5 Chersońska Brygada Artylerii

5 Chersońska Brygada Artylerii

Historia
Państwo	Ukraińska Republika Ludowa
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1921
Dowódcy
Pierwszy	gen. chor. Wołodymyr Bańkiwski
Działania zbrojne
Wojna polsko-bolszewicka, Wojna ukraińsko-sowiecka
Organizacja
Rodzaj wojsk	Artyleria
Podległość	5 Chersońska DS

5 Chersońska Brygada Artylerii – oddział artylerii Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Rozkazem dowództwa Armii Czynnej nr 50 z 23 czerwca 1920 na pełniącego obowiązki dowódcy 5 Chersońskiej Brygady Artylerii został wyznaczony gen. Wołodymyr Bańkiwskyj. Podporządkowane mu zostały obydwie baterie artylerii dywizji. Wkrótce utworzono dowództwo brygady i kureń artylerii, w którego skład wchodziły trzy baterie i park artyleryjski. Jednak tylko jedna bateria była uzbrojona, a dwie pozostałe miały jedynie charakter kadrowy^[1].

26 lipca pod Krzywczami brygada utraciła jedno działo. W ten sposób dywizja pozostała praktycznie bez artylerii, gdyż drugie działo nie było wtedy sprawne. Interwencja dowództwa ACz spowodowała, że w połowie sierpnia 5 Chersońska Brygada Artylerii znowu miała dwa lekkie działa polowe, a jej stan wynosił: 24 oficerów, 59 szeregowych, 5 koni wierzchowych, 12 zaprzęgowych i 25 taborowych; 8 wozów i 2 kuchnie polowe.

W nocy z 25 na 26 sierpnia 1 bateria opuściła pozycje bojowe i wraz z innymi żołnierzami 5 Chersońskiej DS pochodzącymi z Galicji zdezerterowała i przeszła do Czechosłowacji. Z resztek stanu osobowego brygady utworzono jedną baterię z dwoma działami, przy czym zachowano ogniwa dowodzenia brygady i kurenia. Dowódcą brygady został sot. Katche, który jednocześnie pełnił obowiązki dowódcy kurenia artylerii.
W październiku Armia URL przeprowadziła mobilizację. W jej wyniku liczebność jej oddziałów znacznie wzrosła^[2]. W związku z podpisaniem przez Polskę układu o zawieszeniu broni na froncie przeciwbolszewickim, od 18 października wojska ukraińskie zmuszone były prowadzić działania zbrojne samodzielnie^[3].21 listopada, w następstwie klęski wojsk ukraińskich na froncie bolszewickim, 5 Chersońska Brygada Artylerii przeszła na zachodni brzeg Zbrucza, gdzie została rozbrojona przez oddziały polskie i internowana. Polacy przejęli wtedy 4 lekkie 3-calowe działa polowe.

Brygada istniała do maja 1921, kiedy w następstwie połączenia 5 Chersońskiej Dywizji Strzelców z 1 Dywizją Karabinów Maszynowych utworzono nową 5 Brygadę Artylerii, w której znaleźli się artylerzyści z obydwu jednostek^[4].

Stan we wrześniu 1920^[4]

• dowództwo i sztab
• 13 kureń artylerii (dwie baterie)
• park artyleryjski

28 października 1920 brygada posiadała: 218 ludzi (15 oficerów, 188 szeregowych, 15 pracowników cywilnych); 87 koni (3 wierzchowe, 34 zaprzęgowe, 20 taborowych z wojska, 15 taborowych zmobilizowanych z gospodarstw); 3 wozy z wojska i 15 zmobilizowanych z gospodarstw, 2 kuchnie polowe. Z tego w stanie bojowym 11 oficerów, 80 bagnetów, 16 żołnierzy obsługi karabinów maszynowych, 60 artylerzystów; 3 konie wierzchowe, 34 zaprzęgowe i 20 taborowych. Na uzbrojeniu posiadała 4 lekkie 3-calowe działa polowe^[4].

• Jacek Legieć: Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w kampanii polsko-bolszewickiej 1920 r.. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. ISBN 83-7322-529-3.
• Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.