Inspektorat Graniczny nr 15

Inspektorat Graniczny nr 15 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku (Dz.U. z 1928 nr 37, poz. 349)^[2], do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[3]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 15 „Królewska Huta”^[4].

Rozkazem nr 3 z 20 listopada 1933 roku w sprawach organizacyjnych', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł siedzibę inspektoratu do Wielkich Hajduk, ul. Dyrekcyjna 2^[5]. Tym samym rozkazem utworzył placówkę I linii Brzozowice^[6]. Rozkazem nr 3 z 23 czerwca 1934 roku w sprawach [...] tworzenia i zniesienia posterunków informacyjnych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę placówki „Bielszowice” na „Nowa Wieś”^[7]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Knurów” z Inspektoratu Granicznego „Wielkie Hajduki” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Rybnik”^[8]. Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył komisariat „Tarnowski Góry” z Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” i przydzielił do Inspektoratu Granicznego „Wielkie Hajduki”^[8]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę inspektoratu na „Chorzów”^[9]. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł placówkę II linii „Miasteczko”^[10]. Rozkazem nr 1 z 1 lipca 1938 roku w sprawach [...] organizacyjnych, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek wywiadowczy „Bobrowniki”^[11]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Chorzów” na Obwód Straży Granicznej „Chorzów”^[12]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma przemianował posterunek SG „Siemianowice” na placówki II linii^[13].

Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od północy: placówka Straży Granicznej „Sucha Góra” wyłącznie, od południa: placówka Straży Granicznej „Przyszowice” włącznie^[4].

Sąsiednie inspektoraty:

• Inspektorat Graniczny „Lubliniec” ⇔ Inspektorat Graniczny „Rybnik” − 1928

Organizacja inspektoratu w 1928^[22]:

• komenda − Królewska Huta
• komisariat Straży Granicznej „Kamień”
• komisariat Straży Granicznej „Lipiny”
• komisariat Straży Granicznej „Paniówki”

Organizacja inspektoratu w listopadzie 1929^[23]:

• komenda − Królewska Huta
• 1/15 komisariat Straży Granicznej „Kamień”
• 2/15 komisariat Straży Granicznej „Lipiny”
• 3/15 komisariat Straży Granicznej „Bielszowice”
• 4/15 komisariat Straży Granicznej „Knurów”

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• ZbigniewZ. Gulczyński ZbigniewZ., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Śląski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykazy imienne Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Lipiny Ślaskie” z lat 1927–1936. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/591.)