Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Prehoryłem

Cerkiew Narodzenia Matki Bożej

cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Miejscowość	Prehoryłe
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	warszawsko-chełmska
Wezwanie	Narodzenia Matki Bożej
Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne ikony	Prehoryłska Ikona Matki Bożej
Historia Data zakończenia budowy przed 1632 Data zamknięcia 1938; 1947 Data zniszczenia • przez 1938; 1950 władze II RP (1938) Data odbudowy 1943
Dane świątyni Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 3 Liczba ikonostasów 1 Liczba naw 1
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew Narodzenia Matki Bożej – prawosławna, następnie unicka i ponownie prawosławna świątynia w Prehoryłem, wzniesiona w XVII w. i zburzona w 1938 w czasie akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej.

Cerkiew w Prehoryłem istniała już w 1632, gdy przeniesiono do niej ikonę, uważaną za cudowną. Prehoryłe zamieszkiwała niemal w całości ludność prawosławna, mimo postępów unii w regionie^[1]. W późniejszym okresie parafia w Prehoryłem przyjęła jednak unię. Cerkiew ponownie stała się świątynią prawosławną w 1875, wskutek kasaty unickiej diecezji chełmskiej przez władze rosyjskie^[2]. Prehoryłska Ikona Matki Bożej, wariant Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło”^[1], była otaczana kultem nie tylko przez miejscową ludność prawosławną, ale i katolików obrządku łacińskiego^[2]. W 1932 pięć tysięcy wiernych, w tym przybysze z Wołynia, wzięło udział w uroczystościach trzystu lat kultu wizerunku w cerkwi w Prehoryłem^[2][1]. W 1937 z Prehoryłskiej Ikony Matki Bożej miał w nadprzyrodzony sposób wydzielać się wonny olej o cudotwórczych właściwościach^[1][2].

8 lipca 1938 cerkiew w Prehoryłem została zniszczona w ramach akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej na ziemi chełmskiej, trzeciej fazy akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych w II Rzeczypospolitej^[2]. Według relacji świadków burzący cerkiew przerwali odprawiane w niej nabożeństwo i wyrzucili cudowną ikonę ze świątyni. Zgromadzona ludność próbowała ratować inne elementy wyposażenia. Ikonę przeniesiono do cerkwi w Szychowicach. Jej dalsze losy są nieznane^[2]. Prawosławni mieszkańcy Prehoryłego odbudowali cerkiew w 1943, wykorzystując materiał z rozebranej synagogi w Kryłowie. Budynek ten przetrwał do 1950, gdy jako nieużytkowany (po wysiedleniach prawosławnych Ukraińców) i opuszczony został rozebrany. O jej istnieniu przypomina od 2009 tablica przygotowana przez wolontariuszy pracujących w ramach zespołu „Cmentarze Pogranicza”, położona w sąsiedztwie cmentarza unickiego w Prehoryłem^[2].

• Fotografie zniszczonej cerkwi