Strażnica KOP „Zahacie”

Strażnica KOP „Zahacie”

Dowódca KOP na strażnicy „Zachacie” (około 1927)
Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Zahacie[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	Kompania graniczna KOP „Prozoroki”

Strażnica KOP „Zahacie” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

W 1924 w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 5 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 13 strażnic^[1]. Strażnica KOP „Zahacie” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 3 kompanii KOP „Prozoroki”^{[2][3][4] [5][6][7][8]} batalionu KOP „Podświle”^[9]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej.

W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku popolicyjnym^[5]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła kolej do stacji Zahacie i droga polna długości 1 km^[7].

 Osobny artykuł: strażnice Korpusu Ochrony Pogranicza.

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[10]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza^[11].

Strażnica KOP „Zahacie” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 6 kilometrów 250 metrów od słupa granicznego nr 167 do 181^[12], a w 1938 pododcinek szerokości 7 kilometrów 650 metrów od słupa granicznego nr 167 do 183^[7].

Wydarzenia:

• W meldunku sytuacyjnym z 29 stycznia 1925 napisano: Strażnica zatrzymała mieszkańca miejscowości Witebska, który zeznał, że przekroczył granicę, ponieważ chciał się porozumieć ze znajomymi z Rosji. Dochodzenie w toku^[13].
• W meldunku sytuacyjnym KOP za okres od 1 do 10 października 1928 odnotowano: Pododcinek Polewacze (!). Przez stację Zahacie przejechało do Polski 5 pociągów. Do Rosji sowieckiej przepuszczono 6 pociągów^[14].

Sąsiednie strażnice:

• strażnica KOP „Łozy” ⇔ strażnica KOP „Folwark Zachacie” – 1928^[2], 1929^[3]
• strażnica KOP „Parczyńszczyzna” ⇔ strażnica KOP „Stelmachowo Wielkie” – 1931^[4] , 1932^[5], 1934^[6], 1938^[7]

17 września 1939 odcinek 2 kompanii kpt. Antoniego Przybylskiego został zaatakowany przez jednostki 5 Dywizji Strzeleckiej płk. Kuźmy Galickiego i pododdziały 22 Wietrińskiej komendantury pogranicznej NKWD. Sowieci zniszczyli wszystkie strażnice i zlikwidowali większą część ich załóg. Przy zdobywaniu strażnicy „Zahacie” poległo dwóch Polaków, jeden został ranny, ponadto 11 żołnierzy i policjant dostało się do niewoli^[15].

• Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.