Ersarı

Ersarı (Türkmence: Ärsary) - büyük türkmen boylarından biri. Çoğunlukla Türkmenistan'ın güneyinde, güneydoğusunda, Afganistan'ın kuzeyinde, Pakistan'da yaşarlar. Sayısı 2,1 milyon civarındadır. Bunun yaklaşık 1 milyonu Türkmenistan'da, 900 bini Afganistan'da, 200 bini de Pakistan'da, Türkiye'de, Rusya'da, İran'da, İngiltere'de, ABD'de ve diğer ülkelerdedir.

Ersarı boyunun; Bekevül, Kara, Güneş ve Ulutepe olmak üzere dört ana kolu vardır.

Ersarılar Oğuz türklerinin torunlarıdır. Oğuzların Salur boyuna aittirler. Kayı boyuna mensup olan Selçuk Türklerinin de Ersarı olduklarına dair görüşler vardır. Konuştuklari türkmen lehçesi Türkmenistan resmi dili ile karşılaştırıldığında, gramatik bakımdam Türkiye Türkçesine daha yakındır.

13. yüzyıl Moğol istilalarından sonra Türkmenlerin büyük çoğunluğu bugünkü Azerbaycan'a ve Türkiye'ye, Irak'a göç etmişlerdir. Geride kalan Türkmenler ise, Sayin Han türkmenleri ismi altında Mangışlak Yarımadası ve Balkan dağları civarlarında bir birleşik kurmuşlar. O zamanlarda Cengiz Han'ın torunu Batu Han tarafından kurulan Altın Orda Devleti hanları Sayin Han unvanını taşımışlar ve türkmenlerin o anda yaşadıkları yer Altın Orda Devletinin sınırlarına ait olduğundan dolayı buradaki Türkmenlere Sayin Han türkmenleri denmiştir.

13. yüzyılda Salur boyundan Ersarı baba (Batur Ersari, Ersarı bay) isimli türkmen serdarı Moğol istilalarından sonra Orta Asya'da dağınık olan türkmenleri Sayın Han türkmen bileşigi altında etrafina toplamış ve türkmenler İç Oğuz ve Dış Oğuz olarak organize içinde kendilerini korumuşlardır. Bu hakkında Hive Hanı Abu Al-gazi Bahadur Hanın "Şecereyi-Terakime" isimli kitabinda da yazmaktadır.

17. yüzyılda Türkmenler oturdukları Mangışlak Yarımadası ve Üstyurt bölgesinden doğuya hareket etmişlerdir. Bunun nedeni Ceyhun nehrinin Hazar denizine dökülen kolunun kesilmesi ve susuzluk olarak biliniyor. Ersarı boyu yaşam şartları daha iyi olan Amuderyanın (Ceyhunun) orta akımlarına doğru ilerlemişler ve buraları ele geçirerek mekan tutmuşlar. 19. yüzyıla kadar burada bağımsız topluluk olarak yaşamışlardır. 19. yüzyılda Buhara Emirliği'ne vergi ödemek ve asker vermek zorunda kalmışlardır. Aynı zamanda ersarılardan kişiler Buhara Emirliğin'de yüksek mevkilerde bulunmuşlardır. Buhara Emirliğin'in ruslar tarafından işgal edilmesi sonucunda, ersarıların bir bölümü Rus hakimiyeti altına girmiş, diğer bir bölümü de, ingiliz-rus sınır çizmeleri sonucunda Afganistan sınırı içinde kalmıştır.

1979'da Afganistan'ı Rusların işgal etmesinden dolayı,1980'li yıllarda Afganistan'ın kuzeyinde yaşayan Ersarı aileleri Pakistan'a doğru göçe başlamıştır. Dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından 1982 yılında Türkiye'de Tokat iline iskan ettirilen^[1] Türkmenler, Tokat başta olmak üzere Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yaşamını sürdürmektedirler.

Bu gün çoğunluk olarak, Türkmenistan'ın Lebap vilayetinde, Mary vilayetinin Türkmenkala ve Bayram-Ali etraflarında, Afganistan'ın Herat, Şibirgan, Anthoy (Antkuyu), Mezar-ı Şerif, Akça, Meymene, Taş-Kurgan, Belh, Cüzcan, Kunduz bölgelerinde, Türkiye'nin İstanbul, Tokat, Hatay vilayetlerinde yaşamaktadırlar. Türkmenistan'ın Ahal vilayetinin Kaka etrafında yaşayan Ali-eli boyu da Ersarı boyunun bir uyruğu sanılmaktadır.

Ünlü Ersarılardan bazıları: Seydi, Gayıbi, Sultanniyaz Beğ, Halîfe Kızılayak, Kemal Han Afgani, Rehmet Seyit, M. Gapurow [1]6 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

Dış bağlantılar

http://www.sfbars.org/ersari.html30 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/191954/Ersari22 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
https://web.archive.org/web/20110311202901/http://www.rugreview.com/habibu.htm
http://www.spongobongo.com/her9997.htm23 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.teknikportal.com/ulkeler-tarihi-arsiv-t15586.0.html5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
https://archive.today/20130112133909/http://www.asilkan.org/sabit/afgan.htm

Ayrıca bakınız

^ "Afgan Türklerinin Türkiye'ye göçü ANKARA (A.A)". T24. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)