Tsihia Kilisesi
41°21′24″K 42°26′01″D / 41.35667°K 42.43361°D / 41.35667; 42.43361İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Durum Kalıntılar Mimari Mimari tür Kilise Mimari biçim Gürcü mimarisi Tamamlanma 12. yüzyıl Özellikler Malzemeler Kesme taş
Tsihia Kilisesi (Gürcüce: ციხიას ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Tsihia olan Yoncalı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2] Bulunduğu mahallenin eski adından dolayı Cakelebi Kilisesi (ჯაყელების ეკლესია) olarak da bilinir.
Tarihçe
Tsihia köyünde Gürcülerden kalma üç adet kiliseden biri olan Tsihia Kilisesi, 12. yüzyılda, bugün "Cakeller" (ჯაყელები) olarak adlandırılan mahallede inşa edilmiştir. Mahallenin adı Samtshe-Saatabago devletini yöneten Cakeli sülalesinden gelir. 1886 Rus nüfus tespitinde “Çakellar” (Чакелларъ) olarak kaydedilmiş olan mahallede sadece 4 hane bulunuyordu.[3] Kilisenin inşa tarihi, kiliseye ait Gürcüce yazıtın 2005 yılında Gürcü tarihçi Buba Kudava tarafından tespit edilmesiyle anlaşılmıştır. Bu yazıtta 12. yüzyılda yaşamış Gürcü devlet adamı Abulasani'nin adı geçmektedir. Tsihia Kilisesi'nin ve Tsihia köyünün bulunduğu Şavşeti bu sırada Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bugünkü köyün sınırları içinde üç kilisenin bulunması buranın büyük bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[1][2]
Kalıntılar
Gürcüce yazıtı olan Tsihia Kilisesi, günümüzde "Cakeller" (ჯაყელები) olarak adlandırılan mahallede bulunuyordu. Bugün kilisenin bulunduğu yerde kaba yonu büyük taşlar kalmıştır. Bu kiliseye ait irice ve pembe kesme taş ise, kilisenin kalıntısının olduğu noktanın 400 metre güneybatısında, eski mezarlığın olduğu yerde 2005 yılında bulunmuştur. Taşın üzerinde dört satırdan oluşan ve Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleriyle oyulmuş bir yazı vardır. Bu yazılı taş, köylülerin verdiği bilgiye göre, kilisenin bulunduğu “Çakeller” mahallesinden buraya taşınmıştır. Söz konusu yazı da bu taşın bir kiliseye ait olduğunu göstermektedir. 12. yüzyıla ait bu yazıda, kilisenin banisi Gürcü yerel yönetici Abulasani’nin adı geçmektedir.[1]
Kaynakça
- ^ a b c 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 47. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 172, ISBN 9789941478178.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1448". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2023.
