Aleja Juliusza Słowackiego w Krakowie

aleja Juliusza Słowackiego

Krowodrza Stare Miasto
nr rej. A-1570/М z 24 listopada 2020
Widok na północ ze skrzyżowania z ul. Łobzowską
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Poprzednie nazwy	Ulica Wałowa Ulica Jana Kilińskiego
Przebieg
al. 29 listopada ul. Warszawska ul. Kamienna ul. Prądnicka, ul. Długa ul. Śląska, ul. Długa ul. J. Żuławskiego ul. Mazowiecka, ul. Krowoderska ul. Łobzowska ul. Teofila Lenartowicza pl. Inwalidów, ul. Karmelicka al. A. Mickiewicza
Położenie na mapie Krakowa aleja Juliusza Słowackiego
Położenie na mapie Polski aleja Juliusza Słowackiego
Położenie na mapie województwa małopolskiego aleja Juliusza Słowackiego
50°04′23,0″N 19°55′57,0″E/50,073056 19,932500
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleja Juliusza Słowackiego – aleja w Krakowie, położona w północno-zachodniej części miasta, znajdująca się pomiędzy Nową Wsią i Krowodrzą, czyli dzielnicą V a Piaskiem i Kleparzem, czyli dzielnicą I.

Biegnie z południa na północ i jest jedną z ulic tworzących II obwodnicę Krakowa. Jej przedłużeniem na północ jest al. 29 listopada, a na południe al. Adama Mickiewicza.

Aleję tworzą dwie trójpasmowe ulice rozdzielone pasem zieleni. Razem z al. Adama Mickiewicza i al. Zygmunta Krasińskiego tworzą ciąg komunikacyjny nazywany popularnie Alejami Trzech Wieszczów. Dawniej była to ulica zwyczajowo zwana Wałową, a oficjalnie od 1890 do 1912 roku była to ulica Jana Kilińskiego^[1].

Przed powstaniem alei znajdował się na jej miejscu wał ziemny i stare okopy, niektóre budowane jeszcze przez Kościuszkę oraz po ich zachodniej stronie – Bastion II „Nowowiejski”, w okolicy dzisiejszego pl. Inwalidów i Fort Kleparz, który znajduje się w okolicach dzisiejszej ul. Prądnickiej, obiekty austriackiej Twierdzy Kraków.

Wzdłuż wału biegł nasyp, zbudowanej w latach 1887–1888, kolei obwodowej (cyrkumwalacyjnej), a równolegle do niego droga nazywana ulicą Wałową^[2][3].

W 1905 roku Miasto wykupiło od wojska teren obwałowań likwidowanej wewnętrznej linii fortów, która do 1909 roku stanowiła granicę Krakowa. W tym samym roku do miasta przyłączono kilka wsi położonych na zachód od linii fortyfikacji. W 1911 roku zlikwidowano linię kolei cyrkumwalacyjnej, postanowiono przeprowadzić szeroki bulwar obwodowy. Włączono do niego biegnącą wzdłuż niej a istniejącą już wcześniej ulicę^[2][3].

Aleja Juliusza Słowackiego, dawniej była określana jako „droga strategiczna”, „droga wałowa”, oraz nieoficjalnie ulica Wałowa^[1]. W 1890 roku Rada Miasta Krakowa nadała oficjalną nazwę, ul. Jana Kilińskiego, natomiast w 1912 roku aleja została nazwana imieniem Juliusza Słowackiego, polskiego poety epoki romantyzmu^[1].

24 listopada 2020 roku aleja Juliusza Słowackiego, wraz z alejami Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego, jako Aleje Trzech Wieszczów zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych^[4].

• 
  Rok 1904, nasyp kolei cyrkumwalacyjnej i ul. Kilińskiego. Widok na południe od skrzyżowania z przyszłą ul. Mazowiecką, z okna „szafirowej pracowni” Stanisława Wyspiańskiego przy ul. Krowoderskiej 79
• 
  Rok 2020, ta sama okolica, widok ze skrzyżowania z ul. Mazowiecką
• 
  Aleja Słowackiego w 1928 roku, widok z Nowego Kleparza na południe
• 

Nieparzysta strona ulicy:

• al. Juliusza Słowackiego 1 (ul. Karmelicka 59) – kamienica, zbudowana w 1908 roku według projektu Henryka Rittermana.
• al. Juliusza Słowackiego 5 – kamienica, zbudowana w 1905 roku.
• al. Juliusza Słowackiego 7 – kamienica własna Jana Sas-Zubrzyckiego, zbudowana w 1895 roku według jego projektu. 31 października 1995 roku została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych.
• al. Juliusza Słowackiego 9 – zabytkowa kamienica, zbudowana w latach 1899–1904 według projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego. 31 stycznia 1995 roku została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych.
• al. Juliusza Słowackiego 11a (ul. T. Lenartowicza 15) – kamienica, zbudowana w 1937 roku według projektu Stanisława Nebenzahla.
• al. Juliusza Słowackiego 15 – Dom mieszkalny profesorów UJ, zbudowana w 1929 roku według projektu Ludwika Wojtyczko i Stefana Żeleńskiego. 21 marca 1994 roku została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych.
• al. Juliusza Słowackiego 19 – zabytkowa kamienica, zbudowana około 1930 roku. 18 grudnia 2007 roku została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych.
• al. Juliusza Słowackiego 25 (ul. Krowoderska 74) – kamienica, zbudowana w 1908 roku według projektu Beniamina Torbe.
• al. Juliusza Słowackiego 27 (ul. Krowoderska 79) – kamienica z ok. 1900 roku, w której miał „szafirową pracownię” Stanisław Wyspiański.

Parzysta strona ulicy:

• al. Juliusza Słowackiego 2 (pl. Inwalidów 7-8) – Kamienica Będzikiewicza, projektował Fryderyk Tadanier, 1930.
• al. Juliusza Słowackiego 4 – kamienica, zbudowana w 1932 roku według projektu Stanisława Osieka.
• al. Juliusza Słowackiego 6 – kamienica, zbudowana około 1930 roku.
• al. Juliusza Słowackiego 10 – kamienica, zbudowana w 1934 roku według projektu Julisza Eintrachta.
• al. Juliusza Słowackiego 12 (ul. T. Lenartowicza 16) – kamienica, zbudowana w latach 1934–1935 według projektu Alfreda Düntucha i Stefana Landsbergera.
• al. Juliusza Słowackiego 14 (ul. T. Lenartowicza 17) – kamienica, zbudowana w latach 1895–1896 według projektu Józefa Wetzsteina.
• al. Juliusza Słowackiego 18a-20 (ul. Łobzowska 44) – budynek krakowskiego Starostwa Powiatowego, projekt Fryderyka Tadaniera i Stefana Strojka, 1935.
• al. Juliusza Słowackiego 22 – budynek Polskiego Radia Kraków, projektował Tomasz Mańkowski, 1996.
• al. Juliusza Słowackiego 50 – dom Bractwa Górniczego, modernistyczny budynek projektował Maksymilian Burstin, 1928.

Opracowano na podstawie źródła: Gminnej ewidencji zabytków – Kraków^[5].

• 
  al. Słowackiego 1
  Kamienica czynszowa (1908)
• 
  al. Słowackiego 2
  Kamienica Będzikiewicza
• 
  al. Słowackiego 4
  Kamienica (proj. Stanisław Osiek, 1932)
• 
  al. Słowackiego 5
  Kamienica (1905)
• 
  al. Słowackiego 6
  Kamienica (ok. 1930)
• 
  al. Słowackiego 7
  Kamienica własna Jana Sas-Zubrzyckiego
• 
  al. Słowackiego 8
  Kamienica (proj. Stanisław Osiek, 1932)
• 
  al. Słowackiego 9
  Kamienica (proj. Jan Sas-Zubrzycki, 1899–1904)
• 
  al. Słowackiego 11a
  Modernistyczna kamienica, projektował Stanisław Nebenzahl, 1937
• 
  al. Słowackiego 12
  Kamienica (proj. Alfred Düntuch, Stefan Landsberger, 1934–1935)
• 
  al. Słowackiego 15
  Dom mieszkalny profesorów UJ
• 
  al. Słowackiego 17a
  Tablica pamiątkowa w elewacji budynku Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych
• 
  al. Słowackiego 18a-20
  Starostwo powiatowe
• 
  Zabytkowa kamienica, około 1930
• 
  al. Słowackiego 22
  Budynek Radia Kraków
• 
  al. Słowackiego 27
  Kamienica w której na drugim piętrze znajdowała się „szafirowa pracownia” Wyspiańskiego
• 
  al. Słowackiego 50
  Dom Bractwa Górniczego
• 
  Ogród Krakowianek

• Praca zbiorowa: Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-922906-8-1.
• Praca zbiorowa: Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2.
• Elżbieta Supranowicz: Nazwy ulic Krakowa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków 1995, ISBN 83-85579-48-6.