Roman Rakowski
komandor w st. spocz. | |||
Data i miejsce urodzenia | 18 marca 1924 | ||
---|---|---|---|
Przebieg służby | |||
Lata służby | 1940–1948 | ||
Siły zbrojne | ZWZ-AK | ||
Formacja | Szare Szeregi | ||
Jednostki | Inspektorat Nowy Sącz AK, Kedyw Okręgu Kraków AK, Inspektorat Tarnów AK, 1 pspodh. AK, jednostka specjalna 993/W, Kedyw Okręgu Lwów AK, 26 pułk piechoty AK, OSP nr 1, OSP nr 3, Oddział I Sztabu Głównego Marynarki Wojennej PRL | ||
Główne wojny i bitwy | |||
Późniejsza praca | prezes, wiceprezes Spółdzielni Spożywców „Społem” w Gdańsku i Sopocie, prezes GOW CZSS „Społem”, prezes koła Gdańsk-Wrzeszcz ŚZŻAK, prezes zarządu koła Gdańsk-Wrzeszcz Związku Inwalidów Wojennych RP, prezes Okręgu Pomorskiego, wiceprezes Zarządu Głównego Zw. Inw. Woj. RP., p-cy Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych Województwa Pomorskiego | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Roman Rakowski, ps. „Grab”, „Długi” (ur. 18 marca 1924 w Tymowej[1]) – komandor Marynarki Wojennej RP, działacz spółdzielczy i kombatancki, prawnik; w okresie II wojny światowej harcerz Szarych Szeregów, oficer Kedywu ZWZ-AK, uczestnik akcji „Burza” we Lwowie. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Ukończył szkołę podstawową i gimnazjum nr 350 im. marsz. Józefa Piłsudskiego w Brzesku[1]. W 1934 wstąpił do harcerstwa, służąc w miejscowej drużynie im. ks. Józefa Poniatowskiego[1]. Po wybuchu II wojny światowej wraz z drużyną pomagał ludności polskiej przy ewakuacji oraz brał udział w akcjach ukrywania broni pozostałej po wycofującym się Wojsku Polskim[1]. W 1940 po rozbiciu drużyny przez siły okupacyjne, został zaprzysiężony w Szarych Szeregach przyjmując pseudonim Grab. Początkowo był członkiem Bojowych Szkół, a później Grup Szturmowych[1]. Następnie w związku ze scaleniem Szarych Szeregów i Związku Walki Zbrojnej, został przekazany do dyspozycji Kedywu Okręgu Kraków ZWZ w Inspektoracie Nowy Sącz[1], a następnie przydzielony do odtwarzanego 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej[1]. W 1941 skierowany do szkoły podoficerskiej ZWZ w Podhalańskiej Spółdzielni Owocarskiej w Tymbarku w ramach akcji o kryptonimie „Tymoteusz”[1]. Po przeszkoleniu, w grudniu 1942 ze specjalnością w dywersji i odwecie został wysłany na placówkę w Inspektoracie Tarnów i przydzielony do wydzielonej jednostki specjalnej 993/W (wykonawczej) wykonującej wyroki wojskowego sądownictwa specjalnego[1]. Brał udział w akcjach likwidacyjnych, odwetowych, a także m.in. w odbiciu 16 żołnierzy AK więzionych w Grybowie[1].
4 lutego 1944 z rozkazu ppłk Stefana Tarnawskiego „Tarło” w ramach przygotowań do akcji „Burza” został przeniesiony do zachodniego Lwowa[1], gdzie dołączył do II Oddziału (Kedyw) Okręgu Lwów AK, wchodząc w skład 26 Pułku Armii Krajowej[1]. 3 maja 1944 rozkazem komendanta obszaru lwowskiego, płk Władysława Filipkowskiego ps. „Cis” „Janka”, został mianowany na stopień podporucznika czasu wojny[1].
23 lipca 1944 podczas akcji Burza we Lwowie walczył w Śródmieściu, w drużynie por. Jerzego Gardymika „Romana”, a następnie został skierowany do Politechniki Lwowskiej, przy ul. Leona Sapiehy. Brał udział w walkach o hotel George, kościół Karmelitów, a następnie wrócił na politechnikę. Wraz z kpt. Janem Kozikiem ps. „Karski”, „Walek” brał udział w walkach o Kortumową Górę, za które rozkazem gen. Władysława Filipkowskiego z dn. 26 lipca 1944 otrzymał Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy. Następnie został skierowany do osłony Sztabu VI Okręgu AK, przy ul. Kochanowskiego 27[1]. Po zakończeniu operacji był więziony przez NKWD we Lwowie[1], a następnie wraz grupą kilkuset żołnierzy deportowany do Jarosławia celem wcielenia przymusowego do Armii Berlinga[1]. 29 listopada 1944 zbiegł i ukrywał się w klasztorze oo. Dominikanów, następnie ucharakteryzowany na zakonnika[1], pod fałszywym nazwiskiem przerzucony do zakonu oo. Bernardynów w Leżajsku, gdzie ukrywał się do 20 stycznia 1945[1]. Po kontakcie z dowódcą Inspektoratu Tarnów ppłk Stefanem Musiałkiem-Łowickim ps. „Mirosław”, został członkiem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość[1]. Otrzymał polecenie wstąpienia do I Oficerskiej Szkoły Piechoty Ludowego Wojska Polskiego w Krakowie, celem przekazywania informacji wojskowych do WiN. W maju 1945 jego batalion został przeniesiony do III Oficerskiej Szkoły Piechoty w Inowrocławiu. Po zakończeniu II wojny światowej nie ujawnił się, a po utraceniu kontaktu z łącznikiem WiN, który został aresztowany, nie odnowił kontaktu z organizacją[2]. 4 grudnia 1946 roku po rozformowaniu OSP nr 3, został przeniesiony do Oddziału I Sztabu Głównego Marynarki Wojennej PRL. W styczniu 1948 wskutek inwigilacji prowadzonej przez Oddział II Głównego Zarządu Informacji[1], po ujawnieniu faktu i przebiegu służby w AK, rozkazem admirała Włodzimierza Steyera w dniu 16 kwietnia 1948 został przeniesiony w randze kapitana marynarki w stan spoczynku i zwolniony ze służby[1][2], unikając dzięki działaniom kmdr Jerzego Staniewicza dalszych konsekwencji[2].
Po zakończeniu służby wojskowej ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim[1]. Ze względów politycznych nie przyjął jednak nominacji sędziowskiej[1]. Po odbyciu praktyk zawodowych związał się ze spożywczym ruchem spółdzielczym[1]. W 1965 przez cztery miesiące był wieziony w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku pod zarzutem nieujawnienia w dokumentach służby w Armii Krajowej. Do osiągnięcia wieku emerytalnego pracował w ruchu spółdzielczym „Społem”, pełniąc funkcje prezesa i wiceprezesa Spółdzielni Spożywców „Społem” w Sopocie i Gdańsku, a także prezesa Gdańskiego Oddziału Wojewódzkiego Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”. W okresie PRL pozostawał zaangażowany w inicjatywy mające na celu upamiętnianie żołnierzy AK[1].
W 1989 był jednym ze współzałożycieli Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (założonego jako Stowarzyszenie Żołnierzy Armii Krajowej na Pomorzu), członkiem zarządu okręgu i pierwszym prezesem koła Gdańsk-Wrzeszcz. Od 2002 pełni funkcje prezesa zarządu koła Gdańsk-Wrzeszcz Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej, od 2008 prezesa okręgu pomorskiego, a od 2009 do maja 2014 wiceprezesa Zarządu Głównego organizacji. W 2012 został wybrany przewodniczącym Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych Województwa Pomorskiego przy Urzędzie Marszałkowskim w Gdańsku (ustąpił w 2013 ze względu na zły stan zdrowia). W III RP awansowany do stopnia komandora Marynarki Wojennej RP w stanie spoczynku i uhonorowany wieloma odznaczeniami państwowymi[3].
Jego syn Wojciech Rakowski (ur. 1962), również jest działaczem SZŻAK[4].
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1944)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych
- Medal Wojska
- Złoty Krzyż Zasługi
- Brązowy Krzyż Zasługi
- Krzyż Partyzancki
- Krzyż Armii Krajowej
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Medal za Warszawę 1939–1945
- Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Krzyż Pamiątkowy Akcji Burza
- Medal „Pro Memoria”
- Medal „Pro Patria”
- Kombatancki Krzyż Pamiątkowy „Zwycięzcom” (ZKRPiBWP)
- Odznaka Marynarki Wojennej RP
- Krzyż 90-lecia Związku Inwalidów Wojennych RP
- Krzyż 95-lecia Związku Inwalidów Wojennych RP
- Medal „Za Zasługi dla ŚZŻAK”
- Odznaczenie Pamiątkowe „Wierni Akowskiej Przysiędze” (SZŻAK)
- Medal XXXV-lecia ZŻWP
- Odznaka Honorowa im. Krystyny Krachelskiej – Pamięci Powstania Warszawskiego
- Złoty Krzyż Honorowy „Za Zasługi dla Związku Piłsudczyków RP”
- Złota Odznaka Związku Inwalidów Wojennych RP
- Krzyż harcerski: 1934[1]
- Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
- Medal Prezydenta Miasta Gdańska
- Wyróżnienie Prezydenta Miasta Gdańska w kategorii „Aktywny Senior”
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Gdańskie CentrumG.C. Multimedialne Gdańskie CentrumG.C., Komandor Roman Rakowski kończy 100 lat. Wielka feta w Dworze Artusa [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ a b c Roman Rakowski „Grab”: Dlaczego nie zostałem „żołnierzem wyklętym”? [online], plus.dziennikbaltycki.pl, 17 lutego 2017 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ Polskie RadioP.R. PiK Polskie RadioP.R., „W cudzej skórze” [online], „W cudzej skórze”, 20 czerwca 2020 [dostęp 2024-04-20] (pol.).
- ↑ Gdańskie CentrumG.C. Multimedialne Gdańskie CentrumG.C., Dwaj miłośnicy Armii Krajowej odwiedzili magistrat - w jakim celu? [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2024-03-17] (pol.).