Jan Henryk X Hochberg
Hans Heinrich X von Hochberg | |||
Hochberg | |||
Książę | |||
Rodzina | Hochbergowie | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 2 grudnia 1806 | ||
Data i miejsce śmierci | 20 grudnia 1855 | ||
Ojciec | Jan Henryk VI | ||
Matka | Anna Amalia Anhalt-Köthen-Pless | ||
Żona | pierwsza żona | ||
Dzieci | 1.- Jan Henryk XI Hochberg – (1833-1907). | ||
|
Jan Henryk X Hochberg (niem. Hans Heinrich X Graf von Hochberg) (ur. 2 grudnia 1806 w Berlinie, zm. 20 grudnia 1855 tamże) – hrabia von Hochberg, książę Pszczyński i Książa, magnat, przemysłowiec, arystokrata, polityk[1].
Biografia
Jan Henryk X Hochberg urodził się 2 grudnia 1806 r. w Berlinie. Był pierworodnym synem Jana Henryka VI Hochberga i księżniczki Anny Amalii Anhalt-Köthen-Pless. Ich siedzibą był zamek Książ. Młody książę był pod opiekę krewnych, pszczyńskich Anhaltów, których był siostrzeńcem. Karierę rozpoczął w pruskiej armii, ale ze względu na nieporadność swego ojca, musiał ją porzucić i zająć się zarządzaniem rodowymi włościami w Książu. W 1832 r. Jan Henryk X Hochberg ożenił się z Idą von Stechow-Kotzen, córką Fryderyka Ludwika Wilhelma von Stechow, z którą miał piątkę dzieci. Po śmierci pierwszej żony w 1848 r. poślubił Adelheidę v. Stechow, siostrę swojej pierwszej żony. Był członkiem Zgromadzenia Narodowego w Prusach. Zmarł 20 grudnia 1855 r. w Berlinie, pochowany został w Świebodzicach w krypcie kościoła Św. Mikołaja.
Historia
W 1846 roku brat matki – książę Henryk von Anhalt-Pless, ostatni potomek męski tego rodu, związanego historycznie z rodziną von Promnitz na mocy odpowiednich umów sukcesyjnych zapisał siostrzeńcowi Janowi Henrykowi X znaczne dobra księstwa pszczyńskiego na Górnym Śląsku. Dzięki pozyskaniu nowych dóbr Hochbergowie (Jan Henryk X, Jan Henryk XI, Jan Henryk XV) stali się jednym z najbogatszych i najbardziej wpływowych rodów arystokratycznych Śląska. Jan Henryk X von Hochberg, syn i spadkobierca budowniczego Starego Książa, zapisał się w annałach rodzinnych wielkimi literami, został pierwszym w tym rodzie księciem[2]. Przejęcie przez Hochbergów księstwa pszczyńskiego, potwierdzone zostało dekretem królewskim z 1848 roku, kolejny dekret – z 1850 roku, przyznawał Janowi Henrykowi X i jego następcom tytuł książąt von Pless. Nadany mu w Charlottenburgu w 1855 roku dyplom, gwarantował rozszerzenie herbu, na którym łączą się otoczone purpurą książęcego płaszcza stary herb hrabiowski, nadany w roku 1683 Hochbergom z herbem sławnego rodu von Promnitz[3].
Panowanie
Pod rządami Jana Henryka X rozpoczęto w księstwie pszczyńskim wielkie inwestycje przemysłowe. W oparciu o wzorce swoich zakładów skupionych w Wałbrzychu na Dolnym Śląsku i ściągniętych stamtąd fachowców, powstały 4 nowe kopalnie węgla kamiennego: „Schadok” w Kokocińcu (1846), „Radość Augusty” w Łaziskach Górnych (1847), „Brada” w Łaziskach Górnych (1850) i „Fryderyk Erdmann” pod Mikołowem (1850)[4]. Powstały też nowe huty żelaza: „Adelajda” w Gostyni (1850) i „Justyna” pod Katowicami, rozbudowano hutę „Ida” w Kokocińcu (1846), której budowę rozpoczęto za panowania poprzedniego księcia, a kopalnię „Emanuelssegen” poddano modernizacji, wyposażając w maszyny parowe. Hochberg przywiązywał dużą wagę do rozbudowy sieci drogowej. W 1852 roku uruchomiono pierwszą w dobrach pszczyńskich linię kolejową z Murcek do Katowic, która umożliwiła znaczne zwiększenie wydobycia węgla kamiennego w kopalni „Emanuelssegen”. Jan Henryk X dał się poznać jako energiczny gospodarz. Na początku jego panowania w latach (1846–1848) przypadła klęska nieurodzaju i głodu, która wstrząsnęła Górnym Śląskiem. Prócz wielkiej pomocy dla ludności powiatu pszczyńskiego podjętej częściowo z administracją rządową, książę pszczyński dla przezwyciężenia ogólnego upadku swych dóbr, a zwłaszcza rolnictwa, przedsięwziął wielkie roboty takie jak melioracje i osuszanie pól i łąk, regulacje rzek i potoków oraz budowę dróg lokalnych, które to działania kontynuował potem jego syn Jan Henryk XI (1855–1907)[5].
Przypisy
Bibliografia
- Jerzy Polak: Poczet panów i książąt pszczyńskich: Od Fryderyka Erdmanna Anhalta do Jana Henryka XV Hochberga, Część 2. Pszczyna: Towarzystwo Miłośników Ziemi Pszczyńskiej, 2007.
- Instytucje dla dobra górników Kopalń Książańskich Jego Wysokości, Księcia von Pless w Wałbrzychu na Śląsku, Wałbrzych: Biblioteka Fundacji Księżnej Daisy, 2015.
- A. Kuzio-Podrucki, Hoberg, Hohberg, Hochberg. Trzy nazwiska – jeden ród, Wałbrzych 2018, ISBN 978-83-941763-3-4.
- Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983, Tom 74, Numer 2, s. 283
- p
- d
- e
- Przemysław (1290–1306)
- Leszek (1306–1336)
- Mieszko cieszyński (1306–1308)
- Mikołaj II (1336–1365)
- Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1377)
- Jan I (1377–1380/1382)
- Jan II Żelazny, Mikołaj IV (1380/2–1385)
- Jan II Żelazny (1385–1424)
- Mikołaj V, Wacław II (1424–1437)
- Wacław II (1437–1456)
- Małgorzata z Szamotuł (regent i współrządząca 1456–1462)
- Jan V (1456–1493)
- Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506)
- Walentyn Garbaty (1506–1521)
- Jan Dobry (1521–1532)
- Jerzy Hohenzollern (1532–1543)
- Jerzy Fryderyk Hohenzollern (1543–1552)
- Ferdynand I (1552–1564)
- Maksymilian I (1564–1576)
- Rudolf I (1576–1612)
- Maciej I (1612–1619)
- Ferdynand II (1619–1637)
- Ferdynand III (1637–1645)
- Władysław IV Waza (1646–1648)
- Jan Kazimierz Waza (1648)
- Karol Ferdynand Waza (1648–1655)
- Jan Kazimierz Waza (1655)
- Ludwika Maria Gonzaga (1655–1663)
- Juliusz I d’Enghien (1663)
- Ludwika Maria Gonzaga (1663–1666)
- Leopold I (1666–1705)
- Józef I (1705–1740)
- Karol I (1711–1740)
- Maria Teresa I (1740–1742)
- Fryderyk I (1742–1786)
- Fryderyk Wilhelm I (1786–1797)
- Fryderyk Wilhelm II (1797–1840)
- Fryderyk Wilhelm III (1840–1861)
- Wilhelm I (1861–1880)
- Wiktor I Maurycy (1880–1893)
- Wiktor II Amadeusz (1893–1923)
- Wiktor III August (1923–1945)
- Franciszek I Albrecht (1945)
|