne i niewielkie krzewy osiągające do 0,9 m wysokości[7].
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Liście zwykle aromatyczne, pojedyncze i całobrzegie, karbowane, ząbkowane lub wcinane[7].
- Kwiaty
- Zebrane w nibyokółkach skupionych w szczytowej części pędu. Kielich zrosłodziałkowy, dwuwargowy – z górną wargą z trzema ząbkami i dolną z dwoma. Korona fioletowoniebieska, biała lub różowa. U nasady zrośnięte płatki tworzą rurkę rozszerzającą się ku gardzieli. Warga górna zakończona jest dwiema łatkami, a dolna trzema, z których środkowa jest największa. Cztery pręciki w dwóch parach, z których górna jest dłuższa. Wystają z rurki korony, ale zwykle schowane są pod górną wargą. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o równych ramionach[7].
Systematyka
- Synonimy taksonomiczne
Moldavica Fabricius[3], Fedtschenkiella Kudr.[9]
- Pozycja taksonomiczna
Rodzaj z podplemienia Nepetinae, z plemienia Mentheae z podrodziny Nepetoideae z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.)[9].
- Dracocephalum aitchisonii Rech.f.
- Dracocephalum argunense Fisch. ex Link
- Dracocephalum aucheri Boiss.
- Dracocephalum austriacum L.
- Dracocephalum bipinnatum Rupr. – pszczelnik podwójniepierzasty
- Dracocephalum botryoides Steven – pszczelnik groniasty
- Dracocephalum breviflorum Turrill
- Dracocephalum bullatum Forrest ex Diels – pszczelnik zwarty
- Dracocephalum butkovii Krassovsk.
- Dracocephalum calophyllum Hand.-Mazz.
- Dracocephalum charkeviczii Prob.
- Dracocephalum discolor Bunge
- Dracocephalum diversifolium Rupr.
- Dracocephalum ferganicum Lazkov
- Dracocephalum foetidum Bunge
- Dracocephalum formosum Gontsch.
- Dracocephalum forrestii W.W.Sm. – pszczelnik Forresta
- Dracocephalum fragile Turcz. ex Benth.
- Dracocephalum fruticulosum Steph. ex Willd.
- Dracocephalum grandiflorum L. – pszczelnik wielkokwiatowy
- Dracocephalum heterophyllum Benth.
- Dracocephalum hoboksarensis G.J.Liu
- Dracocephalum imberbe Bunge – pszczelnik bezbródkowy
- Dracocephalum imbricatum C.Y.Wu & W.T.Wang
- Dracocephalum integrifolium Bunge
- Dracocephalum isabellae Forrest ex W.W.Sm.
- Dracocephalum jacutense Peschkova
- Dracocephalum junatovii A.L.Budantsev
- Dracocephalum kafiristanicum Bornm.
- Dracocephalum komarovii Lipsky
- Dracocephalum kotschyi Boiss.
- Dracocephalum krylovii Lipsky
- Dracocephalum lindbergii Rech.f.
- Dracocephalum longipedicellatum Muschl.
- Dracocephalum microflorum C.Y.Wu & W.T.Wang
- Dracocephalum moldavica L. – pszczelnik mołdawski
- Dracocephalum multicaule Montbret & Aucher ex Benth.
- Dracocephalum multicolor Kom.
- Dracocephalum nodulosum Rupr. – pszczelnik węzełkowaty
- Dracocephalum nuratavicum Adylov
- Dracocephalum nuristanicum Rech.f. & Edelb.
- Dracocephalum nutans L. – pszczelnik zwisły
- Dracocephalum oblongifolium Regel
- Dracocephalum olchonense Peschkova
- Dracocephalum origanoides Steph. ex Willd.
- Dracocephalum palmatoides C.Y.Wu & W.T.Wang
- Dracocephalum palmatum Steph. ex Willd.
- Dracocephalum parviflorum Nutt. – pszczelnik drobnokwiatowy
- Dracocephalum paulsenii Briq.
- Dracocephalum peregrinum L.
- Dracocephalum pinnatum L.
- Dracocephalum polychaetum Bornm.
- Dracocephalum popovii T.V.Egorova & Sipliv.
- Dracocephalum propinquum W.W.Sm.
- Dracocephalum psammophilum C.Y.Wu & W.T.Wang
- Dracocephalum purdomii W.W.Sm.
- Dracocephalum renati Emb.
- Dracocephalum rigidulum Hand.-Mazz.
- Dracocephalum rupestre Hance
- Dracocephalum ruyschiana L. – pszczelnik wąskolistny
- Dracocephalum schischkinii Strizhova
- Dracocephalum scrobiculatum Regel
- Dracocephalum spinulosum Popov
- Dracocephalum stamineum Kar. & Kir.
- Dracocephalum stellerianum Hiltebr.
- Dracocephalum subcapitatum (Kuntze) Lipsky
- Dracocephalum surmandinum Rech.f.
- Dracocephalum taliense Forrest ex W.W.Sm.
- Dracocephalum tanguticum Maxim.
- Dracocephalum thymiflorum L. – pszczelnik macierzankowy
- Dracocephalum truncatum Y.Z.Sun ex C.Y.Wu
- Dracocephalum velutinum C.Y.Wu & W.T.Wang
- Dracocephalum wallichii Sealy
- Dracocephalum wendelboi Hedge
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ a b Dracocephalum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-03-08].
- ↑ a b c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 310, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 281. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 72, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b Genus: Dracocephalum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-08].
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 72-73. ISBN 978-83-925110-5-2.
- LNB: 000336865
- Britannica: plant/dragonhead
- БРЭ: 2879677
- SNL: Dracocephalum
Identyfikatory zewnętrzne:
