Çamardo Kilisesi
41°16′43″K 43°09′08″D / 41.27861°K 43.15222°D / 41.27861; 43.15222İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Durum Yıkık Mimari Mimari tür Kilise Mimari biçim Gürcü mimarisi Özellikler Malzemeler Kesme taş, dolgu duvar
Çamardo Kilisesi (Gürcüce: ჩამარდოს ეკლესია), Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Çamardo olan Akdarı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin kiliseyi tanımladığı 1902 yılında sağlam olan yapı, günümüzde büyük ölçüde yıkıktır.[1][2]
Tarihçe
Çamardo Kilisesi'nin bulunduğu Çamardo köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Cavaheti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Çamardo köyü tamamen boşalmıştı. Köyün kilisesi olan Çamardo Kilisesi'nin Çamardo'nun Osmanlıların eline geçmesinden sonra cemaatsiz kaldığı anlaşılmaktadır. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin kiliseyi tanımladığı 1902 yılında yapı hâlâ ayakta duruyor ve samanlık olarak kullanılıyordu. Kilisenin daha sonraki dönemde yıkıldığı bu tespitten de anlaşılmaktadır.[1][3]
Mimari
Tek nefli bir yapı olan Çamardo Kilisesi, Ekvtime Takaişvili'nin 1902 yılındaki tanımlamasına göre, kesme taşlardan inşa edilmiş tipik eski kiliseydi. Dikdörtgen bir plana (yaklaşık 9,5 x 5,5 m) sahip olan yapının iki yana eğimli ve taşlarla örtülmüş bir çatısı vardı. Kilisenin pencereleri batı ve güney duvarlarında yer alıyordu. Giriş kapısı güneye açılıyordu. Kaplama taşlarının bir kısmı sökülüş olmakla birlikte kilise genel olarak iyi korunmuştu.[1] 2014 yılına gelindiğinde Çamardo Kilisesi'nin güney duvarı ve çok az sayıda kaplama taşı kalmıştır. Yapının düzgün kesme taşlarla dolgu duvar tekniğinde inşa edildiği bu kalıntılardan da anlaşılmaktadır.[2][4]
Kaynakça
- ^ a b c Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. 62.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 61. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 377". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
- ^ "Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, 2008, s. 273" (PDF). 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
