Sveagruva

Sveagruva

Główna ulica osady na kilka lat przed zamknięciem. Na prawo urząd pocztowy i stołówka. Na lewo budynek administracyjny. Pomiędzy nimi budynki mieszkalne.
Państwo	Norwegia
Terytorium zależne	Svalbard
Tablice rejestracyjne	ZN
Położenie na mapie Svalbardu Sveagruva
Położenie na mapie Arktyki Sveagruva
77°54′00″N 16°43′50″E/77,900000 16,730556
Multimedia w Wikimedia Commons

Sveagruva (nor. Szwedzka kopalnia, znana również jako Svea) – była osada górnicza w Norwegii na wyspie Spitsbergen w archipelagu Svalbard. Założona w 1917 roku przez szwedzką firmę Aktiebolaget Spetsbergens Svenska Kolfält. Od roku 1934 własność norweskiej firmy wydobywczej Store Norske Spitsbergen Kullkompani (SNSK)^[1]. Wydobycie wstrzymano w roku 2016^[1]. 4 marca 2020 roku kopalnię zamknięto^[2], gdy wciąż było w niej dostępne około 10 milionów ton węgla. We wrześniu 2023 roku teren kopalni Sveagruva przywrócono naturze^[1].

W 2011 roku norweska firma wydobywcza Store Norske Spitsbergen Kullkompani rozpoczęła budowę kopalni węgla kamiennego w masywie góry Lunckefjell. Jej otwarcie miało miejsce w 2014 roku i zbiegło się w czasie z kryzysem sektora węglowego na całym świecie. Z tego powodu kopalnia nigdy nie osiągnęła założonej wydajności produkcyjnej – od chwili otwarcia była jedynie utrzymywana w gotowości do rozpoczęcia pełnowymiarowego wydobycia^[3].

12 października 2017 roku norweski rząd odmówił rozpoczęcia wydobycia z kopalni Lunckefjell. Oznaczało to w praktyce decyzję o zamknięciu kopalni, ponieważ bez wsparcia rządu Norwegii operacje wydobywcze stały się nieopłacalne^[3]. Wkrótce potem rząd Norwegii ogłosił plan budżetu na rok 2018, w którym uwzględniono koszty zamknięcia kopalni i usunięcia jej śladów. Decyzję motywowano brakiem perspektyw rozwoju dla branży węglowej oraz troską o środowisko archipelagu^[4].

20 grudnia 2018 roku SNSK podpisało umowę z firmą Hæhre Entreprenør, której zlecono usunięcie śladów kopalni w masywie Lunckefjell oraz osady Sveagruva w dwóch oddzielnych fazach^[5], o łącznej wartości 2,5 mld koron norweskich^[6]. Do 18 lutego 2019 roku usunięto sprzęt wydobywczy ze sztolni^[1], po czym usunięto budowle oraz drogę przez lodowiec Marthabreen. 11 września 2019 roku Gubernator Svalbardu dokonał inspekcji terenu przywróconego naturze^[7], co zakończyło fazę pierwszą.

Faza druga polegała na zlikwidowaniu śladów osady Sveagruva i przywrócenie jej naturze, za wyjątkiem trzech budynków o walorze zabytkowym. Całkowite zamknięcie osady nastąpiło 4 marca 2020 roku. W ciągu następnych trzech lat usunięto 60 budynków oraz zlikwidowano drogi dojazdowe, lotnisko polowe i infrastrukturę nadbrzeżną^[8]. Faza druga została zakończona 13 września 2023 roku^[6].

Łącznie koszt projektu wyniósł 1,6 mld koron norweskich, o 900 mln mniej niż początkowo zakładano^[6].

Na terenie byłej osady górniczej znajdują się obecnie trzy budynki zabytkowe: Saloonen, Vinboden, Hundegården. Pierwsze dwa wynajmowane są przez Centrum uniwersyteckie na Svalbardzie (UNIS) w celach naukowych i badawczych^[6].

W zabytkowej kopalni Gruve 3 w Longyearbyen dostępny jest z kolei dla turystów trójwymiarowy model osady górniczej Sveagruva, wykonany z 170 tys. zdjęć i 6 tys. skanów^[6].