Ahoti Kilisesi
40°53′01″K 41°39′29″D / 40.88361°K 41.65806°D / 40.88361; 41.65806İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Durum Yıkılmış Mimari Mimari tür Kilise Mimari biçim Gürcü mimarisi Tamamlanma 10. yüzyıl Özellikler Malzemeler Taş, harç
Ahoti Klisesi (Gürcüce: ახოთის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Ahoti olan Kömürlü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1]
Tarihçe
Ahoti Kilisesi, Ahoti Manastırı'nın ana kilisesidir. Bu manastırın ve kilisenin bulunduğu Ahoti köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ahoti (ახოთი), Gürcüce bir yer adı olup ormanken tarlaya dönüştürülmüş arazi anlamına gelir.[2] Gürcüce bir ad taşıması köyün Osmanlı döneminden önce bir Gürcü yerleşimi ve buradaki manastır ile kilisenin de Gürcü dinsel yapıları olduğunu göstermektedir. Nitekim duvar tekniği ve kullanılan malzemeler açısından Ahoti Kilisesi'nin 10. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildiği tahmin edilmektedir.[3] Cami olarak da kullanılmış olan Ahoti Kilisesi, köyde yeni bir caminin inşa edilmesinden sonra, 1970'lerde büyük ölçüde yıkılmıştır.[4]
Mimari
Ahoti Kilisesi, Kömürlü köyünün Aşağı mahalle denen kısmında, iki küçük derenin birleştiği yerde, bir terasta yer kurulmuş olan Ahoti Manastırı'nın ana kilisesidir. Manastırın yapıları içinde kubbeli ve tek mekânlı Ahoti Kilisesi'nin apsisi, kuzey ve güney duvarları görece iyi durumda günümüze ulaşmıştır. Kilisenin dikdörtgen planlı bir yapı olduğu anlaşılmaktadır. Apsiste dekoratif amaçlı sarımsı taş kullanılmıştır. Duvarlarda benzer bir kullanıma rastlanmamaktadır. Kilisenin duvarları kaba yonu orta büyüklükte taşlarla harç kullanılarak örülmüştür. Kilisenin kuzey duvarının doğu tarafta, dış kısım ile apsis arasında bir depo yer alır. Depo bugün yıkık haldedir. Kilisenin kuzey tarafında bir ek binası olduğu anlaşılmaktadır. Bu ek binanın kilisenin giriş kapısı olması ihtimali de vardır. Kilisenin kuzey tarafında bulunan başka bir yapının kuzey ve doğu duvarları bugüne ulaşmıştır. Bu kilisenin sağlam halini hatırlayan köylülerin verdiği bilgiye göre kilisede duvar resimleri de bulunuyordu.[1][3]
Kaynakça
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 49. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "ახო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 11 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 129, ISBN 9786058624818.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 60, ISBN 9789941478178.
