Soko J-21 Jastreb
Dane podstawowe | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Producent | SOKO | ||
Konstruktor | Zlatko Rendulić | ||
Typ | samolot szturmowy | ||
Konstrukcja | metalowa | ||
Załoga | 1 | ||
Historia | |||
Data oblotu | 19 lipca 1965 | ||
Liczba egz. | 224 | ||
Dane techniczne | |||
Napęd | BMB | ||
Ciąg | 11,1 kN | ||
Wymiary | |||
Rozpiętość | 10,56 m | ||
Wydłużenie | 5,5 | ||
Długość | 10,88 m | ||
Wysokość | 3,65 m | ||
Powierzchnia nośna | 19,43 m² | ||
Profil skrzydła | NACA 64A 213.5 -> NACA 64A 212.0 | ||
Masa | |||
Własna | 2 694 kg | ||
Startowa | 5100 kg | ||
Paliwa | 875 kg | ||
Osiągi | |||
Prędkość maks. | 820 km/h | ||
Prędkość przelotowa | 740 km/h | ||
Prędkość minimalna | 147 km/h | ||
Prędkość wznoszenia | 21 m/s | ||
Pułap | 12 000 m | ||
Zasięg | 1520 km | ||
Rozbieg | 700 m | ||
Dobieg | 600 m | ||
Dane operacyjne | |||
Uzbrojenie | |||
3 × km Browning AN/M3 kal. 12,7 mm oraz uzbrojenie podwieszane na 8 zaczepach zewnętrznych | |||
Użytkownicy | |||
Jugosławia, Serbia, Zair, Zambia, Libia | |||
Rzuty | |||
|
Soko J-21 Jastreb – jugosłowiański samolot szturmowy.
Historia
Prace nad samolotami odrzutowymi w Jugosławii trwały od 1957 r. Na bazie udanego Galeba w Instytucie Technicznym Lotnictwa (ATI) i Vojnotehnički Institut Beograd (VTI) w Belgradzie opracowano samolot szturmowy Jastreb. Został wyposażony w mocniejszy silnik Armstrong Siddeley Viper produkowany na licencji jako BMB oraz dostosowano go do przenoszenia uzbrojenia umożliwiającego atakowanie celów naziemnych. Pracami projektowymi kierował Zlatko Rendulić.
Oblot prototypu nastąpił w 1965 r., po pomyślnym zakończeniu badań w locie maszyna została skierowana do produkcji seryjnej w zakładach SOKO w Mostarze. Dla obniżenia kosztów produkcji konstruktorzy zadbali o unifikację elementów konstrukcyjnych i wyposażenia z Galebem. 31 grudnia 1968 r. maszyna została oficjalnie przyjęta na wyposażenie jugosłowiańskich sił powietrznych. Ze zbudowanych 224 egzemplarzy 175 Jastrebów było użytkowane w Jugosławii.
Po rozpadzie Jugosławii maszyny zostały wykorzystane w lokalnych konfliktach. Podczas wojna w Bośni i Hercegowinie 28 lutego 1994 r. dwa F-16 NATO przechwyciły formację 6 Jastrebów Sił Powietrznych Republiki Serbskiej. W wyniku walki 5 serbskich maszyn zostało zestrzelonych. W późniejszych latach samoloty były sukcesywnie wycofywane z użytkowania. Na początku XXI w. użytkowano je w Serbii i Libii.
Produkowano go w wariantach:
- J-21 – samolot szturmowy,
- IJ-21 – samolot rozpoznawczy,
- J-1L – wersja eksportowa produkowana dla Zambii i Libii.
Konstrukcja
Jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot szturmowy w układzie dolnopłatu o konstrukcji metalowej. Kadłub o przekroju owalnym, tylna część demontowalna w celu ułatwienia do silnika. Pod przednią częścią umieszczone dwupłytowe hamulce aerodynamiczne. Kabina pilota hermetyzowana, wyposażona w fotel katapultowy Folland 1-B. osłona kabiny odchylana na prawo. W kadłubie umieszczony jest zbiornik paliwa na 705 kg nafty. Skrzydło o obrysie trapezowym, profil płata NACA 64A 213.5 przechodzący w NACA 64A 212.0. Konstrukcja dwudźwigarowa z pracującym pokryciem, wyposażone w lotki oraz klapy Flowera. Na końcach płatów montowano zbiorniki paliwa odrzucane po opróżnieniu. Podwozie trójpunktowe z kółkiem przednim, wyposażone w hamulce tarczowe na kołach głównych. Silnik turboodrzutowy ze sprężarką osiową, dodatkowo istniała możliwość zainstalowania dwóch silników startowych o ciągu 2x450 kG. Maszyna była uzbrojona w 3 karabiny maszynowe Colt-Browing oraz 250 kg uzbrojenia na węzłach podskrzydłowych.
Bibliografia
- Soko I-1 "Jastreb". „Skrzydlata Polska”. 31/1970, s. 18, 2 sierpnia 1970. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Александар Радић. Јастреб – домаћи лаки јуришни авион. „Одбрана”. 69, s. 25-32, 15 września 2012. Serbia. ISSN 1452-2160. OCLC 494165421.
- Александар Радић. Јастребов лет – разговор с генералом проф. др Златком Рендулићем. „Одбрана”. 73, s. 6-15, 15 stycznia 2013. Serbia. ISSN 1452-2160. OCLC 494165421.