Stemonuraceae
Stemonurus apicalis | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | astropodobne | ||
Rząd | ostrokrzewowce | ||
Rodzina | Stemonuraceae | ||
Nazwa systematyczna | |||
Stemonuraceae Karehed Amer. J. Bot. 88: 2267. 14 Dec 2001[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
Stemonurus Blume (1826)[3] | |||
|
Stemonuraceae – rodzina roślin z rzędu ostrokrzewowców (Aquifoliales). Obejmuje 12 rodzajów z 95 gatunkami, z czego 55 należy do rodzaju Gomphandra i 15 do rodzaju Stemonurus[2]. Zasięg tych roślin obejmuje strefę tropikalną na obszarach występowania wilgotnych lasów równikowych[4]. Największe zróżnicowanie osiągają w południowo-wschodniej Azji, w północnej Australii (stan Queensland) oraz w zachodniej Oceanii[2] (na obszarze tym występuje 8 z 12 rodzajów)[4]. Poza tym występują na Półwyspie Indyjskim, na Madagaskarze i okolicznych wyspach, w zachodniej części Afryki równikowej oraz w północnej części Ameryki Południowej[4]. Drewno wielu gatunków jest cenione jako surowiec konstrukcyjny, dotyczy to drzew z rodzajów Whitmorea i Codiocarpus, a zwłaszcza Cantleya corniculata, której drewno stosowane jest jako zamiennik sandałowca, wykorzystywane do wyrobu mebli i w budownictwie łodzi i statków[4].
Morfologia
- Pokrój
- Zimozielone krzewy i drzewa. Charakterystyczne są okazałe pąki przypominające kształtem cygara[4].
- Liście
- Skrętoległe, bez przylistków, pojedyncze i całobrzegie[4][2].
- Kwiaty
- Zwykle raczej drobne (o średnicy do 6 mm, tylko u Whitmorea do 1,5 cm), zebrane w szczytowych wierzchotkowatych kwiatostanach. Najczęściej obupłciowe i promieniste, rzadziej jednopłciowe i wówczas rośliny dwupienne. Kielich kubeczkowaty, z 5 szerokimi działkami. Płatki korony zwykle wolne (zrośnięte u niektórych gatunków Gomphandra, brak ich zupełnie w męskich kwiatach Grisollea. Pręciki zwykle w liczbie 5 (w każdym razie takiej samej jak liczba płatków), ich nitki w górnej części się rozszerzają i są silnie owłosione oraz wyeksponowane podczas kwitnienia. Zalążnia jest górna, z boku z mięsistym przydatkiem (brak go u Gomphandra), z krótkim i siedzącym, szerokim znamieniem. Pojedyncza komora zawiera dwa zalążki[4].
- Owoce
- Kilkucentymetrowej wielkości pestkowiec jednonasienny[4], zwykle mniej lub bardziej spłaszczony[2]. W rodzajach, u których występuje przydatek na zalążni – jest on na owocu jaskrawo zabarwiony[4].
Systematyka
Przedstawiciele tej rodziny byli włączani początkowo do Icacinaceae. Odmienna budowa drewna, różnice morfologiczne i w końcu badania molekularne wykazały jednak ich odrębność. Według Angiosperm Phylogeny Website i systemu APG IV z 2016, jest grupą siostrzaną dla rodziny Cardiopteridaceae w obrębie ostrokrzewowców Aquifoliales[2][5].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
ostrokrzewowce |
| ||||||||||||||||||||||||
- Wykaz rodzajów[6]
- Cantleya Ridley
- Codiocarpus R. A. Howard
- Discophora Miers
- Gastrolepis van Tieghem
- Gomphandra Lindley
- Grisollea Baillon
- Hartleya Sleumer
- Irvingbaileya R. A. Howard
- Lasianthera P. Beauvois
- Medusanthera Seeman
- Stemonurus Blume
- Whitmorea Sleumer
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – S. [w:] James L. Reveal [on-line]. Cornell University. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ a b c d e f g h i Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 310-311. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
- ↑ List of Genera in STEMONURACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2016-11-11] (ang.).