Dil (organ)

Dil, tipik bir tetrapodun ağzında bulunan kaslı bir organdır. Sindirim sürecinin bir parçası olarak çiğneme ve yutma için yiyecekleri manipüle eder ve birincil tat alma organıdır. Dilin üst yüzeyi (dorsum) çok sayıda lingual papilla içinde yer alan tat tomurcukları ile kaplıdır. Tükürük tarafından hassas ve nemli tutulur ve zengin bir şekilde sinir ve kan damarlarıyla beslenir. Dil aynı zamanda dişleri temizlemek için doğal bir araç görevi görür.^[1] Dilin en önemli işlevlerinden biri insanlarda konuşmayı, diğer hayvanlarda ise ses çıkarmayı sağlamaktır.

• Corpus lingua: Dilin ucuyla kökü arasında kalan dil gövdesi.
• Radix lingua: Dil kökü. Gırtlak kapağının önünde yer alan ve tonsilla linualis'i (folliculi linguales) taşıyan dil tabanı.
• Dorsum lingua: Dil papillerini (papillae linguales) taşıyan dil sırtı.
• Margo lingua: Dilin dişlere değen yan kenarları.
• Apex lingua: Dil ucu.
• Tunica mucosa lingualis: Anat, sümükdokusu

Dile pürüzlü bir görünüm veren, dilin üst yüzeyinde ve yanlarında yer alan minik çıkıntılara verilen isimdir. İçlerinde tat tomurcukları bulundururlar. Bu tomurcuklar içerisinde ise tat hücreleri vardır.

1. Papillae filiformes: İpliksi papiller. Daha uzunca ve kalın olanına papillae conicae denir.
2. Papillae fungiformes: Mantar şeklindeki papil türü.
3. Papillae vallatae: Kısa ve daha geniş fungiform (mantar şekilli) papilla
4. Papillae lentiformes
5. Papillae foliatae: Dilin arka yan kenarında bulunan, tat tomurcuklarını içeren paralel yerleşimli çok sayıda yapraksı mukoza kıvrımı.

• Tat tomurcuklar içerenler:

1. Dilin ön bölümlerinde bulunan mantarsı papillalar (Özellikle süt içtikten sonra daha da görünür hale gelirler)
2. Diğerlerine göre daha büyük ve daha az sayıda olan çanaksı papillala: Dilin arkasında ters bir V harfi biçiminde dizilmişlerdir.
3. Yapraksı papillalar: Dilin arka yanlarındadır. Mantarsı, çanaksı ve yapraksıdırlar.

• Tat tomurcuğu içermeyenler:

1. Sayıca en çok olan ipliksi papillalar (papillae filiformes): Neredeyse dilin tüm yüzeyini kaplarlar ve dokunma duyusuyla ilgili olarak görev yaparlar.

Folliculi linguales: Dil kümeleri. Dil mukozasının altındaki tonsillaların meydana getirdiği tepemsi çıkıntılar. Ortalarında birer oyuk/kanal bulunur.

XII. Kafa çifti olan N.hypoglossus tarafından innerve edilen sekiz adet dil kası. İntrinsik kaslar dilin içinde yer alır. Ekstrinsik kaslar ise, dil kemiği (os hyoideum) dan başlayıp dilde sona ererler ve yine dilin hareketlerinden sorumludurlar.

1. M. genioglossus
2. M. hyoglossus
3. M. palataglossus
4. M. styloglossus
5. M. chondroglossus

1. M. longitidinalis superior
2. M. longitidinalis inferior
3. M. transversus linguae
4. M. verticalis linguae

1. Fonasyon. Konuşma seslerinin diğer fonasyon organlarıyla birlikte oluşturmaya yardımcı olur.
2. Tat alma: İnsan dilinin her yeri farklı tatları hisseder. Dil ucu "tatlı", ucun hemen arkası "tuzlu", dilin yanları "ekşi" ve arkası "acı" tatlarını hisseden algılayıcılar barındırır.
3. Besinleri ağızda çevirerek çiğnemeye yardımcı olur.
4. Besinleri yutulmak üzere boğaza gönderir.

Wikimedia Commons'ta Dil (organ) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.