Rezerwat przyrody Dolina Smarkatej

Dolina Smarkatej

Fragment meandrującej Smarkatej
rezerwat krajobrazowy
Typ	krajobrazów
Podtyp	krajobrazów naturalnych
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Mezoregion	Nizina Nadwiślańska
Data utworzenia	18 kwietnia 2024
Akt prawny	Dz. Urz. Woj. Podk. z 2024 r., poz. 1831
Powierzchnia	55,94 ha
Powierzchnia otuliny	155,11 ha
Położenie na mapie gminy Majdan Królewski Dolina Smarkatej
Położenie na mapie Polski Dolina Smarkatej
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Dolina Smarkatej
Położenie na mapie powiatu kolbuszowskiego Dolina Smarkatej
50°21′57″N 21°40′14″E/50,365833 21,670556

Rezerwat przyrody Dolina Smarkatej – krajobrazowy rezerwat przyrody położony na terernie gmin Cmolas i Majdan Królewski w powiecie kolbuszowskim (województwo podkarpackie).

Obszar chroniony utworzony został 18 kwietnia 2024 r. na podstawie Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie z dnia 2 kwietnia 2024 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody „Dolina Smarkatej” (Dz. Urz. Woj. Podk. z 2024 r., poz. 1831)^[1]. Powstał m.in. dzięki staraniom Podkarpackiego Towarzystwa Przyrodników Wolne Rzeki, które w 2017/2018 przeprowadziło inwentaryzację terenu i w 2019 zawnioskowało do RDOŚ w Rzeszowie o powołanie rezerwatu (w szerszych granicach niż to ostatecznie nastąpiło). Miejscowa roślinność została opisana w okresie międzywojennym jeszcze przez Władysława Szafera^[2][3].

Rezerwat ma 55,94 ha powierzchni, zaś jego otulina – 155,11 ha. Znajduje się na terenie nadleśnictwa Nowa Dęba i nadleśnictwa Mielec^[4]. Rezerwat obejmuje niespełna 5-kilometrowy nieuregulowany odcinek rzeki Smarkatej wraz z dopływami i fragmentami doliny^[2]. Znajduje się w granicach Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz obszaru Natura 2000 Puszcza Sandomierska PLB180005. Obszar chroniony obejmuje także m.in. pozostałości dwóch zabytkowych mostów z czasów II wojny światowej. Tworzy przełom przez wzniesienie (wydmę) Smarkata Góra (198 m n.p.m.)^[2].

Celem ochrony rezerwatowej jest „zachowanie naturalnego charakteru rzeki Smarkatej z niezaburzonymi procesami fluwialnymi i torfotwórczymi”^[1]. Ze względu na dominujący przedmiot ochrony typ obszaru chronionego określono jako krajobrazów, a podtyp – krajobrazów naturalnych, natomiast ze względu na główny typ ekosystemu typ określono jako różnych ekosystemów, a podtyp – lasów i wód^[1].

Na tym terenie w dużej liczbie występują starorzecza i niewielkie torfowiska niskie, natomiast w korycie rzeki m.in. rozlewiska, pnie drzew i tamy bobrów. Do cennych gatunków występujących w rezerwacie należą rak szlachetny, pływacz zwyczajny, wawrzynek wilczełyko i bagno zwyczajne^[2].

Obszaru chronionego nie udostępniono do zwiedzania^[4]. Według stanu na kwiecień 2024 rezerwat nie ma wyznaczonego planu ochrony ani zadań ochronnych.