Zamek w Pruchniku

Zamek w Pruchniku
Symbol zabytku nr rej. A - 785 z 05.01.1995
Ilustracja
Basteja zamku (2024)
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Pruchnik

Położenie na mapie Pruchnika
Mapa konturowa Pruchnika, blisko prawej krawędzi u góry znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Pruchniku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Pruchniku”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Pruchniku”
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego
Mapa konturowa powiatu jarosławskiego, na dole po lewej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Pruchniku”
Położenie na mapie gminy Pruchnik
Mapa konturowa gminy Pruchnik, po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Pruchniku”
Ziemia49°54′29″N 22°32′55″E/49,908056 22,548611
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Pruchniku[a] – ruiny zamku z XVI wieku, leżącego na Podgórzu Rzeszowskim[1] w Pruchniku, w powiecie jarosławskim, wpisanego do rejestru zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego.

Historia

Pierwsze wzmianki o istnieniu zamku (fortalicium Prochnyk) pochodzą z końca XV wieku, kiedy to Rafał Pruchnicki zbudował dwór obronny po wschodniej stronie miasta. W 1524 r. Tatarzy pod murami twierdzy ponieśli klęskę i przez następne 100 lat nie prowadzili działań wojennych w tej okolicy. Po śmierci ostatniego męskiego przedstawiciela linii Pruchnickich zamek z całym kompleksem dóbr przeszedł w ręce rodziny Pieniążków. Nowi właściciele najprawdopodobniej w miejscu istniejącego zamku dokonali jego rozbudowy tworząc nowoczesną fortecę bastejową. W drugiej połowie XVIII w. zamek spłonął i nie został już odbudowany. Ostatnimi właścicielami zamku byli Szembekowie i Mycielscy.

Architektura

Zamek, z którego zachowały się ruiny, powstał w 2. połowie XVI wieku. Został wzniesiony na planie czworoboku o wymiarach 40 x 40 m. Posiadał dwa piętrowe skrzydła mieszkalne – zachodnie i południowe, zaś w części centralnej – dziedziniec. W narożach zamku wybudowano dwie basteje kamienno-ceglane. W celu zwiększenia bezpieczeństwa został otoczony mokrą fosą, która wraz ze stawami wchodziła w system obronny zamku. Z dawnych zabudowań zachowały się: północno-zachodnia baszta, wybudowana na planie koła o średnicy 12 m, oraz fragment skrzydła zachodniego, pełniącego niegdyś funkcje mieszkalne[2].

Uwagi

  1. ↑ Istnieją źródła, w których opisany obiekt przedstawiany jest jako Zamek w Węgierce ze względu na historyczne położenie terytorialne

Przypisy

  1. ↑ Praca zbiorowa: Regionalna geografia fizyczna Polski. Poznań 2021, s.473
  2. ↑ pozostałości zespołu zamkowego. zabytek.pl. [dostęp 2024-07-30].

Bibliografia

  • MarianM. Wolski MarianM., „Zamek, którego i gruzów już nie ma"? Zamek w Pruchniku. Lokalizacja i zmiany własnościowe do pocz. XVII wieku., „Studia Historica III”, Kraków: Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, 2004, s. 485-491, DOI: 10.24917/2577 .