Ryszard Taedling
Data i miejsce urodzenia | 2 stycznia 1938 |
---|---|
Data śmierci | 2021 |
Zawód, zajęcie | dziennikarz, publicysta, dramaturg, tłumacz |
Ryszard Taedling (ur. 2 stycznia 1938 w Koninie, zm. 2021[1] ) – polski dziennikarz, dramaturg i tłumacz żydowskiego pochodzenia, ocalony z Holocaustu, po marcu 1968 na emigracji w Danii.
Życiorys
W czasie okupacji niemieckiej przebywał w getcie w Ostrowcu Świętokrzyskim[3]. Jako pięciolatek został przemycony z getta w koszu ziemniaków. Jego rodzice musieli wybrać, którego z dwóch synów uratować[4]. Po ucieczce z getta ukrywał się po aryjskiej stronie, zatajając żydowską tożsamość. Tak udało mu się doczekać wyzwolenia[3].
W 1957 zdał maturę w V Liceum Ogólnokształcącym im. Augusta Witkowskiego w Krakowie. W latach 1959–1968 pracował jako dziennikarz i recenzent kulturalny w redakcji Dziennika Polskiego w Krakowie[2][5][6]. Publikował m.in. recenzje teatralne[7][8][9], podpisywane często skrótem „taed” lub „(taed)”[7]. Pisywał także do Przekroju[10]. Współtworzył teksty dla kabaretu Piwnica pod Baranami. Wraz z Jerzym Vetulanim i Jerzym Mikułowskim Pomorskim założył w Piwnicy „Sekcję Geniuszy”[11]. Był inwigilowany przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej w związku z „utrzymywaniem kontaktów z cudzoziemcami z państw zachodnich oraz częstymi wyjazdami za granicę”[2].
W następstwie antysemickiej nagonki marca 1968 w Polsce wyjechał do Danii, gdzie uzyskał status uchodźcy politycznego[5]. Pracował jako dramaturg w Kopenhadze i w Aarhus: w Radioteatret (1971–1986) i Teatrze Królewskim(inne języki) (1983–1989), jako dramaturg niezależny (1989–1997), w kopenhaskim Husets Teater(inne języki) (od 1997), oraz w Aarhus Teater(inne języki) (od 1998). Przełożył na język duński słuchowisko Andrzeja Mularczyka Z głębokości wód (1990)[12].
Przypisy
- ↑ Dotarła do nas smutna wiadomość, że... - Piwnica pod Baranami [online], facebook.com [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ a b c Materiały operacyjne Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej Kraków sygn. 5488/1965. ipn.gov.pl. [dostęp 2021-06-15].
- ↑ a b Ryszard Taedling. ushmm.org. [dostęp 2021-06-15].
- ↑ Ryszard Taedling: Den udvalgte. politiken.dk, 24 marca 2004. [dostęp 2021-06-15].
- ↑ a b Ryszard Taedling. teaterleksikon.lex.dk, 9 lipca 2012. [dostęp 2021-06-15].
- ↑ Urszula Lisowska-Kożuch: „Dziennik Polski” w latach 1945–1970. Problematyka książki i jej upowszechniania. Katowice: 2007.
- ↑ a b Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970 r.. T. III. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1996, s. 333.
- ↑ Ryszard Taedling. Rozkoszne piekło. „Dziennik Polski”. 71, 23 marca 1968.
- ↑ Ryszard Taedling. Straszmy się!. „Dziennik Polski”. 67, 20 marca 1965.
- ↑ Ryszard Taedling – Archiwum Przekroju. przekroj.pl. [dostęp 2021-06-15].
- ↑ Julia Kalęba: Papież do profesora: - Posiwiałeś... Vetulani: - Nawet czarna owca bieleje. gazetakrakowska.pl, 24 listopada 2017. [dostęp 2021-06-15].
- ↑ Fra vandenes dyd (Z głębokości wód). Polska Bibliografia Literacka. [dostęp 2021-05-16].