3 Zaporoska Brygada Strzelców

3 Zaporoska Brygada Strzelców

Historia
Państwo	Ukraińska Republika Ludowa
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1922
Dowódcy
Pierwszy	płk Ihor Troćki
Działania zbrojne
Wojna ukraińsko-sowiecka
Organizacja
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	1 Zaporoska DS

3 Zaporoska Brygada Strzelców – oddział piechoty Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej.

W wyniku rozmów atamana Symona Petlury z naczelnikiem państwa i zarazem naczelnym wodzem wojsk polskich Józefem Piłsudskim prowadzonych w grudniu 1919, ten ostatni wyraził zgodę na tworzenie ukraińskich jednostek wojskowych w Polsce^[1].

Brygada została sformowana na mocy rozkazu dowódcy 1 Zaporoskiej Dywizji Strzelców nr 99 z 22 października 1920^[2]. W jej skład weszły: 4 Bohuński kureń piechoty i Bohuno-Karmelucki kureń piechoty. Później brygada została uzupełniana poprzez mobilizację przeprowadzoną w Międzyborzu w jego okolicach. Skompletowano trzy pełne pododdziały: 7 kureń. im. płk. Iwana Bohuna, 8 kureń im. Atamana Jana Karmeluka i nowo utworzony 9 kureń im. Hetmana Piotra Sahajdacznego^[2].

W związku z podpisaniem przez Polskę układu o zawieszeniu broni na froncie przeciwbolszewickim, od 18 października wojska ukraińskie zmuszone były prowadzić działania zbrojne samodzielnie^[3].

21 listopada, pod naporem wojsk sowieckich, brygada doznała dużych strat i przeszła na zachodni brzeg Zbrucza, gdzie została internowana przez Wojsko Polskie. Jej żołnierzy skierowano do obozu internowania w Pikulicach^[2][4].

Rozkazem dowódcy dywizji nr 171 21 czerwca 1921 3 Zaporoska Brygada Strzelców została przekształcona w jeden zbiorczy kureń z dwoma sotniami, który wszedł w skład 2 Zaporskiej Brygady Zbiorczej, początkowo z numerem porządkowym 6, a od 26 czerwca z numerem 4. Rozkazem dowódcy dywizji nr 181 z 30 czerwca 4 kureń zbiorczy ponownie otrzymał imię atamana Jana Karmeluka, jego 1 sotnia – płk. Iwana Bohuna, a 2 sotnia – hetmana Piotra Sahajdacznego.

Rozkazem dowódcy 1 Zaporoskiej Dywizji Strzelców nr 252 z 6 października 1922, kureń został przekształcony w sotnię zbiorczą, a sotnie w czoty. Pododdziały zachowały swoje tradycyjne nazwy^[2].

 Osobny artykuł: Brygady strzelców Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Organizacja brygady w listopadzie 1920^[2]

• dowództwo i sztab
• drużyna łączności
• oddział zaopatrzenia
• 7 Zaporoski kureń strzelców im. płk. Iwana Bohuna
• 8 Zaporoski kureń strzelców im. Atamana Jana Karmeluka
• 9 Zaporoski kureń strzelców im. hetm. Piotra Sahajdacznego

• Jacek Legieć: Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w kampanii polsko-bolszewickiej 1920 r.. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. ISBN 83-7322-529-3.
• Janusz Odziemkowski, Andrij Rukkas: Polska – Ukraina 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 2017. ISBN 978-83-64708-29-9.
• Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.
• Sebastian Szajdak: Polsko–ukraiński sojusz polityczno–wojskowy w 1920 roku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2005. ISBN 83-7399-132-8.