Zygmunt Martyniak

Zygmunt Martyniak
Ilustracja
Zygmunt Martyniak, Lublin ok. 1924
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1907
Piotrków Trybunalski

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

magister prawa
Alma Mater

Uniwersytet Lubelski w Lublinie

Prokurent
Miejsce pracy

Bank Rolny w Poznaniu

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”

Zygmunt Martyniak[1] (ur. 14 kwietnia 1907 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski prawnik i sportowiec, działacz akademicki[2] i społeczny, podporucznik pilot Wojska Polskiego, prokurent Banku Rolnego w Lublinie, a następnie w Poznaniu, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Młodość, wykształcenie i praca zawodowa

Jego rodzice – Tomasz Martyniak i Antonina z Szulców – mieszkali w Hajnówce (Puszcza Białowieska), a od 1915 na stancji w Pudrzejowicach, leżących przy linii kolejowej Warszawa – Baranowicze. Pod koniec sierpnia 1915 postanowili ewakuować się do Charkowa, gdzie zamieszkali przy ulicy Czebotarskiej 42. Tutaj Zygmunt Martyniak rozpoczął naukę w Polskim Gimnazjum Realnym Zbigniewa Szczawińskiego. Wiosną 1918 rodzina Martyniaków wróciła do Polski, gdzie kilka miesięcy przebywała w Warszawie, a następnie przeprowadziła się do Lublina i zamieszkała przy ulicy 3-go Maja pod numerem 6, gdzie jego ojciec Tomasz objął restaurację[3] w luksusowym hotelu[4] „JANINA”[5], jednym z najnowocześniejszych w tym czasie obiektów w Lublinie[5], o czym 23 marca 1919 zawiadamiał na pierwszej stronie „Głosu Lubelskiego”[6]. Ponadto jako restaurator, był członkiem „Zrzeszenia Restauratorów Ziemi Lubelskiej” (podobnie jak jego brat bliźniak Stanisław Martyniak - ojciec Czesława), który w 1920 wsparł „Polski Czerwony Krzyż” oraz fundusz im. Piłsudskiego[7]. Zygmunt kontynuował naukę w drugiej klasie Gimnazjum Realnego Zrzeszenia Nauczycieli, noszącego następnie nazwę Gimnazjum Państwowego im. Hetmana Jana Zamoyskiego[8]. W tym okresie należał do reprezentacji sportowej młodzieży szkolnej Lublina, która m.in. 23 września1923 brała udział w zawodach piłki nożnej i lekkoatletycznych pomiędzy reprezentacjami Lublina i Lwowa[9]. Po śmierci ojca w 1924 cały ciężar kształcenia i wychowania Zygmunta spadł na matkę.

Zygmunt Martyniak w okresie studenckim (pierwszy z lewej)

W czerwcu 1926 Zygmunt Martyniak zdał egzamin maturalny i został przyjęty na Wydział Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych Uniwersytetu Lubelskiego[10] (od 1928 Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), gdzie studiował prawo i ekonomię, a w 1931 uzyskał stopień magistra na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W okresie studenckim był działaczem akademickim[11]. Należał do założycieli Korporacji Akademickiej Korabia[11] (wchodzącej w skład Zjednoczenia Polskich Akademickich Korporacji Chrześcijańskich), w której w latach 1928/29 był prezesem[1]. Ponadto był członkiem zarządu Bratniej Pomocy KUL (BPKUL) 1927/28, a w roku akademickim 1928/29 piastował stanowisko prezesa BPKUL [11]. Działał także w Stowarzyszeniu Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”[2] na KUL-u, gdzie w latach 1928/29 w zarządzie organizacji kierował m.in. sekcją filozoficzną i sekcją społeczną[8]. W okresie studenckim, w organizacji tej współpracował m.in. z późniejszą żoną Heleną Janczewską - kierowniczką do spraw kobiecych (1925/26)[12], kuzynem Czesławem Martyniakiem[12] - kierownikiem sekcji filozoficzno-religijnej (1925/26)[12], a także ks. Stefanem Wyszyńskim - kierownikiem sekcji zagadnień narodowych (1925/26)[13]. W marcu 1933 – jako senior „Odrodzenia” – na zebraniu ogólnym, omówił nową ustawę o szkołach akademickich[14]. Będąc jednym z absolwentów w październiku 1936 podpisał odezwę Alma Mater Lublinensis, do byłych słuchaczy Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie, o zapisywanie się na członków Towarzystwa Przyjaciół KUL oraz udział w organizowaniu zbiórki, którą Uniwersytet corocznie urządzał na terenie całej Polski[15].

Po studiach, w 1931 podjął pracę na stanowisku prokurenta Państwowego Banku Rolnego w Lublinie, który w listopadzie 1935 zyskał nowoczesną siedzibę przy ulicy Chopina[16], a następnie w Poznaniu, gdzie rodzina Martyniaków przeprowadziła się w 1938. Był członkiem zarządu Koła Lubelskiego Zrzeszenia Pracowników Państwowego Banku Rolnego w Lublinie[17] oraz działaczem Ligi Morskiej i Kolonialnej. 2 stycznia 1938 lokalna gazeta donosiła, że „zaszczytne wyróżnienie spotkało kilkanaście osób z okręgu lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej, za nieszczędzenie wysiłków w propagowaniu polskiego morza, polskiej marynarki i gromadzeniu Funduszów Obrony Morskiej”[18],  w tym m.in. Zygmunta Martyniaka, który otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi.

Zygmunt Martyniak (stoi, drugi z lewej) w Aeroklubie Lubelskim
Pilot Zygmunt Martyniak i obserwator Zygmunt Kinel w szpitalu w Baranowiczach, wrzesień 1933
Zygmunt Martyniak (pośrodku) z pucharem, Lublin 1929
po lewej Zygmunt Martyniak z bratem stryjecznym Czesławem Martyniakiem, Lublin ok.1925
Zygmunt Martyniak z żoną Heleną z domu Janczewską (Lublin, sierpień 1937)
Zygmunt Martyniak ok. 1931
Zygmunt Martyniak z rodziną, od lewej syn Zbigniew, żona Helena z Janczewskich, teściowa Teodora Janczewska z Lubienieckich, syn Jerzy (Lublin, lipiec 1937)
Tabliczka epitafijna na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie, 31 stycznia 2007

Kariera sportowa

Zygmunt Martyniak był wszechstronnym sportowcem[19]. W okresie studenckim należał do Akademickiego Związku Sportowego[20] KUL w Lublinie[21]. Uprawiał m.in. pilotaż sportowy[22]. W 1929 po odbytym szkoleniu w Szkole Pilotażu Lubelskiego Klubu Lotniczego został wylaszowany[23] i uzyskał uprawnienia pilota[24]. Był "jednym z najczynniejszych członków Aeroklubu Lubelskiego[24][25]. W 1933 – lecąc nowym samolotem Lubelskiego Klubu Lotniczego LKL-4 – uzyskał III miejsce w klasyfikacji[26] w zlocie gwiaździstym do Warszawy zawodników krajowych podczas Drugiego Międzynarodowego Meetingu Lotniczego w Warszawie[24]. W tym też roku w czerwcu uczestniczył (reprezentując – obok Wojciecha Kołaczkowskiego – barwy Lubelskiego Klubu Lotniczego) w V-tym Locie Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki, orgaznizowanym przez Aeroklub Krakowski[27] – najprawdopodobniej najstarszych na świecie zawodach samolotowych[28]. We wrześniu 1933 lokalne dzienniki donosiły, że biorący udział w V-tym Krajowym Konkursie Lotniczym[29] – Zygmunt Martyniak i obserwator Zygmunt Kinel ulegli katastrofie[30]. Lecąc samolotem LKL-4 w pobliżu wsi Pogorzelce "samolot wpadł w płaski korkociąg i opadł na ziemię, rozbijając się doszczętnie"[24] z wysokości około 100 m, a "załoga uległa ogólnemu potłuczeniu i w stanie groźnym odwieziona została do szpitala w Baranowiczach[24]. "Nie odnieśli natomiast żadnych okaleczeń i obrażeń wewnętrznych"[31].

Zygmunt Martyniak był czynnym zawodnikiem klubu sportowego Lublinianka[32][33][34]. W 1925 występował w składzie KS Lublinianki[35] grającej w finałach mistrzostw Polski w piłce nożnej[36][37] (grupa wschodnia). Lublinianka przegrała wówczas z Pogonią Lwów, która zdobyła mistrzostwo Polski[38]. 30 stycznia 1927 uczestniczył w dorocznym walnym zgromadzeniu Lubelskiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej, w którym brali udział delegaci 12 klubów: z Lublina, Równego, Kowla, Chełma i Lubartowa, w czasie którego został wybrany na członka zarządu ZOPN[39], obok m.in. dr Jana Arnsztajna. W czasie trwania obrad złożył wniosek proponujący włączenie trzech kubów kl. C do kl. B okręgu lubelskiego i został on przyjęty większością głosów[39]. Po zakończeniu kariery czynnego zawodnika, w latach 30. XX w., był sędzią piłkarskim[40][41][42][43] (od 1931 był sędzią ligowym[44]).

W latach 20. i 30. XX w. Zygmunt Martyniak był wyróżniającym się tenisistą okręgu lubelskiego, m.in. w turniejach tenisowych WKS Unij, które odbywały się w Lublinie przy ul. Lipowej, w 1925 uzyskał I miejsce w grze podwójnej (Kijak)[45], a w 1929 zdobył I miejsce w grze pojedynczej[46]. W lipcu 1933 wystąpił w meczu o drużynowe mistrzostwo Polski[47], który odbył się w Lublinie, a mecz ten zakończył się zwycięstwem drużyny LKT Lwów. Sukcesy odnosił w grze deblowej, grając ze swym bratem stryjecznym Czesławem Martyniakiem[19], m.in. w 1928 zajęli II miejsce w grze podwójnej na turnieju tenisowym w Lublinie[48], w którym zwycięzcami zostali dr Arnsztajn i kpt. Dudziński (obecnie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim organizowane są rozgrywki tenisowe imienia prof. Czesława Martyniaka[49] MARTYNIAK CUP[50]). W 1934 był w gronie fundatorów pucharu im. dr Jana Arnsztajna[51], zawodnika i propagatora gry w tenisa ziemnego.

Zygmunt Martyniak uprawiał również strzelectwo. W 1935 znalazł się w zespole ośmiu zawodników wyznaczonych z Lublina do grupy przedolimpijskiej w tej dyscyplinie sportu[52]. W 1936 został wicemistrzem[53] w III wewnętrznych zawodach strzeleckich pracowników Państwowego Banku Rolnego, w których udział wzięło ponad 800 pracowników Banku. Ponadto w 1937 uczestniczył w zawodach strzeleckich o mistrzostwo okręgu lubelskiego, gdzie również zdobył II miejsce[54].

Służba wojskowa

W 1931 Zygmunt Martyniak odbył dziesięciomiesięczne szkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie (1931), a następnie został zwolniony do rezerwy w stopniu kaprala podchorążego[55]. Po kolejnych kilkumiesięcznych ćwiczeniach wojskowych uzyskał nominację na stopień podporucznika rezerwy w korpusie lotnictwa[56]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, w końcu sierpnia 1939, został zmobilizowany[57] do Bazy Lotniczej nr 3 w Poznaniu[58], która następnie została przeniesiona na wchód Polski i wtedy też, na miejscu zbiórki, ostatni raz widziała go żona Helena i syn Jerzy, który miał w tym czasie zaledwie 5 lat. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939[59]. Wzięty do niewoli sowieckiej w Złotnikach k. Trembowli[60] przebywał w obozie jenieckim w Starobielsku. Wiosną 1940 na podstawie decyzji Biura Politycznego Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej (bolszewików) i naczelnych władz państwowych ZSRR z 5 marca 1940 – tak jak tysiące innych oficerów Wojska Polskiego, został zastrzelony przez NKWD[61] w tył głowy. Należy do ofiar zbrodni katyńskiej. Zwłoki zostały ukryte w zbiorowej mogile na terenie VI kwartału strefy leśnej na Piatichatkach koło Charkowa. Tabliczka upamiętniająca zamordowanego Zygmunta Martyniaka znajduje się na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

Życie prywatne

Żona – Helena z Janczewskich (ślub został zawarty w Lublinie 6.08.1933, a związek małżeński pobłogosławił ksiądz Szymański[62] – rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), siostrzenica[63] prof. Jana Henryka Lubienieckiego, ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. W latach 1923/24 zasiadała w Radzie nadzorczej „Bratniej Pomocy Studentów Uniwersytetu Lubelskiego"[64]. Ponadto należała – razem z późniejszym Prymasem Polski Stefanem Wyszyńskim – do Ligi Katolickiej w Lublinie[65], a także Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”[66], którego również byli członkami. W 1924 otrzymała "Odznakę za Zasługę"[67] za wytrwałe i umiejętne prowadzenie Harcerstwa na Kresach, a w 1928 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. W 1930 została mianowana nauczycielką Gimnazjum Państwowego im. W. Syrokomli w Nieświeżu[68]. W 1938 należała do grona Honorowych Gospodyń na Balu Morskim w Lublinie[69], z którego część dochodu z biletów trafiała na cel charytatywny związany m.in. z Funduszem Obrony Morskiej[70]. Po II wojnie światowej mieszkała wraz z synami w Chrzanowie, gdzie była nauczycielką języka polskiego w I Liceum Ogólnokształcącym im. St. Staszica[71], a następnie w Technikum Mechaniczno-Elektrycznym. Owocem związku małżeńskiego Heleny i Zygmunta byli: Jerzy Martyniak (ur. 1934), Zbigniew Martyniak (ur. 1936) i Jan Martyniak (ur. 1940).

Upamiętnienie i odznaczenia

  • 11 listopada 1937 został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[75] "za zasługi na polu pracy społecznej".
  • W 2009 Komitet Organizacyjny Programu "Katyń.. ocalić od zapomnienia" – dla uhonorowania pamięci porucznika Zygmunta Martyniaka[79], poinformował, że posadzony został Dąb Pamięci, a rodzinie przekazano stosowny certyfikat.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Katyń 1940, Martyniak Zygmunt [online], Katyń 1940 [dostęp 2024-05-13]  (pol.).
  2. a b MiesięcznikM. Znak MiesięcznikM., Miesięcznik znak - wydania z lat 1950 - 1959, 1 kwietnia 1958, s. 433 [dostęp 2024-05-14]  (pol.).
  3. BibliotekaB. Jagiellońska BibliotekaB., Obwieszczenia Publiczne : dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości. R.5, № 63 A (17 sierpnia 1921), Ministerstwo Sprawiedliwości, 17 sierpnia 1921, s. 7 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  4. Redaktor 2, Spacerkiem po śladach pobytu Józefa Piłsudskiego w Lublinie [online], Urszulanki Lublin, 20 listopada 2022 [dostęp 2024-08-09]  (pol.).
  5. a b Hotel Janina - Lublin Fotografia - Teatr NN [online], teatrnn.pl [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  6. Stanisław (1887-1943) RedS.(1. 1. ) R. Sasorski Stanisław (1887-1943) RedS.(1. 1. ) R. i inni, Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1919, R. 6, nr 80, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 23 marca 1919, s. 1 [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  7. Stanisław (1887-1943) RedS.(1. 1. ) R. Sasorski Stanisław (1887-1943) RedS.(1. 1. ) R. i inni, Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1920, R. 7, nr 86, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 27 marca 1920, s. 3 [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  8. a b BolesławB. Zimmer BolesławB. (red.), 50 lat Gimnazjum i Liceum imienia Jana Zamoyskiego w Lublinie 1915-1965, katalogi.bn.org.pl, 1967, s. 216 [dostęp 2024-05-18]  (pol.).
  9. Tadeusz (fl 1922-1925) WydT.(1. 1. ) W. Skoraczewski Tadeusz (fl 1922-1925) WydT.(1. 1. ) W. i inni, Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1923, R. 10, nr 256, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 20 września 1923, s. 7 [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  10. GrażynaG. Karolewicz GrażynaG., Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1925-1939, we wspomnieniach swoich pracowników i studentów, Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1989, s. 173, ISBN 978-83-228-0031-7 [dostęp 2024-05-18]  (pol.).
  11. a b c Archiwum Korporacyjne - Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich [online], www.archiwumkorporacyjne.pl [dostęp 2024-05-14] .
  12. a b c Chaciński AntoniCh.A. Red Chaciński AntoniCh.A., Prąd. Miesięcznik Poświęcony Zagadnieniom Religijnym, Narodowym i Społecznym. 1926 R.14 nr1, „PAN Biblioteka Kórnicka”, 1926 [dostęp 2024-05-19] .
  13. Biuletyn „Odrodzenia” (Lublin), „Prąd. Miesięcznik Poświęcony Zagadnieniom Religijnym, Narodowym i Społecznym”, R. 14 nr 1, Warszawa: Antoni Chaciński, 1926, s. 45, OCLC 746220566 [dostęp 2024-05-22] .
  14. JanJ. Wiśliński JanJ., Nurty : organ studentów KUL. R. 2. nr 7 (1933), Irena Budkiewiczówna, Gabriel Jasiński Druk. "Narodowa" Leona Milarskiego)., s. 9 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  15. Tadeusz (fl 1922-1925) WydT.(1. 1. ) W. Skoraczewski Tadeusz (fl 1922-1925) WydT.(1. 1. ) W. i inni, Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1936, R. 23, nr 281, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 14 października 1936, s. 5 [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  16. TomaszT. Brzuszkiewicz TomaszT., Otwarcie Banku Rolnego [online], Rynek Lubelski, 15 lipca 2018 [dostęp 2024-08-01]  (pol.).
  17. Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Express Lubelski i Wołyński, 1935. Dodatek do nr 277, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 6 października 1935 [dostęp 2024-05-23] .
  18. Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Express Lubelski i Wołyński, 1938, R. 16, nr 2, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 2 stycznia 1938, s. 4 [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  19. a b Straty osobowe AZS Lublin w latach II Wojny Światowej [online], LCDHS - Lubelskie Centrum Dokumentacji Historii Sportu, 17 grudnia 2013 [dostęp 2024-05-13]  (pol.).
  20. Rola Akademickiego Związku Sportowego w środowisku studenckim powojennego Lublina [online], LCDHS - Lubelskie Centrum Dokumentacji Historii Sportu, 9 listopada 2016 [dostęp 2024-05-15]  (pol.).
  21. Akademicki Związek Sportowy w Lublinie w latach 1922 - 1939 [online], Lubelska Kronika sportu - z pasją o sporcie [dostęp 2024-05-13]  (pol.).
  22. Jerzy B.J.B. Cynk Jerzy B.J.B., Polish aircraft, 1893-1939, London, Putnam, 1971, s. 634, ISBN 978-0-370-00085-5 [dostęp 2024-05-14] .
  23. JerzyJ. Osiński JerzyJ., Młody Lotnik : miesięcznik lotniczy : poświęcony w szczególności sportowi i pracy młodzieży. 1929, nr 10, Zarząd Główny Polskiego Lotniczego Związku Młodzieży, 14 października 1929, s. 242 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  24. a b c d e Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Express Lubelski i Wołyński, 1933, nr 248, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 8 września 1933, s. 2 [dostęp 2024-08-03]  (pol.).
  25. Katyń 1940, MARTANIAK [online], Katyń 1940 [dostęp 2024-05-15]  (pol.).
  26. BibliotekaB. Jagiellońska BibliotekaB., Skrzydlata Polska : miesięcznik lotniczy poświęcony głównie lotnictwu sportowemu i turystyce powietrznej : wydawnictwo Komitetu Stołecznego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej : organ polskich klubów lotniczych. 1933, nr 6, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 4 czerwca 1933, s. 204 [dostęp 2024-05-15] .
  27. Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Express Lubelski i Wołyński, 1933, nr 159, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 9 czerwca 1933, s. 4 [dostęp 2024-08-06]  (pol.).
  28. Wspomnienia z Krakowa... :: SAMOLOTOWA REPREZENTACJA POLSKI - POLISH NATIONAL FLYING TEAM [online], samolotowa.pl [dostęp 2024-08-07] .
  29. Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Express Lubelski i Wołyński, 1933, nr 245, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 4 września 1933, s. 1 [dostęp 2024-08-07]  (pol.).
  30. Stanisław (1897-1971) RedS.(1. 1. ) R. Nogaj Stanisław (1897-1971) RedS.(1. 1. ) R., Siedem Groszy : dziennik ilustrowany dla wszystkich o wszystkiem : wiadomości ze świata - najciekawsze procesy - sensacyjna powieść. 1933, nr 246 (Wydanie D E), Zakłady Graficzne i Wydawnicze „Polonia”, 7 września 1933, s. 5 [dostęp 2024-05-14] .
  31. Tadeusz RedT.R. Opioła Tadeusz RedT.R., Kurjer Zachodni Iskra : dziennik polityczny, gospodarczy i literacki. R.24, 1933, nr 248, Tadeusz Opioła, 8 września 1933, s. 2 [dostęp 2024-05-14] .
  32. AugustynA. Paszkowski AugustynA., Wydawnictwo Lubelskiego TygodnikaW.L.T. Sportowego. Wydawnictwo Lubelskiego TygodnikaW.L.T., Lubelski Tygodnik Sportowy. R. 1, nr 7 (1924), Wydawnictwo Lubelskiego Tygodnika Sportowego, 10 stycznia 1924, s. 2 [dostęp 2024-06-12] .
  33. AugustynA. Paszkowski AugustynA., Wydawnictwo Lubelskiego TygodnikaW.L.T. Sportowego. Wydawnictwo Lubelskiego TygodnikaW.L.T., Lubelski Tygodnik Sportowy. R. 1, nr 6 (1924), Wydawnictwo Lubelskiego Tygodnika Sportowego, 10 stycznia 1924, s. 3 [dostęp 2024-05-15] .
  34. Stanisław RedS.R. Maltze Stanisław RedS.R., Sportowiec : tygodnik ilustrowany, poświęcony wszelkim gałęziom sportu : oficjalny organ Toruńsk. Zw. Okręg. Piłki Nożnej : oficjalny organ Toruńskiego Klubu Sportowego. R.2, 1924, nr 37, Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej, 17 lipca 1924, s. 54 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  35. "Kibice Lublinianki. Czy jesteście z nami?" [online], LCDHS - Lubelskie Centrum Dokumentacji Historii Sportu, 30 listopada 2016 [dostęp 2024-05-15]  (pol.).
  36. Korporanci, Facebook [online], www.facebook.com, 24 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-14]  (pol.).
  37. Wacław RedW.R. Wojakowski Wacław RedW.R., Kurjer Sportowy : tygodnik poświęcony wszystkim gałęziom sportu. 1925, nr 4, 1 kwietnia 1925, s. 7 [dostęp 2024-06-12] .
  38. Lublinianka Lublin - historia ligowych spotkań z Pogoń Lwów - Historia Polskiej Piłki Nożnej - HPPN.PL [online], www.hppn.pl [dostęp 2024-05-14] .
  39. a b Kazimierz RedK.R. Wierzyński Kazimierz RedK.R., Przegląd Sportowy. R. 7, 1927, nr 6, Prasa Polska Sp. z o. o., 12 lutego 1927, s. 6 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  40. Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Express Lubelski i Wołyński, 1933, nr 183, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 4 lipca 1933 [dostęp 2024-05-23] .
  41. Władysław RedW.R. Polak Władysław RedW.R., Express Wieczorny Ilustrowany. 1931-10-03 R. 8 nr 276, Łódź : Władysław Polak, 3 października 1931, s. 7 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  42. Jan Red naczJ.R. Urbach Jan Red naczJ.R., Głos Poranny : dziennik społeczny, polityczny i literacki. 1935-04-16 R. 7 nr 105, Łódź : "Prasa", 16 kwietnia 1935, s. 9 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  43. Marian (1895-1946) RedM.(1. 1. ) R. Strzelecki Marian (1895-1946) RedM.(1. 1. ) R., Przegląd Sportowy. R. 15, 1935, nr 34, Nowoczesna Spółka Wydawnicza, 18 kwietnia 1935, s. 5 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  44. Kazimierz RedK.R. Wierzyński Kazimierz RedK.R., Przegląd Sportowy. R. 11, 1931, nr 16, Prasa Polska Spółka Akcyjna, 25 lutego 1931, s. 4 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  45. Tadeusz RedT.R. Synowiec Tadeusz RedT.R., Kurjer Sportowy : tygodnik poświęcony wszystkim gałęziom sportu. 1925, nr 26, 2 września 1925, s. 6 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  46. Korporanci, Facebook [online], www.facebook.com, 14 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-14]  (pol.).
  47. Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Express Lubelski i Wołyński, 1933, nr 190, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 11 lipca 1933 [dostęp 2024-05-23] .
  48. Kazimierz RedK.R. Wierzyński Kazimierz RedK.R., Przegląd Sportowy. R. 8, 1928, nr 25, Prasa Polska Spółka Akcyjna, 23 czerwca 1928, s. 5 [dostęp 2024-08-04]  (pol.).
  49. Turniej imienia Profesora Czesława Martyniaka [online], www.kul.pl [dostęp 2024-05-14]  (pol.).
  50. MARTYNIAK CUP - TENIS 3.06.2023 [online], www.kul.pl [dostęp 2024-05-13]  (pol.).
  51. Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Express Lubelski i Wołyński, 1934, nr 356, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 24 grudnia 1934, s. 10 [dostęp 2024-06-12] .
  52. Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Express Lubelski i Wołyński, 1935, nr 329, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 27 listopada 1935 [dostęp 2024-05-23] .
  53. Marian (1895-1946) RedM.(1. 1. ) R. Strzelecki Marian (1895-1946) RedM.(1. 1. ) R., Przegląd Sportowy. R. 16, 1936, nr 86, „Dom Prasy” S.A., 8 października 1936, s. 5 [dostęp 2024-06-12] .
  54. Wojciech RedW.R. Zaleski Wojciech RedW.R., ABC : nowiny codzienne. 1937, nr 229 A |PDF|, Drukarnia Literacka w Warszawie, 23 lipca 1937, s. 2 [dostęp 2024-05-15] .
  55. Wystawa „Ofiary Zbrodni Katyńskiej związane z dęblińską Szkołą Orląt” : Muzeum Czartoryskich w Puławach [online], muzeumczartoryskich.pulawy.pl [dostęp 2024-05-13] .
  56. Zygmunt Stanisław Martyniak | Lista pomordowanych | Katyń - Korporanci w mogiłach katyńskich [online], www.katyn.korporant.pl [dostęp 2024-05-14] .
  57. BibliotekaB. Jagiellońska BibliotekaB., Obwieszczenia Publiczne : dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości. 1948, nr 46 (2 października), Ministerstwo Sprawiedliwości, 2 października 1948, s. 10 [dostęp 2024-05-14] .
  58. BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2024-05-14] .
  59. Biogramy - Akademicki Związek Sportowy [online], muzeum.azs.pl, s. 24 [dostęp 2024-06-07]  (pol.).
  60. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników.. [online], niebieskaeskadra.pl [dostęp 2024-05-13] .
  61. Przegląd Uniwersytecki, „Przegląd Uniwersytecki” (4 (126)), kul.pl, sierpień 2010, s. 10, ISSN 0866-9961 [dostęp 2024-05-17]  (pol.).
  62. Akt ślubu zawarty w Lublinie 6.08.1933 - Helena Teodozja Janczewska i Zygmunt Stanisław Martyniak [online], www.familysearch.org [dostęp 2024-07-29]  (pol.).
  63. Stanisław Antoni Dionizy Janczewski (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-05-19] .
  64. Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska wW.B.P.- K.K. Toruniu Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska wW.B.P.- K.K., Słowo Kujawskie 1923, R. 6, nr 275, Wydawnictwo Księgarni Powszechnej, 19 maja 1923, s. 3 [dostęp 2024-05-29] .
  65. Ecclesia Catholica. Kuria Diecezjalna (Lublin)., Wiadomości Diecezjalne Lubelskie. R. 9, nr 9 (1927), Kurja Diecezjalna, 10 stycznia 1927, s. 272 [dostęp 2024-05-14] .
  66. Jan (1898-1947) RedJ.(1. 1. ) R. Szych Jan (1898-1947) RedJ.(1. 1. ) R., Miesięcznik Diecezjalny Łucki. 1928, nr 1, Jan Szych, 29 stycznia 1928, s. 39 [dostęp 2024-05-14] .
  67. Stanisław RedS.R. Sedlaczek Stanisław RedS.R., Wiadomości Urzędowe. R. 2, 1924, nr 6, Stanisław Sedlaczek, 4 czerwca 1923, s. 40 [dostęp 2024-05-14] .
  68. BibliotekaB. Jagiellońska BibliotekaB., Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Wileńskiego. R.7, nr 2 (1 lutego 1930), Kuratorium Okręgu Szkolnego Wileńskiego, 1 lutego 1930, s. 22 [dostęp 2024-05-14] .
  69. dLibra Digital Library - Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1938, R. 25, nr 17 [online], wbp.lublin.pl [dostęp 2024-06-15]  (pol.).
  70. Przedwojenne bale w Lublinie [online], plus.kurierlubelski.pl [dostęp 2024-06-07]  (pol.).
  71. AlicjaA. Molenda AlicjaA., Z tradycją w nowoczesność: I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Chrzanowie 1911-2011, 2011, s. 192, ISBN 83-933154-0-9 .
  72. Zarządzenie Prezydenta RP z 11 listopada 1976 (L.dz. 274/76)
  73. Na podstawie fotografii [1]
  74. Dziennik Zarządzeń i Rozkazów. 1935, № 14 : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive [online] [dostęp 2024-06-15]  (ang.).
  75. M.P. z 1937 r. nr 282, poz. 439 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  76. Legitymacja nr 10702.
  77. Legitymacja nr 18-91-97 MW
  78. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  79. Dęby Pamięci - Strona Kieleckiej Rodziny Katyńskiej [online], katyn.wrota-swietokrzyskie.pl [dostęp 2024-05-14] .