Samodzielny Referat Informacyjny

Ten artykuł dotyczy wojska. Zobacz też: Stanford Research Institute.

Samodzielny Referat Informacyjny (SRI) – placówka terenowa Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w okresie 20-lecia międzywojennego, zajmująca się kontrwywiadem i częściowo wywiadem wojskowym. Samodzielne Referaty Informacyjne istniały przy Dowództwach Okręgu Korpusu; działał także Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Floty.

Etat Samodzielnego Referatu Informacyjnego Dowództwa Okręgu Korpusu (SRI DOK) tworzyło 5 stanowisk oficerskich (w tym kierownik, zwykle w stopniu kapitana lub majora), 1 stanowisko podoficerskie i kilka stanowisk urzędników cywilnych. Struktura wewnętrzna SRI była następująca:

• referat kontrwywiadowczy: zajmował się prowadzeniem afer szpiegowskich i rozpracowywaniem działalności komunistycznej w wojsku
• referat ogólny: zajmował się ochroną tajemnicy wojskowej w obiektach wojskowych, zakładach przemysłu ściśle wojennego, ochroną prac fortyfikacyjnych oraz współpracował na odcinku ochrony ogólnego przemysłu wojennego z władzami administracyjnymi
• referat narodowościowy: opracowywał analizy polityczno-narodowościowe i prowadził inwigilację elementów wywrotowych wśród mniejszości narodowych będących w wojsku lub mających styczność z wojskiem

Na czele każdego z referatów SRI stał oficer w stopniu porucznika, kapitana lub majora.

Pracę informacyjno-rozpoznawczą i przeciwdziałanie szpiegostwu Samodzielne Referaty Informacyjne prowadziły przy pomocy oficerów informacyjnych w garnizonach i oddziałach, brygad agentów-obserwatorów, tajnych współpracowników w poszczególnych aferach, przy konfidencjonalnej współpracy niektórych urzędników i doraźnej współpracy organów policji państwowej.

Siedziby poszczególnych SRI DOK znajdowały się w miastach, gdzie mieściły się sztaby Dowództw Okręgu Korpusu:

• SRI DOK I – Warszawa
• SRI DOK II – Lublin
• SRI DOK III – Grodno
• SRI DOK IV – Łódź
• SRI DOK V – Kraków
• SRI DOK VI – Lwów
• SRI DOK VII – Poznań
• SRI DOK VIII – Toruń
• SRI DOK IX – Brześć nad Bugiem
• SRI DOK X – Przemyśl
• Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Floty w Gdyni

Zakres pracy Samodzielnych Referatów Informacyjnych uległ ograniczeniu po 1930 roku, gdy wyłączono z ich gestii wywiad zaczepny na terenie przygranicznym.

SRI DOK I

• kpt. adm. (piech.) Franciszek Bronisław Wierzbicki (1939)

SRI DOK II

• kpt. / mjr piech. Wacław Michnowski (był w 1935 – 1939)

SRI DOK III

• kpt. adm. (piech.) Alfons Piorunowski (1934 – 1939)

SRI DOK IV

• kpt. piech. Wacław Lutomski – (od VIII 1927^[1])
• kpt. adm. (piech.) Zygmunt Budzyński – (1 IV 1931^[2] – IX 1939)

SRI DOK V

• kpt. piech. Stanisław Boehm – (od XI 1924^[3])
• kpt. art. Kazimierz Sambor – (od 23 III 1932^[4])
• kpt. adm. (san.) Tadeusz Stanisław Józef Klocek (1939)

SRI DOK VI

• por. piech. Eugeniusz Antoni Bielecki – (od X 1924^[5])
• kpt. Zdzisław Charewicz (był w 1933 i 1934)
• kpt. adm. (art.) Edward Bratkowski (p.o. 1939)

SRI DOK VII

• kpt. piech. Stanisław Konior (od 1 X 1927^[6])
• mjr piech. Franciszek Lewcio (od 1 VIII 1930)
• kpt. / mjr adm. (piech.) Leopold Szumski (był w 1935 – 1939)

SRI DOK VIII

• kpt. piech. Stanisław I Solecki (od VIII 1927^[7])
• kpt. piech. Marian Stanisław Włodarkiewicz (od 23 X 1931^[8])
• kpt. art. Ludwik Cyrkler (1939)

SRI DOK IX

• kpt. piech. Stanisław Małek (od IX 1924)
• mjr piech. Aleksander Hild (V – VI 1927)
• kpt. piech. Stanisław Małek (od VII 1927)
• kpt. piech. Franciszek Jan Nowak (był w V 1936)
• mjr piech. Władysław Brzychaczek (1939)

SRI DOK X

• mjr piech. Franciszek Berstling (1934–1939)

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Henryk Kopczyk, Niemiecka działalność wywiadowcza na Pomorzu 1920-1933, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1970, str. 142-143, 170-171, 279.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947). W: Jan Kazimierz Sawicki: Kadry morskie Rzeczypospolitej. T. V. Gdynia: 2011. ISBN 978-83-932722-0-4.