Gelaşeni Kilisesi
41°02′24″K 42°12′12″D / 41.04000°K 42.20333°D / 41.04000; 42.20333İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Durum Yıkıntı Mimari Tamamlanma ? Orta Çağ Özellikler Malzemeler Moloz taş, kesme taş, kireç harcı
Gelaşeni Kilisesi (Gürcüce: გელაშენის ეკლესია), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Gelaşeni olan Güleş köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1] Gelaşeni Kilisesi, köyün eski adının farklı yazılışlarından dolayı Goreşen Kilisesi, Goleşen Kilisesi ve Güleşen Kilisesi olarak da bilinir.
Tarihçe
Gelaşeni Kilisesi'nin bulunduğu Gelaşeni köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin yaptığı tahrire göre köyde 1574 yılında 14 Hristiyan hane bulunuyordu.[2] Bu köyün kilisesi olan Gelaşeni Kilisesi'nin Osmanlı döneminden önce inşa edildiği ve bu Hristiyan halkın ibadet mekanı olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır. Köyün Müslümanlaşmasından sonra kilise zaman içinde yıkılmış ve taşları Ardanuç ilçesine bağlı Konaklı köyündeki caminin inşasında kullanılmıştır. Bu taşlardan ikisinde, Gürcü ulusal sembolü olan Bolnisi haçı bulunmaktadır.[1][3]
Mimari
Tek nefli bir yapı olan Gelaşeni Kilisesi, köyün merkezinin 800 metre batısında, yolun 50 metre güneyinde yer alır. Genişliği 9,90 metre olan kilisenin uzunluğunu, çok fazla zarar görmüş olmasından dolayı tespit etmek mümkün değildir. Gelaşeni Kilisesi, moloz ve kesme taşlardan kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Dolgu sistemi duvarları olan yapının dış yüzey kaplama taşlarının çoğu sökülmüştür. Kilisenin doğusunda yarım daire şeklinde bir apsis, apsisin yan taraflarında birer oda bulunmaktadır. Kuzey tarafta kalan oda dört köşeli bir mekândır. Güney taraftaki odanın planını tam olarak tespit etmek mümkün değildir. Gelaşeni Kilisesi'nin iç duvarlarının sıvanmış olduğu anlaşılmaktadır. Köylülerin verdiği bilgiye göre kilisenin yakınında üç adet Gürcü şarap küpü bulunmuş, ama bunlar imha edilmiştir. Ardanuç’un Konaklı köyünün Cami mahallesindeki eski caminin inşasında kullanılan Bolnisi haçı figürlü iki taşın Gelaşeni Kilisesi’nden götürüldüğü köylüler tarafından ifade edilmiştir.[4]
Kaynakça
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 83. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 36. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 133, ISBN 9789941478178.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 76, 83. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
