Tytus Karpiński

Tytus Bolesław Karpiński

pułkownik obserwator pilot
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1894 Łowicz
Data i miejsce śmierci	4 czerwca 1982 Londyn
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Carskie Siły Powietrzne Lotnictwo Wojska Polskiego Armée de l’air RAF
Jednostki	7. oddział lotniczy 11. eskadra wywiadowcza
Stanowiska	dowódca eskadry
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Tytus Bolesław Karpiński (ur. 4 stycznia 1894 roku w Łowiczu, zm. 4 czerwca 1982 w Londynie) – pułkownik obserwator pilot Wojska Polskiego, żołnierz Polskich Sił Powietrznych. Dowódca 11. eskadry wywiadowczej, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej.

Syn Wawrzyńca i Elżbiety z Białków. W Łowiczu ukończył szkołę realną, a następnie zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Warszawskiego Instytutu Politechnicznego Cesarza Mikołaja II. W 1914 r. został powołany do odbycia służby w armii carskiej. Służbę rozpoczął w kawalerii, następnie został skierowany do artylerii. Ukończył szkołę podchorążych artylerii w Odessie i został przydzielony do jednostki moździerzy walczącej na froncie wołyńskim. W 1916 r. po raz pierwszy zetknął się z lotnictwem, z racji swych studiów politechnicznych został przydzielony jako porucznik obserwator artylerii i oficer techniczny do 7. oddziału lotniczego^[1]. 2 stycznia 1918 roku wstąpił do III Korpusu Polskiego w Rosji, następnie służył w polskim oddziale awiacyjnym w Odessie^[2][3][4].

Jesienią 1918 r. przedostał się do Warszawy pod pretekstem kontynuacji przerwanych studiów. Wstąpił do tajnego Związku Lotników Polskich i wziął udział w zajęciu lotniska mokotowskiego^[5][6]. Należał do sztabu organizującego przejęcie lotniska i był w grupie oficerów pertraktujących kapitulację stacjonujących na nim oddziałów niemieckich^[7]. 10 listopada 1918 r. zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Pod koniec listopada, w załodze z por. pil. Miśkiewiczem, uległ katastrofie na lotnisku mokotowskim^[8]. 16 grudnia uczestniczył w pierwszej w Polsce przysiędze lotników na wierność Rzeczpospolitej^[9][10].

Podczas wojny polsko-bolszewickiej otrzymał przydział do 11. eskadry wywiadowczej, w styczniu 1920 r. objął jej dowództwo^[11][12]. Był jednym z pierwszych dowódców polskich eskadr, którzy przygotowali i wdrożyli polskie regulaminy użycia lotnictwa^[13]. Podczas działań bojowych wyróżnił się, w załodze z sierż. pil. Bielem, poprzez nawiązanie łączności z grupą operacyjną kawalerii działającej w kierunku na Słuck^[14].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w Wojsku Polskim. 12 kwietnia 1921 r. został przydzielony do 1. pułku lotniczego jako oficer techniczny. W 1925 r. ukończył w Warszawie szkolenie pilotażowe oraz został awansował do stopnia majora. W 1927 roku został szefem Wydziału Technicznego w Departamencie IV Lotnictwa MSWojsk. W 1928 r. został awansowany do stopnia podpułkownika, a latach 1928–1930 studiował w Paryżu w École Superieure d'Aeronautique et de Constructions Mecaniques zdobywając tam tytuł inżyniera^[15].

Po ukończeniu studiów powrócił do Polski i 20 listopada 1930 r. objął stanowisko II zastępcy ds. technicznych szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. 30 maja 1931 r. został wybrany do władz LOPP^[16]. Wszedł w skład Komitetu budowy pomnika ku czci poległych lotników, który został odsłonięty w 1932 r.^[17]  8 lutego 1933 r. został mianowany I zastępcą, w marcu awansował na stopień pułkownika. Również w 1933 r. stanął na czele polskiej ekipy biorącej udział w zawodach o Puchar Gordona Bennetta. Kpt. Franciszek Hynek i por. Zbigniew Burzyński na balonie „Kościuszko” zdobyli wówczas pierwsze miejsce^[18]. W listopadzie zainicjował przekształcenie 113. eskadry myśliwskiej nocnej w jednostkę wyposażoną w samoloty jednomiejscowe^[19].

W 1938 r. objął stanowisko zastępcy szefa zaopatrzenia Dowództwa Lotnictwa MSWojsk. Jako zdolny organizator przyczynił się do utworzenia w Szkole Podchorążych Lotnictwa Grupy Technicznej, szkolącej oficerów służby technicznej lotnictwa oraz szkoły mechaników lotniczych. Ponadto zorganizował lotniczą komisję gospodarki materiałowej, komisję wypadków lotniczych oraz rozbudował Instytut Techniczny Lotnictwa i związany z nim Dywizjon Doświadczalny. W sierpniu 1939 r. został szefem kontroli technicznej lotnictwa. 26 sierpnia został przydzielony do Naczelnego Dowództwa Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września został ewakuowany na teren Rumunii^[15].

Udało mu się uniknąć długotrwałego internowania i przedostał się do Francji, gdzie został członkiem komisji kwalifikującej polskich specjalistów lotniczych do pracy w francuskich zakładach lotniczych^[20]. Po klęsce Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do Polskich Sił Powietrznych i otrzymał numer służbowy RAF P-0816^[21]. Służył w Inspektoracie Polskich Sił Powietrznych, pełnił funkcję oficera łącznikowego z Dowództwem Obsługi Technicznej RAF^[22]. W lipcu 1943 r. objął kierownictwo Polskiego Działu Organizacji, Techniki i Zaopatrzenia^[23].

Kierował zespołem, który w 1944 r. opracował 15-letni plan odbudowy i rozwoju lotnictwa polskiego w okresie powojennym. W 1945 r. został awansowany brytyjskiego do stopnia Air Commodore^[6]. Służbę w lotnictwie pełnił do 1949 r. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie, był aktywny w środowisku polonijnym. Był m.in. członkiem Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii. Zmarł w czerwcu 1982 roku w Londynie, został pochowany na cmentarzu South Ealing^[24].

Był odznaczony^[4]:

• Polową Odznaką Obserwatora nr 3^[25]
• Krzyżem Walecznych — dwukrotnie^[26]
• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
• Złotym Krzyżem Zasługi (19 marca 1931)^[27]
• Krzyżem Komandorskim Orderu Korony Rumunii
• Legią Honorową

• Stanisław Januszewski: Awiacja I Korpusu Polskiego na Wschodzie 1917–1918. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2018. ISBN 978-83-64688-18-8.
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Wacław Makowski: Cywil w wojsku: wspomnienia z życia i wojen : 1897–1929. T. Część I i II. Piekary Śląskie: Wydawnictwo ZP, 2010. ISBN 978-83-61529-87-3. OCLC 802159233.
• Edward Malak: Administrowanie w lotnictwie polskim 1926–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004. ISBN 83-7322-945-0. OCLC 58532001.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
• Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 .
• Kronika Polska. „Skrzydlata Polska”. 6/1931, czerwiec 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Tadeusz Malinowski. Puhar Bennetta w rękach Polski. „Skrzydlata Polska”. 9-10/1933, wrzesień-październik 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• J. Kędz. Tytus Karpiński. „Skrzydlata Polska”. 2/1983, 9 stycznia 1983. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.